Desen: Tan Oral | Görsel tasarım: Faruk Ekici

14 Mayıs’ta yapılacak genel seçimlerde hem cumhurbaşkanını hem de milletvekillerini seçeceğiz.

Haftalardır devam eden ittifak partilerinin nasıl ittifak edeceği tartışmaları YSK’nın aday kesin listelerini ilan etmesiyle partiler için son buldu.

Ancak ittifak sadece partiler arasında yapılmıyor. Nihayetinde kararı seçmenler veriyor.

Türkiye’de seçime ilgi yüksek ve halkımız tartışmayı da tartışanları izlemeyi de seviyor.

Milletvekilliği seçim sonuçları üzerine tahminlerin, iddiaların bini bir para.

“TİP’e verilen oylar Yeşil Sol’un milletvekilliğine mal olacak, biz kaybedeceğiz Erdoğan/Bahçeli kazanacak”

“Falanca yerde CHP’nin hiç şansı yok, oradaki CHP’liler İYİ Parti’ye oy verirlerse AKP bir vekilini kaybeder”

“Burada MHP’nin şansı sıfır ama MHP’liler AKP’ye yönelirse Yeşil Sol milletvekili çıkaramaz”

“İstanbul’da seçilebilmek için 70 bin oy almak yetiyormuş, doğru mu?”

…

Bu tartışmalarda çok zaman yeterli veri olmuyor. Türkiye’de milletvekili dağılımı d’Hondt sistemiyle yapıldığı için bir seçim çevresinde partilerin oyları doğru tahmin edilse bile bu oyun milletvekili çıkarmaya yetip yetmeyeceği, hangi partilerin kaç milletvekili kazanacağını söylemek için biraz hesap yapmak gerekiyor. Rakamlara bakarak hızla milletvekili dağılımını söylemek o kadar kolay olmuyor. Tunceli ve Bayburt gibi tek vekil seçilecek iller hariç tabii. Oralarda en yüksek oyu alan parti, ülke barajını aşmış olmak kaydıyla, vekilliği kapıyor. Türkiye'de de İngiltere'deki gibi her bölgeden sadece tek vekil çıkarılan dar bölge sistemi uygulanıyor olsaydı seçmenler için stratejik oy vermek çok kolay olurdu. 

81 il ve 87 seçim çevresi için hazırladığım seçim simülasyonu ile bu zorluğu kısmen de olsa gidererek tartışmalarda işimize yarayacak bilgilere ulaşmak mümkün. Bu bilgileri her il ve seçim çevresi için paylaşacağım. 

Bugünkü yazımda İstanbul 2. Bölge, Adana, Adıyaman, Afyonkarahisar ve Ağrı için simülasyon sonuçlarını ele alacağım. 

Ama önce bir noktayı vurgulamak istiyorum.

Bu simülasyon, il il yapılmış bir kamuoyu çalışmasının ürünü değildir. Bu yazının sonunda detaylı olarak açıklanan varsayımlar altında, alternatif ittifak modelleriyle ve farklı oy oranlarında ne tür sonuçlar ortaya çıkabileceği hakkında kamuoyuna fikir vermeyi hedeflemektedir.

2018 seçimi verileriyle test edildiğinde oldukça güvenilir şekilde çalışan bu simülasyonun birçok önemli faktörü göz ardı ettiği unutulmamalıdır.

Seçim simülasyonu

Aşağıdaki sonuçlara, yüzde 7’lik ülke barajını sadece Millet, Cumhur ile Emek ve Özgürlük ittifaklarının geçeceği ve bu ittifaklar dışında kalan partilerin adaylarının parlamentoya giremeyeceği kabul edilerek ulaşıldı.

Siyasi partilerin yurt içi tahmini oy oranları, 11 kamuoyu araştırma şirketinin Mart ayında yaptığı anketlerin ortalaması esas alınarak tahmin edildi. Bu oranları aşağıdaki bölümde bulabilirsiniz.

Adana

AKP ve CHP son vekillik için yarışıyorlar 

Adana, tek seçim bölgesinden oluşuyor ve Meclis'te, önceki seçimde olduğu gibi, yine 15 milletvekili ile temsil edilecek. 

Yüksek Seçim Kurulu’nun ilan ettiği kesin aday listelerine göre, ittifaklar açısından Adana'da Cumhur, Millet ve Emek Özgürlük ittifaklarındaki partiler AYRI listelerle seçime girecekler. Yani aşağıda ayrıntılarını verdiğim sekiz senaryo arasından Senaryo 1 olarak tanımladığım durum geçerli olacak.

Simülasyon sonucuna göre Adana’da AKP 5, MHP 1, CHP 5, İYİ Parti 2 ve Yeşil Sol 2 milletvekili çıkartıyor. Cumhur İttifakı 6, Millet İttifakı 7 ve Emek Özgürlük İttifakı 2 milletvekilliği kazanıyor.

MHP'nin Adana'da sahip olduğu vekil sayısı 2'den 1'e düşerken CHP'ninki 4'ten 5'e çıkıyor. 

Tablodan anlaşılabileceği gibi Adana’dan TBMM’ye gönderilen son vekilin aldığı oy 82.670. 

Adana'daki son milletvekilliği için AKP ve CHP arasındaki yarışı AKP kazanıyor.

