06 Mayıs 2023
Seçim simülasyonu yazı dizimizin bugünkü bölümünde Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin ve Muğla illerini ele alacağız.
Bu simülasyon, il il yapılmış bir kamuoyu çalışması değildir. Bu yazının sonunda detaylı olarak açıklanan varsayımlar altında, alternatif ittifak modelleriyle ve farklı oy oranlarında ne tür sonuçlar ortaya çıkabileceği hakkında kamuoyuna fikir vermeyi hedeflemektedir. |
Nüfusu 812.580 olan Malatya’da 530.714 kayıtlı seçmen 2018’deki gibi TBMM’ye yine 6 milletvekili gönderecek.
TİP'in aday göstermediği Malatya’da diğer ittifak partileri seçime ayrı listelerle katıldığı için Senaryo 4 üzerinden simülasyon yapacağız:
Simülasyonun sonuçları, Malatya’daki milletvekili dağılımının mevcut durumu değiştirmeyeceğini gösteriyor. Cumhur İttifakı 5, Millet İttifakı 1 sandalye kazanıyor. AKP 4, MHP 1, CHP 1.
Malatya’dan Meclis’e gönderilen son sıradaki milletvekili 58.868 oy sınırıyla AKP’den. Bu sandalye için AKP’ye en yakın rakip olan CHP 20 bin ek oyla, ildeki oy oranını yüzde 25’e çıkarırsa, son vekillik yarışını kazanabilir.
Bu eksiği TİP seçmeni kapatabilir mi sorusunu yanıtlayabilmek için partilerin ayrı oylarını gösteren Senaryo 1’e bakalım:
Simülasyon hesaplarına göre TİP’in bu bölgede alması beklenen 9 bine yakın oyun tamamı CHP’ye gitse bile eksiği tamamlamıyor.
Millet İttifakı’nın kaçırdığı fırsat
Malatya'da CHP ve İYİP tek listeyle seçime girseydi (Senaryo 2) Millet İttifakı’nın ikinci sandalyesi garanti oluyordu:
Millet İttifakı’nın fermuar listeyle seçime girdiği her senaryoda AKP’ye giden son koltuğun yeni adresi Millet İttifakı olurdu.
Malatya’da 2018 seçim sonuçları şöyleydi:
YSK’nın ilan ettiği kesin aday listesine göre Malatya'da adayların listedeki sırası, ad, soyad, öğrenim ve meslek bilgileri şöyle:
ADALET VE KALKINMA PARTİSİ
MİLLİYETÇİ HAREKET PARTİSİ
CUMHURİYET HALK PARTİSİ
İYİ PARTİ
YEŞİLLER VE SOL GELECEK PARTİSİ
Türkiye’nin nüfus büyüklüğü açısından 14. ili olan Manisa, 2018’deki gibi 10 milletvekili çıkaracak.
1.468.279 nüfusu ve 1.106.161 kayıtlı seçmeni olan Manisa’da TİP aday çıkarmadığı için Senaryo 4 üzerinden ilerleyeceğiz.
Simülasyon sonuçlarına göre, Manisa’nın 10 sandalyesi Cumhur İttifakı ile Millet İttifakı arasında eşit olarak bölüşülüyor:
Önceki seçimde 5 sandalye kazanan AKP, oylarındaki düşme nedeniyle bir sandalyesini İYİP’e kaptırıyor. MHP ve CHP’nin milletvekili sayıları değişmiyor: AKP 4, MHP 1, CHP 3, İYİP 2.
Manisa’nın son koltuğu 82.715 oyla MHP’nin oluyor. 2018’de yaklaşık 10 bin oy eksiğiyle vekillik kazanamayan HDP'nin seçmeni bu kez Yeşil Sol’da vekil çıkartmaya daha yakın görünüyor.
Yeşil Sol’un vekillik çıkarması için son seçimde 67 bin olan HDP oyunun üzerine 15 bin oy eklemesi gerekiyor.
Simülasyon sonucuna göre, Emek ve Özgürlük İttifakı’nın 2 bin kadar ek oyla MHP’ye giden sandalyeyi kapması mümkün. Tabii bu sayı, TİP için simüle edilen Manisa oylarının tamamının Yeşil Sol’a gideceği varsayımına dayanıyor.
