İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya'nın hazırladığı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın onayından geçen valiler kararnamesi dünkü Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Kararnameyle ilgili haber detaylı biçimde T24'te dün yayındaydı.

Büyüteç'te atamalarla ilgili biraz detay vermeye çalışayım.

Genel bir tablodan başlamak gerekirse; toplamda 57 kentin valisi değiştirildi. Vali atamaları, kısa süre önce gerçekleşen il emniyet müdürleri kadar kapsamlı oldu.

Ankara'yı merkez olarak aldığımızda, başkentin doğusunda kalan 33 ve batısındaki 24 kentte vali değişimi yaşandı. Kararnameyle, batıda görev yapan 8 vali doğu ve güneydoğuya, güneydoğu ve doğuda görev yapan 10 vali ise batıya atandı.

Kararnameyle doğu ve güneydoğudaki 16 kentin valisi değiştirildi. Iğdır, Ardahan ve Bingöl'e atananlar, mülki idare kariyerlerinde ilk kez vali oldu.

Ayrıca, ilk kez valilik koltuğuna oturacak 17 isim arasında İstanbul'dan üç, Ankara'dan ise iki kaymakam var. Bu isimlerden, Pendik Kaymakamı Hülya Kaya Yalova'ya, Kağıthane Kaymakamı Tahir Şahin Kilis'e, Zeytinburnu Kaymakamı Ercan Turan Iğdır'a, Ankara'dan Sincan Kaymakamı Cengiz Ünsal Artvin'e ve Elmadağ Kaymakamı Alper Tanrısever Gümüşhane'ye atandı.

Yerlikaya'nın kararnamesinde, geçmişteki atamalarda sıkça görev verilen Mülkiye Teftiş Kurulu'ndan hiçbir müfettişe valilik verilmemesi dikkat çekici.

Üç merkez valisine yeni görev

Göreve geldikten sonra merkez valileriyle bir araya gelip değerlendirme yapan Yerlikaya, halen merkez valisi olan üç ismi yeniden aktif valiliğe döndürdü. Daha önce Milli Savunma Bakanlığı'nda müsteşar olan Ali Fidan Nevşehir, eski Ağrı Valisi Musa Işın Kütahya ve Mükerrem Ünlüer Kahramanmaraş Valisi oldu. Ünlüer, 1999'daki Sakarya depremi sürecinde vali yardımcısı görevinde tecrübeli olması nedeniyle 6 Şubat depreminin merkez üssü Kahramanmaraş'ın yeniden ayağa kaldırılmasında etkin rol oynayacak.

Soylu'nun izleri siliniyor mu?

İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya'nın hem valiler hem de emniyet müdürleri kararnamelerinden ortaya çıkan ilginç bir tablo ise, yedi yıl boyunca bakanlık koltuğunda oturan önceki Bakan Süleyman Soylu'nun ekibine yönelik dokunuşlar gerçekleşmesi.

Mevcut sosyal medya hesapları arasında halen Soylu'nun etkisindeki kimi troll hesapları veryansın edecek olsa da; Yerlikaya her iki kararnameyle 38 kentin hem valisini hem de il emniyet müdürünü değiştirdi. Bu değişikliklerde; Muş, Şanlıurfa, Ordu, Denizli, Gümüşhane ve Bayburt'un gerek valisi gerekse il emniyet müdürü merkeze çekildi. Yerlikaya, kalan 43 kentte ise ya valiyi ya da il emniyet müdürünü değiştirdi.

Merkezden uzaklaştırılan dört isim

Soylu döneminde bakanlık merkez teşkilatında etkin görev alan dört isim vali yapılarak merkezden uzaklaştırıldı. Nüfus Vatandaşlık İşleri Genel Müdürü Şefik Aygöl Bilecik'e, Personel Genel Müdürü Mehmet Fatih Serdengeçti Giresun, İller İdaresi Genel Müdürü Selçuk Aslan Düzce ve AFAD Başkanı Yunus Sezer Edirne'ye vali olarak atandı. Sezer, 6 Şubat depremi sırasında AFAD'ın faaliyetlerinin yetersiz olması nedeniyle, başta Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan olmak üzere, ağır eleştiriler almıştı. Hatta bu nedenle daha önce AFAD Başkanı olan ve halen Tanzanya Büyükelçisi olan Mehmet Güllüoğlu Türkiye'ye çağrılmış ve koordinasyonda görev almıştı.

Aslen Erzurumlu olan Sezer hakkında "yine melekler korudu" değerlendirmesini yapmak yanlış olmaz.

Bu isimlerin yerine yakında çıkacak olan yeni kararnameyle atama yapılacak. Bazı görevlere de merkez valisi verileceğini söyleyebilirim.

