Muharrem İnce ve Selahattin Demirtaş'a Facebook sansürü; başlıkta isimleri geçince haber tanıtımı saatlerce onaylanmıyor!

Sertuğ Çiçek

Sosyal paylaşım ağı Facebook, başta HDP ve cumhurbaşkanı adayı Selahattin Demirtaş olmak üzere, bazı muhalefet partileri ve liderleri hakkındaki haber paylaşımlarının tanıtımını zorlaştırıyor. T24'ün deneme amacıyla verdiği aynı haberin iki farklı başlıklı versiyonunda, başlığında "HDP" geçenin tanıtımı reddedilirken, diğeri onaylandı. Facebook benzer yaklaşımı bazı muhalefet partilerinin cumhurbaşkanı adayları konusunda da sergiliyor. Örneğin Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Tayyip Erdoğan'a ilişkin bir haberin tanıtımı dakikalar içinde onaylanırken, başlığında CHP adayı Muharrem İnce ile HDP adayı Selahattin Demirtaş'ın geçtiği haberlerin tanıtımına ilişkin onay işlemi saatler sürüyor.  "Muharrem İnce İzmir'de, Gündoğdu Meydanı'nda büyük kalabalık" haberinin tanıtımı, haberin güncelliğini kaybetmesinin ardından 7 saat 32 dakika sonra Facebook tarafından onaylandı. Aynı saatlerde talep edilen "Cumhurbaşkanı Erdoğan: Kadro bekleyen öğretmen yok hepsi aldatmaca" başlıklı haberin tanıtım onayı ise 32 dakikada geldi.

Facebook, kullanıcıların paylaşımlarını o kullanıcının bütün takipçilerine otomatik olarak göstermiyor. Paylaşımlarının mevcut ve olası takipçileri tarafından daha görülebilir olmasını amaçlayan kullanıcılar, Facebook'a ücret ödeyerek paylaşımların görünürlüğünü artırabiliyor. T24 de benzer mecraların yaptığı gibi önemli gördüğü haberlerin daha çok Facebook kullanıcısına ulaşması için bu yöntemi zaman zaman kullanıyor.

Facebook'un tanıtım taleplerini gözden geçirip onaylaması ortalama 15-20 dakika sürüyor. Ancak bu onay süreleri içeriğe, tanıtım için kullanılan sözcüklere bağlı olarak değişiyor. 

T24, bazı tanıtım taleplerinin değerlendirilmesinin diğerlerine göre daha uzun sürdüğünü görerek Facebook'un onay sürelerini test etti. T24'ün deneme amaçlı yaptığı testlerin sonucunda Facebook'un Türkiye'deki iktidar partisine ilişkin olumlu haberlerin tanıtımına kolaylık sağlarken başta HDP olmak üzere muhalefet partilerine ilişkin haberlerin tanıtımlarını zorlaştırdığı gözlendi. 

Bu verileri değerlendiren T24'ün ulaştığı bazı Facebook çalışanları, Facebook'ta kullanılan filtre algoritması aracılığıyla hem içeriklere, hem de tanıtımlara müdahale edildiği bilgisini verdiler.

Filtrelere takılan paylaşımların görünmesi ve öne çıkarılmasının yanı sıra bazen de erişiminin engellendiğini ifade eden kaynaklar, zaman zaman ortaya çıkan Facebook'taki erişim sıkıntılarının bir bölümünün de bu filtrelere bağlı olduğunu dile getirdiler. Aynı kaynaklar Facebook'un, olası kamuoyu tepkilerini önlemek amacıyla filtrelere takılan sayfa ve mesajlara erişimi tamamen engellemek yerine erişimde ağırlaştırma/yavaşlatma yapma yoluna gittiğini söylediler. 

Facebook uygulamalarından örnekler

T24'ün yaptığı denemelerde ortaya çıkan sonuçlardan dikkat çekici olanlar şöyle:

- Erdoğan'nın HDP'nin barajın altında kalması için özel çalışma yapılmasını söylediği ve kamuoyuna sızan konuşmasına ilişkin videonun tanıtımı iki ayrı başlıkla yapıldı. Her iki tanıtım da hedef kitle, bütçe gibi kriterler açısından aynıydı. İki tanıtım arasındaki tek fark başlıklarıydı; ilk tanıtımın başlığı "Erdoğan: Bunu dışarıda konuşmam...",  ikinci tanıtımın başlığı ise "İşte Erdoğan'ın, 'Bunu dışarıda konuşmam' diye verdiği HDP talimatı" şeklindeydi. İlk tanıtım 13 Haziran'da 21:16'da verildi ve Facebook bu tanıtıma 12 saat 32 dakika sonra, ertesi sabah 09:53'de onay vererek yayına aldı. İkinci tanıtım ise Facebook filtrelerine daha uzun süre takıldı. Facebook bir hafta değerlendirme yaptıktan sonra bu tanıtım talebini reddetti. Oysa daha önce yapılan ve yine video içeriğe sahip tanıtımların onaylanması dakikalar içinde gerçekleşmişti. Örneğin "İstiklal Caddesi'nde ne yapılıyor, çalışmalar ne zaman sona erecek, işte bütün detaylar" başlıklı bir video paylaşımının tanıtımının yayına girmesi 1 dakika, "2017 yılında sayılarla Beşiktaş" başlıklı bir başka video paylaşımının tanıtımının yayına alınması 4 dakika sürdü.

Tahir Elçi de Facebook filtresinde

- Botoks konusundaki bir paylaşımın tanıtımı 8 dakikada onaylanırken, Diyarbakır Sur’daki tarihi Dört Ayaklı Minare’nin önünde yaptığı basın açıklamasının ardından vurularak öldürülen eski Diyarbakır Baro Başkanı Tahir Elçi'nin yaşamına ve öldürülmesine hakkındaki Kırık Saat isimli belgesele ilişkin tanıtım 13 saatten fazla sürede onaylandı.

Filistin paylaşımını da red

- "O Ses Türkiye birincisi Emre Sertkaya'dan ilk single: Sevdanın yollarında…" başlıklı tanıtım 7 dakikada onaylanırken, ABD Başkanı Donald Trump’ın Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak kabul etmesi sonrası Batı Şeria’da yaşlı bir kadının Filistinli eylemciler ile İsrail askerleri arasındaki çatışmayı durdurmaya çalışmasına ilişkin "Yaşlı kadın çatışmayı durdurmak için İsrail askerleri ile Filistinli eylemcilerin arasına girdi" başlıklı tanıtım 13 saat sonra Facebook tarafından reddedildi. 

Demirtaş'ın öykü kitabı  

- "Cumhurbaşkanı Erdoğan: Kudüs konusunda somut adımlar atmak zorundayız" başlıklı tanıtım 5 dakikada yayına alınırken, "Selahattin Demirtaş, Seher kitabının gelirlerinin nasıl kullanılacağını açıkladı" başlıklı haberin tanıtımının onaylanması 10 saatten fazla sürdü.