Kaldı ki Yeşil Sol için TİP oyları da yeterli değil, MHP’nin kazandığı son sandalyeye yakın görünmeyen CHP’den küçük de olsa Yeşil Sol’a destek gelmesi gerekiyor. Yeşil Sol'da olduğuna inanılan "emanet oylar"ın ne kadar olduğu da bu seçimde biraz daha ortaya çıkacak.
T24’ten Candan Yıldız’a konuşan Yeşil Sol İstanbul adayı Sırrı Süreyya Önder’in bu tür durumları kastederek söylediği şu sözler önemli:
“Kemal Kılıçdaroğlu’na, hiçbir koşul öne sürmeden büyük bir coşkuyla destek veren Kürt seçmeni, sol ve sosyal demokrat seçmenden Yeşil Sol'a stratejik destek gelmez ve seçim ikinci tura kalırsa isteksizleşebilir.”
Manisa’da 2018 sonuçları şöyle:
YSK’nın ilan ettiği kesin aday listesine göre Manisa'da adayların listedeki sırası, ad, soyad, öğrenim ve meslek bilgileri şöyle:
ADALET VE KALKINMA PARTİSİ
MİLLİYETÇİ HAREKET PARTİSİ
CUMHURİYET HALK PARTİSİ
İYİ PARTİ
YEŞİLLER VE SOL GELECEK PARTİSİ
Kahramanmaraş, Türkiye'yi sarsan 6 Şubat 2023 depremlerinin en büyük yıkım yarattığı illerimizden birisi.
Depremin ülke düzeyindeki etkisinin simülasyon çalışmasında temel aldığımız oy oranlarına yansıdığı başlangıç kabullerimizden birisi olsa da Kahramanmaraş’ı özel olarak nasıl etkilediğine yönelik bir varsayımda bulunulmamıştır. Deprem yıkımının seçim bölgesi özelinde yaratmış olması muhtemel özel etkiler konusunda güvenilir bir veriye sahip olmadığımdan bu etki ihmal edilerek yapılan simülasyonumuzun sonuçları daha büyük bir ihtiyatla karşılanmalıdır.
AKP ve Cumhur İttifakı’nın “kale”lerinden biri olarak tanımlanan Kahramanmaraş Meclis’e 8 vekil yollayacak.
1.177.436 olan nüfusu ve 753.287 kayıtlı seçmeni olan Kahramanmaraş’ta Cumhur ve Millet İttifakı partileri seçime ayrı listelerle katılırken TİP Yeşil Sol’u destekleyerek aday göstermedi.
Senaryo 4 üzerinden yaptığımız simülasyona göre Kahramanmaraş’ta 7-1 olan Cumhur İttifakı'nın Millet İttifakı karşısındaki üstünlüğü 6-2 olarak devam edecek:
Simülasyon sonuçlarına göre AKP’nin ilde sahip olduğu milletvekili sayısı bir azalırken bu sandalyenin yeni sahibi İYİP oluyor. AKP 5, MHP 1, CHP 1, İYİP 1.
Kahramanmaraş’ın son sandalyesi 72.850 oy sınırıyla AKP’ye gidiyor. Bu sandalyenin en yakın takipçiçisi Yeşil Sol. Ancak Yeşil Sol’un bu sandalyeyi AKP’den alabilmesi için simülasyondaki oylarını 2 kattan fazla artırarak 73 bine yükseltmesi gerekiyor.
Kahramanmaraş’taki bu sonuçlar, farklı ittifak senaryolarında da değişmiyor.
Tekrar altını çizelim; Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat depremleri ve ardından yaşananların, seçmen sayısında, seçime katılım oranında, ildeki oy verme eğilimlerinde yaratabileceği değişimler, bu simülasyonun sonuçlarını fazlasıyla etkileyebilir.