Merkeze alınan valiler

Yerlikaya'nın kararnamesiyle merkeze çekilen valiler arasında bazı isimler dikkat çekiyor.

Bu isimlerin başında Denizli Valisi Ali Fuat Atik, Şırnak Valisi Osman Bilgin ve Sakarya Valisi Çetin Oktay Kaldırım var. Geçen hafta kaleme aldığım Büyüteç'te her üç isimle ilgili bilgiler aktardım. Her üç vali de Soylu'ya gönülden bağlı isimler.

Kaldırım'ın adı Bataklık Operasyonu'nda kamuoyuna yansıdı. Dosyanın iki liderinden birisi olan Çetin Gören'e, Hollanda tarafından kırmızı bültenle arandığı dönemde Elazığ'dan taşıma silah ruhsatı verdi. Bilgin ise, Soylu'nun bizzat Alaşehir Kaymakamlığı'ndan getirip bakanlığın tüm parasal işlerini teslim ettiği isim. İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığı'ndan önce Kırklareli Valisi, ardından da Şırnak Valisi yapıldı. Bilgin, 6 Şubat depremi sırasında koordinatör vali olarak görevli yaptığı Nurhak'taki açıklamasında "hiçbirine benzeyen bir deprem değil. Şehirler haritadan silindi, yeni haritalar oluşturulacak. Devlet olarak, devletin görevlileri olarak geç gelmişsek sizden özür diliyoruz. Kusura bakmayın belki geç geldim ama durum gördüğünüzden bildiğinizden çok daha vahim. Açıklanan rakamlardan en az 3-4 belki 5 kat daha kötü. Bazı illeri komple yıkıp yeniden iller yapacağız" şeklindeki değerledirmesi tepki çekti.

Denizli Valisi Atik, sağlık durumundaki sıkıntılı süreç ve Soylu'yla olan yakınlığı ile gündeme gelmişti ve merkeze merkeze çekildi. Atik, uzun süre deprem bölgesinde koordinatör olarak görev yapmıştı.

Diğer isimlerden Şanlıurfa Valisi Salih Ayhan, kendisi adına hayata geçirilen sahte sosyal paylaşım hesabı, AKP'li bir heyetle Ankara'ya gelerek bakan ziyateri gerçekleştirme, tarikat liderleriyle buluşma ve Şenyaşar Ailesi'nin adliyeye girmesini yasaklama kararıyla hatırlanıyor.

Karabük Valisi Gürel'in oğlu Ali Emre Gürel, 2022 Haziran'da Karabük'te yaptığı trafik kazasında Salih ve Behiye Portakal çiftinin yaşamını yitirmesine neden oldu. Alkollü olduğu iddia edilen Gürel, mahkeme kararıyla tutuklandı.

Çankırı Valisi Abdullah Ayaz, Ankara'da 2021'de Göç İdaresi Genel Müdürlüğü yaptı. Bu dönemde Göç İdaresi'nde bir suç örgütü ortaya çıkartıldı. Ayrıca "Ankara – İstanbul – İzmir" ve "Ankara – Kırıkkale – Kırşehir" hattında da suç örgütlerinin faaliyet gösterdiği ortaya çıktı. Soruşturmalarda Ayaz'ın ismi yer almadı ancak sorumlu makamda oturuyor olması dikkatleri çekti.

Ordu Valisi Tuncay Sonel'in merkeze alınmasının gerekçesinin fazlaca kamuoyunun önünde bulunması olduğu ifade edilirken, ayrıca 29 Ekim 2021'deki Cumhuriyet Bayramı töreninde yaptığı Atatürkçü konuşma nedeniyle Korgan Kaymakamı Miraç Akbulut'u görevden aldı. Ayrıca, 2022'de bir milyon lirayla "güreş ağası" oldu.

Nevşehir Valisi İnci Sezer Becel de, Ocak 2022'de kentte bir anaokulunun açılışıyla ilgili fotoğrafla gündeme geldi. Becel, beraberinde bir grup AKP'li ile açılışta dua eden Hafız Cemil Usta'ya büyük ilgi gösterirken, Usta'ya adeta "üst makam" gibi davranması dikkat çekti o günlerde.

Merkeze alınan Zonguldak Valisi Mustafa Tutulmaz, 2021'de Atatürk'ün gençliğe hitabesinin mazgala kapak yapılması ve sanatçı Edip Akbayram'ın kentteki konserinin iptaliyle hatırlanıyor.

Erzurum Valisi Memiş, AFAD'ın başına

Kararnamede yer almayan tek isim olan Erzurum Valisi Okay Memiş'in yine İçişleri Bakanlığı bünyesindeki AFAD'ın başına getirileceği ifade ediliyor. Sezer'in görevden alınmasıyla birlikte Yerlikaya'nın AFAD'da yeni yapılanmaya gideceği bakanlık kaynaklarınca ifade ediliyor.