Kahramanmaraş 2018 seçim sonuçları şöyle:
YSK’nın ilan ettiği kesin aday listesine göre Kahramanmaraş'ta adayların listedeki sırası, ad, soyad, öğrenim ve meslek bilgileri şöyle:
ADALET VE KALKINMA PARTİSİ
MİLLİYETÇİ HAREKET PARTİSİ
CUMHURİYET HALK PARTİSİ
İYİ PARTİ
YEŞİLLER VE SOL GELECEK PARTİSİ
Nüfusu 870.374 olan Mardin’de 541.445 seçmen oy kullanma hakkına sahip.
2018’deki seçime katılım oranı yüzde 84,1’le Türkiye ortalamasın (yüzde 88,2) bir hayli altında olan Mardin’den TBMM’ye 6 milletvekili gönderilecek.
Cumhur ve Millet ittifakları partileri seçime ayrı listelerle katılırken TİP’in Yeşil Sol’u destekleyerek aday göstermediği Mardin için Senaryo 4 temel alındı.
İttifaklar arası dengenin değişmeyeceğini gösteren simülasyon sonuçları şöyle:
2018 seçiminde AKP’nin 2, HDP'nin (Yeşil Sol) 4 vekillik kazandığı Mardin'de bu seçimde de sonuç aynı olabilir.
Simülasyon sonuçlarına göre Mardin’de son sandalye 65.805 oy sınırıyla Yeşil Sol’a gidiyor. Simülasyonun temel aldığı oy oranları üzerinden Mardin’deki milletvekili dağılımı farklı ittifak senaryolarında da değişmiyor.
Mardin’de 2018 seçim sonuçları şöyle:
YSK’nın ilan ettiği kesin aday listesine göre Mardin'de adayların listedeki sırası, ad, soyad, öğrenim ve meslek bilgileri şöyle:
ADALET VE KALKINMA PARTİSİ
MİLLİYETÇİ HAREKET PARTİSİ
CUMHURİYET HALK PARTİSİ
İYİ PARTİ
YEŞİLLER VE SOL GELECEK PARTİSİ
Nüfusu 1.048.185, seçmen sayısı 805.526 olan Muğla, son seçimdeki gibi TBMM’ye yine 7 milletvekili gönderecek.
İttifak partilerinin seçime ayrı listelerle kayıldığı Muğla’da simülasyonumuzu Senaryo 1 üzerinden yapacağız:
Simülasyon sonuçlarına göre Muğla'da halen 3 sandalyesi olan AKP bunlardan birini CHP’ye kaptırıyor: AKP 2, CHP 4, İYİP 1.
Millet İttifakı’nın Cumhur İttifakı karşısındaki 4-3’lük üstünlüğü 5-2 şeklinde güçlenerek devam ediyor.
Muğla’dan Meclis’e son sırada giden vekil 73.582 oy sınırıyla CHP’den. Bu sandalye için Millet İttifakı’nın diğer partisi İYİP, CHP ile yarışıyor. İYİP 10 bin ek oyla son sandalyeyi CHP’den alarak Muğla'daki vekil sayısını 2’ye çıkarabilir.
Muğla’da Yeşil Sol ya da TİP’in milletvekili çıkarabilmesi için ildeki oy oranlarını yüzde 10’un üzerine çıkarmaları gerekiyor ki bu da çok mümkün görünmüyor.
Eğer Emek ve Özgürlük İttifakı seçime tek listeyle girse ve TİP oylarının tamamı Yeşil Sol’a aksaydı da simülasyona temel olan oy oranlarında önemli bir değişme yaşanmadıkça durum çok farklı olmayacaktı:
Muğla’da 2018 seçim sonuçları şöyle:
YSK’nın ilan ettiği kesin aday listesine göre Muğla'da adayların listedeki sırası, ad, soyad, öğrenim ve meslek bilgileri şöyle:
ADALET VE KALKINMA PARTİSİ
MİLLİYETÇİ HAREKET PARTİSİ
CUMHURİYET HALK PARTİSİ
İYİ PARTİ
YEŞİLLER VE SOL GELECEK PARTİSİ
TÜRKİYE İŞÇİ PARTİSİ
Gelecek yazıda Muş, Nevşehir, Niğde, Ordu, Rize, ve Sakarya simülasyon sonuçlarını paylaşacağım.