Kayyım belediye başkanı valiler

Kararnamede, bulundukları kentte aynı zamanda "kayyım belediye başkanı" olarak görev yapan dört vali atamaya tabi tutuldu. Mardin Büyükşehir Belediyesi kayyımı ve Mardin Valisi Mahmut Demirtaş Bursa'ya, Of kontenjanından Soylu tarafından ilk kez valiliğe getirilen Siirt Valisi ve Siirt Belediyesi kayyımı Osman Hacıbektaşoğlu Zonguldak'a, Iğdır Belediyesi kayyımı Hüseyin Engin Sarıibrahim Karaman'a ve Hakkari Belediyesi kayyımı İdris Akbıyık Muğla'ya atandı. Daha önce Kilis'in karşında Suriye topraklarındaki çalışmalarda görev alan ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın bir dönem özel kalem müdür yardımcılığını yürüten Karaman Valisi Tuncay Akkoyun Mardin, Kütahya Valisi Ali Çelik Hakkari, Bilecik Valisi Kemal Kızılkaya Siirt ve Zeytinburnu Kaymakamı Ercan Turan Iğdır Valisi oldu. Söz konusu dört valiye yeni dönemde kayyımlık görevi verilip verilmeyeceği önümüzdeki günlerde belli olacak.

Yerlikaya'nın ağırlığı

Yayımlanan kararnamede Bakan Yerlikaya'nın ağırlığını görmek mümkün. Bu çerçevede Yerlikaya'nın liyakat ve kıdeme, hatta vefaya değer verdiğini söylemek yanlış olmaz.

Bu durumdaki isimlerden birisi Derince Kaymakamı Meftun Dallı oldu. Kıdemli mülki idare amirleri arasındaki Dallı, daha önce Yerlikaya döneminde İstanbul Maltepe Kaymakamı'ydı. Dallı, Kastamonu Valisi olarak görev yapacak.

Bir başka isim Yalova'daki görevi sırasında "Gençler ulemanın izinden gidin" tavsiyesinde bulunan kıdemli valilerden Muammer Erol, TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş'un memleketi Ordu'ya atandı.

Daha önce Yerlikaya'nın İstanbul Valisi olduğu dönemde yardımcılığını yapan ve halen İzmir Balçova Kaymakamı olan Ahmet Hamdi Usta Bingöl Valisi oldu. Usta, aynı zamanda Türkiye Futbol Federasyonu'nda Temsilciler Kurulu üyesi.

2012'de "yılın idarecisi" seçilen, 2014-2017 arasında Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın memleketi Güneysu'da kaymakamlık yapan ve sonrasında 2018'den yeni kabineye kadar Gençlik ve Spor Bakan Yardımcılığını yürüten İhsan Selim Baydaş, kararnameyle ikinci Rize görevine bu kez vali konumunda döndü.

Baydaş gibi daha önce kaymakam olarak görev yaptığı kente vali dönüşü yapan diğer bir isim Ağrı Valisi Mustafa Koç oldu. Yerlikaya ile birlikte önce Şırnak'ta vali yardımcısı, ardından da Eleşkirt Kaymakamı olarak görev yapan Koç, Niğde Valiliği'nden Ağrı Valiliği'ne atandı. Koç'un kararnamede yer almasını, Yerlikaya'nın vefası olarak görmek mümkün.

Yine Yerlikaya'yla birlikte İstanbul'da Bağcılar Kaymakamı görevini yürüten Çorlu Kaymakamı Mustafa Eldivan, Bayburt Valisi olarak kararnamede yer aldı.

Önceki Kadıköy Kaymakamı, Sinop Valisi

Kadıköy Kaymakamı olarak 2017-2022 arasında Yerlikaya ile İstanbul'da görev yapan, sonrasında Bursa Nilüfer Kaymakamlığını yürüten Mustafa Özarslan, Sinop Valiliği'ne atandı.

Mülki idarede ilk valiliğini Süleyman Soylu döneminde Düzce'de yaşayan ve aynı zamanda Elazığlı Cevdet Atay, Şırnak'ın yeni valisi oldu.

Benzer şekilde 2021'de Yerlikaya döneminde İstanbul Sultanbeyli Kaymakamlığını yürüten Bilecik Valisi Kemal Kızılkaya bu kez Siirt Valisi yapıldı. Kızılkaya, genel seçim çalışmaları döneminde kente gelen Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın bir konuşması sırasında kendisini eleştirmesiyle gündeme geldi. Kızılkaya artık, Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan'ın memleketinde görev yapacak.

Kararnamenin en dikkat çeken isimleri arasında geçen yıl Gaziantep'in Şahinbey ilçesi kaymakamı Hayrettin Çiftçi oldu. Çiftçi, belki de kararnamenin en genç valisi. 1984 doğumlu olan Çiftçi, Ardahan Valisi olarak kariyerine devam edecek.