Simülasyonun uygulandığı sekiz ittifak senaryosu 14 Mayıs 2023’te yapılacak milletvekili seçimleri için hazırladığımız seçim simülasyonunda, her seçim çevresinde farklı ittifak biçimleri dikkate alınarak olası sonuçlar sekiz farklı ittifak senaryosunda ele alındı. DEVA Partisi, Gelecek Partisi, DP, DSP, Hüda Par ve BBP; AKP ve CHP listelerinden seçime gireceğinden ayrıca ele alınmadı. Baraja takılmayacağı görülen üç ittifakın (Millet, Cumhur, Emek ve Özgürlük ittifakları) dışında kalan partiler, hesaplamada DİĞER adı altında birleştirildi. Ülke barajını aşacak üç ittifak ve partilerinin seçim çevrelerindeki anlaşmalarına bağlı olarak, olası bütün senaryolar simülasyona dahil edildi. Bu senaryolar şöyle: Senaryo 1: Cumhur, Millet ve Emek Özgürlük ittifaklarındaki partiler seçime AYRI listelerle girerse… Senaryo 2: Cumhur ittifakındaki partiler AYRI, Millet ve Emek Özgürlük ittifaklarındaki partiler ORTAK listelerle seçime girerse… Senaryo 3: Cumhur ve Emek Özgürlük ittifaklarındaki partiler AYRI, Millet ittifakındaki partiler ORTAK listeyle seçime girerse… Senaryo 4: Cumhur ve Millet ittifaklarındaki partiler AYRI, Emek ve Özgürlük İttifakı'ndaki partiler ORTAK listeyle seçime girerse… Senaryo 5: Cumhur İttifakı'ndaki partiler ORTAK, Millet ve Emek Özgürlük ittifaklarındaki partiler AYRI listelerle seçime girerse… Senaryo 6: Cumhur, Millet ve Emek Özgürlük ittifaklarındaki partiler ORTAK listelerle seçime girerse… Senaryo 7: Cumhur ve Millet ittifaklarındaki partiler ORTAK, Emek ve Özgürlük İttifakı'ndaki partiler AYRI listelerle seçime girerse… Senaryo 8: Cumhur ve Emek Özgürlük ittifaklarındaki partiler ORTAK, Millet İttifakı'ndaki partiler AYRI listelerle seçime girerse… |
Simülasyonun dayandığı varsayım ve veriler
Toplamı 64 milyon 113 bin 941 olarak açıklanan yurt içi (Yİ) ve yurt dışı (YD) seçmen sayıları YSK'dan alınmıştır. (Dizinin ilk 11 yazısında YSK kesin verileri ulaşılabilir olmadığı için yurt içi seçmenlerin illere / seçim çevrelerine göre dağılımı 31 Aralık 2022 tarihli Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verileri temel alınarak tahmin edilmiştir.) Seçime katılım oranında, 24 Haziran 2018'de yapılan son TBMM seçimine katılım oranı temel alınmıştır. Uzmanların, seçimin önemi nedeniyle 14 Mayıs'ta katılım oranının biraz daha yükseleceği tahmini senaryolara yansıtılmıştır. Böylece, yurt içi (Yİ), yurt dışı (YD) seçime katılım oranları sırasıyla yüzde 89 ve yüzde 55 olarak kabul edilmiştir. Yüzde 89'luk yurt içi katılım oranına, her seçim çevresinde 2018 seçimlerindeki katılım düzeyi 1,0095 oranında artırılarak ulaşılmıştır.
Geçerli Oy Oranı Geçerli oy oranının, her seçim çevresinde bir önceki parlamento seçimindeki gibi olacağı kabul edilmiştir. Oyların Partilere Genel Dağılımı 14 Mayıs seçimleri için ilan edilen kayıtlı seçmen sayısına yukarıda paylaştığımız seçime katılım ve geçerli oy oranları uygulanarak, her seçim çevresindeki olası geçerli oy sayısına ulaşıldı. İkinci adımda; ilgili seçim çevresi için hesaplanan “geçerli oy” sayılarından, Türkiye geneli için “geçerli oy” sayısına ulaşıldı. Geçerli oyların partilere dağıtılmasında, partilerin Türkiye genelinde alacağı tahmin edilen oy oranları temel alındı. Tahmini oy oranlarında, kamuoyu araştırma şirketlerinin yaptığı anketlere yansıyan oylarının ortalaması esas alındı. Simülasyonda kullandığımız oy oranları, Nisan ayında yapılan ve kamuyouna yansıyan anket sonuçları ortalaması üzerinden yenilendi. Yeni yayınlanacak araştırma sonuçları da dikkate alınarak 11 Mayıs'ta son bir güncelleme daha yapılacaktır. Türkiye Raporu'nun derlediği Avrasya, Aksoy, Yöneylem, Metropoll, MAK, Saros, ORC, ADA ve Bulgu araştırma şirketlerinin anket sonuçlarının ortalaması, araştırmalarındaki şeffaflık ve tahminlerindeki isabet nedeniyle en güvenilir kamuoyu araştırma şirketlerinden olan KONDA’nın kamuoyuna yansıyan oranlarıyla birleştirilerek Nisan oy oranlarına ulaşıldı. Oyların Seçim Çevrelerinde Partilere Dağılımı Her parti için hesaplanan toplam geçerli oyun seçim çevrelerine dağıtılmasında, her partinin bir önceki seçimde o seçim çevresinde elde ettiği nispi/oransal gücü temel alındı. Örneğin; 2018 seçimlerinde A partisinin aldığı toplam 1000 oyun 50 adedi (yüzde 5) Diyarbakır'dan, 20 adedi (yüzde 2) Samsun'dan gelmiş olsun. 14 Mayıs 2023 seçimi için A partisinin toplam oyu 1500 olarak hesaplandıysa, bu 1500 oyun 75'i (yüzde 5) Diyarbakır'dan, 30'u (yüzde 2) Samsun'dan alınmış olarak varsayılacaktır. Önceki seçimde yer almayan partilerin oylarının seçim çevrelerine dağılımında ise şu yöntem izlendi: DEVA ve Gelecek partilerinin seçim çevrelerindeki oransal durumları, yukarıda açıklanan hesapların ortaya koyduğu AKP eğilimlerine göre, Yeşil Sol Parti'nin oransal durumu da HDP'deki eğilime göre tahmin edildi. TİP'in oransal durumu, CHP ve HDP eğilimleri sırasıyla yüzde 70 ve yüzde 30 oranlarında yansıtılarak tahmin edildi. Aynı şekilde, Zafer Partisi ağırlıklandırılması MHP üzerinden, Memleket Partisi de CHP üzerinden yapıldı. Milletvekili Dağılımı Hesabı Yurt dışı geçerli oylar da önce yukarıdaki gibi tahmin edilerek her seçim bölgesine ağırlıklı olarak dağıtıldı. Ardından, partilerin yurt dışı oylardaki ağırlığı dikkate alınarak partilerin seçim bölgesindeki oylarına eklendi. Milletvekili dağılımının hesaplanmasında siyasi partilerin her seçim çevresinde sahip olduğu yurt içi ve yurt dışı oylarının toplamı dikkate alındı. Yüzde 7'lik ülke barajını sadece 3 ittifakın (Millet, Cumhur, Emek ve Özgürlük) geçebileceği, bu ittifakların dışında kalan partilerin listelerinden milletvekili seçilemeyeceği varsayılmıştır. Ülke barajına takılma olasılığı bulunmayan üç ittifaktaki partilerin yukarıda açıklanan hesaplarla elde edilen oylarından hareketle, d'Hondt yöntemi kullanılarak milletvekili dağılımı yapıldı. D'Hondt Yöntemi Uygulaması Bu yöntemde baraj sorunu olmayan partilerin seçim bölgesindeki oyları alt alta yazılır. Daha sonra her partinin oyu sırasıyla 1'e, 2'ye, 3'e,… ta ki o seçim çevresinden