Soylu döneminde bakanlık genel sekreteri olan Kars Valisi Türker Öksüz, merkeze alınması beklenirken Burdur Valiliği'ne kaydırıldı.

Halen TBMM Üyesi Selami Altınok'un bakanlık müsteşarı ve Anayasa Mahkemesi Üyesi Muhterem İnce'nin Bakan Yardımcılığı döneminde Özel Kalem Müdürlüğü yapan ve halen Göç İdaresi çatısı altındaki genel müdürlerden Fırat Taşolar, Çankırı Valisi oldu.

Muğla'ya ikinci operasyon

Yerlikaya son dönemde yaşanan olaylarla gündemde olan Muğla'ya ikinci kez operasyon yaptı. İl emniyet müdürleri kararnamesinde Muğla Emniyet Müdürü Suvat Dilberoğlu'nun merkeze çeken Yerlikaya, Muğla Valisi Orhan Tavlı'yı Samsun'a kaydırırken, Soylu döneminde adı Emniyet Genel Müdürü olarak gündeme gelen polis kökenli Hakkari Valisi İdris Akbıyık'ı Muğla'ya görevlendirdi.

Valileri hatırlatan olaylar

Eski Bakan Soylu'nun yakın çalışma ekibinde yer alan dönemin İller İdaresi Genel Müdürü iken Kütahya Valisi yapılan Ali Çelik, bu kararnamede Hakkari'ye kaydırıldı.

İskilipli Atıf Hoca için 2021'de düzenlenen anma törenine katıldığı ortaya çıkan Çorum Valisi Mustafa Çiftçi'nin Erzurum Valisi olması, kararnamenin dikkat çekici atamalarından. Aynı zamanda Konyalı olan Çiftçi, anmaya tepki gösteren yurttaştan şikayetçi olmuştu. Mahkemeye gönderdiği yazıda çağrı üzerine törene katıldığını açıklamıştı.

Tunceli Valiliği'ne getirilen Kırıkkale Valisi Bülent Tekbıyıkoğlu'nun AKP'li siyasetçilerle birlikte Ankara'ya gelerek bakan ziyaretlerini yaptığını gösteren fotoğraflar halen sosyal medya yer alıyor.

Uzunca bir süredir, Suriye sınırındaki Kilis'te mesai yapan Vali Recep Soytürk, Tekirdağ'ın yeni valisi oldu.

* * *

Paylaştığım bu bilgilerin yanı sıra uzun yıllar mülki irade görev yapmış bir dostuma kararnameyi genel çerçevesiyle yorumlamasını istediğimde şu değerlendirmeyi yaptı:

"Bu kararname, olağanüstü koşullarda, göreve bir 'sapma davranışı' olarak getirilen Soylu döneminin inişli çıkışlı yönetimini de sona erdirdi. Çünkü İçişleri Bakanlığı, bugüne kadar kurumları ve kuralları iyi çalışan bir bakanlık olarak temayüz etmişti. Üstlenilen her görev, mensupları tarafından otomatik olarak icra edilirdi.

Oysa Soylu döneminde Bakanlık, WhatsApp üzerinden bir 'fren ve gaz pedalı' olarak yöneticiler üzerinde Demokles'in Kılıcı olmak istedi. Yeni İçişleri Bakanı Yerlikaya'nın, İçişleri Bakanlığı'nı devlet aygıtı içinde eski saygın yerine oturtmak istediğini görüyoruz. Ne var ki henüz Cumhurbaşkanlığı nezdinde her istediğini yaptıramadığı da bir gerçek."

Tolga Şardan kimdir? Tolga Şardan, 1988'de yerel yayımlanan Ankara Ulus gazetesinde mesleğe başladı. 1989'dan 2018'e kadar Milliyet gazetesinde polis muhabirliği, Ankara Temsilci Yardımcılığı ve köşe yazarlığı yaptı.  Haber ve yazılarıyla, 1992'den itibaren Çetin Emeç, Muammer Yaşar Bostancı, Abdi İpekçi'nin adını taşıyan gazetecilik ödüllerini aldı. Yanı sıra, haberleri Çağdaş Gazeteciler Derneği ve Türkiye Spor Yazarları Derneği'nce ödüle layık bulundu.  Ayrıca, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti'nce verilen 2021 Yılı Basın Özgürlüğü Ödülü'nün sahibi oldu.  Şardan, 2019'da Doğan Kitap'tan yayımlanan "Komonist Masası'nda Nazım Hikmet" adlı araştırma dalındaki kitabını kaleme aldı.  2019'dan bu yana T24'te çoğunlukla güvenlik konularını ele aldığı Büyüteç adlı köşeyi yazıyor.