çıkacak toplam milletvekili sayısına ulaşana kadar bölünür. Elde edilen sayılar büyükten küçüğe doğru sıralanır ve milletvekillileri bu sırayla o sayıların karşısındaki partilere dağıtılmış olur. İttifak oylarının hesaplanması Partilerin ittifak gereği ortak listeyle seçime girmeleri durumunda alacakları toplam oyun, seçime ayrı ayrı girselerdi alacakları oyların basit toplamı olacağı varsayılmıştır. Her seçim çevresinde ve/veya parti için farklı sonuçlar doğurabilecek ittifak politikaları, oyların basit toplamından farklı sonuçlara neden olabilecektir. Ancak simülasyonda hesaplama zorluğu ve çok büyük etki yaratmayacağı düşünüldüğü için bu etkilerin toplamı sıfır olacağı kabul edilerek ihmal edildi. Simülasyon Hakkında Bir Uyarı 2018 seçimi verileriyle test edildiğinde oldukça güvenilir şekilde çalışan bu simülasyonun birçok önemli faktörü göz ardı ettiği unutulmamalıdır. Bu simülasyon, il il yapılmış bir kamuoyu çalışmasının ürünü değildir. Açıklanan varsayımlar altında, alternatif ittifak modelleriyle ve farklı oy oranlarında ne tür sonuçlar ortaya çıkabileceği hakkında kamuoyuna fikir vermeyi hedeflemektedir. Depremin neden olduğu, boyutları ve sonuçları tam olarak bilinmeyen seçmen mobilitesi başta olmak üzere bazı önemli faktörler, simülasyonun bu durumdan etkilenen seçim çevreleri için daha ihtiyatlı okunmasını gerektirmektedir. |
Sertuğ Çiçek kimdir?Sertuğ Çiçek, Ankara'da doğdu. Yenimahalle Öğretmen Kubilay İlkokulu ve Mustafa Kemal Lisesi Orta kısmında okudu. Elektroniğe olan merakı nedeniyle başladığı Yenimahalle Endüstri Meslek Lisesi Elektronik Bölümü'nü 12 Eylül 1980 darbesi döneminde iki yıl ara vermek zorunda kaldığı için ancak 1983 yılında bitirebildi. Aynı yıl girdiği Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi (Mülkiye) İktisat Bölümü'nden 1987 yılında mezun oldu. Gazeteciliğe 1989 yılında Cumhuriyet Gazetesi Ankara Bürosu'nda başladı. Sırasıyla gece, belediye ve ekonomi muhabiri olarak çalıştı. YÖK'ün düzenlediği yurtdışı yüksek lisans ve doktora bursu sınavını kazanarak 1993 yılında İngiltere'ye gitti. Birmingham Üniversitesi'nde ekonomi yüksek lisans (MsSoc) programını bitirdi. Türkiye'ye dönükten sonra Kırıkkale Üniversitesi'nde mecburi hizmetini tamamladı ve 2005'te istifa ederek özel sektöre geçti. İstanbul'da dershane sektöründe yöneticilik ve öğretmenlik yaptı. 2015'ten bu yana, Cumhuriyet'te işe girmesini teşvik ederek kendisini gece muhabirliğinden kurtaran Mülkiye sıralarından arkadaşı Doğan Akın'ın kurucusu olduğu T24'ün genel koordinatörlüğünü sürdürüyor. |
Yerel seçimlere katılmayan ve geçersiz oy kullananların sayısı, rekor denebilecek bir artışla, 15 milyon kişiyi aştı. Seçimlerin en çarpıcı genel sonucu CHP’nin AKP’yi geçerek birinci parti olmasıysa, ikinci çarpıcı sonuç da AKP oylarının 4,2 milyon kadar azalması oldu. AKP’nin ardından en büyük mutlak oy kaybı 1,7 milyon ile İYİ Parti ve 1,1 milyon ile MHP’de gözleniyor. Oylarını mutlak olarak artıran partiler arasında ise 3,3 milyon ile CHP, 2,8 milyon ile YRP, 639 bin ile DEM Parti öne çıkıyor. İşte il il, parti parti 31 Mart 2024 yerel seçimlerine toplu bir bakış…
Millet İttifakı partilerinden parlamentoya milletvekili taşıyan CHP’nin TBMM Grubu’nun küçülmesi, 14 Mayıs seçimlerinden beri tartışılıyor
İlk turda yurt içinde yüzde 88,08 olan seçime katılım oranı bazı illerde yüzde 65'e kadar düştü.
© Tüm hakları saklıdır.