Ancak bu senaryoya göre CHP oyunu 14 bin (Adana'daki oyların binde 9'u kadar) kadar artırırsa son sandalyeyi AKP'nin elinden alabilir.

Bu yarışta başta DİĞER kategoride kalan partilere oy veren seçmenler olmak üzere MHP, Yeşil Sol ve TİP seçmenlerinin stratejik oy kullanıp kullanmayacakları önem kazanıyor.

DİĞER kategorisindeki partilerin seçmenleri toplamda yüzde 5'e yaklaşan oylarını ikinci tercihlerine yönlendirirlerse son milletvekilinin hangi partiden olacağını belirleyebilirler. 

Adana'da barajı aşan üç büyük ittifakın farklı ittifak senaryoları ile seçime gitmesi durumunda milletvekili dağılımı değişmiyor. 

YSK’nın ilan ettiği kesin aday listesine göre göre Adana'da adayların listedeki sırası, ad, soyad, öğrenim ve meslek bilgileri şöyle:

ADALET VE KALKINMA PARTİSİ

1- ÖMER ÇELİK, YÜKSEK, SİYASET BİLİMCİ
2- AHMET ZENBİLCİ, YÜKSEK, YÖNETİCİ -KAMU VE ÖZEL TEŞEBBÜSE AİT HİZMETLER
3-SUNAY KARAMIK, YÜKSEK, DANIŞMAN (MÜŞAVİR)
4- ABDULLAH DOĞRU, YÜKSEK, ZİRAAT MÜHENDİSİ
5-FARUK AYTEK, YÜKSEKİ, YÖNETİM KURULU BAŞKANI (ÖZEL SEKTÖR)
6- MUSTAFA YILDIZ, YÜKSEK, SİYASET BİLİMCİ
7- HASAN HÜSEYİN KUŞCU, YÜKSEK, MAKİNE MÜHENDİSİ
8- EROL KAHRAMAN, YÜKSEK, YÖNETİM KURULU BAŞKANI (ÖZEL SEKTÖR)
9- KASIM PAMUK, YÜKSEK, MALİ MÜŞAVİR
10- FATİME YURTSEVEN, YÜKSEK, PAZARLAMA UZMANI
11- DİNÇER DİNÇ, YÜKSEK, ZİRAAT MÜHENDİSİ
12- MELİKE DOĞAN, YÜKSEK, AVUKAT
13- RAMAZAN ÇIRAK, YÜKSEK, AVUKAT
14- OĞUZHAN GÜRHANİ, YÜKSEK, EKONOMİST
15- MEHMET KURTAEAN, YÜKSEK, BASINLA İLİŞKİLER GÖREVLİSİ

MİLLİYETÇİ HAREKET PARTİSİ

1- MUHARREM VARLI, YÜKSEK, EĞİTİMCİ
2- AYŞE SİBEL ERSOY, YÜKSEK, ECZACI
3- MUSTAFA İZGİOĞLU, YÜKSEK, İŞ İNSANI
4- FİRDEVS CİNGÖZLER, ORTA, İŞ İNSANI
5- ALEV ATAŞ, YÜKSEK, İŞ İNSANI
6- UĞUR ÖZTÜRK, YÜKSEK, AVUKAT
7- BÜNYAMİN AVCI, YÜKSEK YÖNETİCİ
8- YUSUF BAŞ, YÜKSEK, ÖĞRETMEN
9- ADEM GÜNDOĞAN, YÜKSEK, TIP DOKTORU
10- AHMET REHA YEREŞEN, YÜKSEK, İŞ İNSANI
11- ZEKERİYA SİVEREKLİ, YÜKSEK, İŞ İNSANI
12- HAKAN UYKIZ, İLK, İŞ İNSANI
13- ATİLLA DUYGUN, YÜKSEK, İNŞAAT MÜHENDİSİ
14- MAHMUT TÜLEK, YÜKSEK, TV PROGRAMCISI
15- TUFAN BİLEN, İLK, ÇİFTÇİ

CUMHURİYET HALK PARTİSİ

1- ORHAN SÜMER, ORTA, İŞ ADAMI
2- MÜZEYYEN ŞEVKİN, YÜKSEK, DR. JEOLOJİ YÜKSEK MÜHENDİSİ
3- BURHANETTİN BULUT, YÜKSEK, ECZACI
4- SADULLAH KISACIK, YÜKSEK, ENDÜSTRİ MÜHENDİSİ
5- AYHAN BARUT, YÜKSEK, ZİRAAT MÜHENDİSİ
6- OSMAN BERKE DUVAN, YÜKSEK, EKONOMİST TİCARET UZMANI
7- HÜSEYİN KESER, YÜKSEK, EĞİTİM MÜFETTİŞİ - İŞ İNSANI
8- ERKAN KARAKAYA, YÜKSEK, MİMAR
9- ORHAN TOKLU, YÜKSEK, AVUKAT
10- KÜBRA ÖZBİÇER BÜYÜKİKİZ, YÜKSEK, AVUKAT
11- AHMET KORKMAZ, YÜKSEK, İŞ İNSANI
12- SERCAN POLAT, YÜKSKE, AVUKAT
13- SEYFETTİN CAN, İLK, İŞ İNSANI
14- EBRU YILMAZ, YÜKSEK, UZMAN MİKROBİYOLOG
15- ELİFE MÜFTÜOĞLU, YÜKSEK, ÖĞRETMEN

İYİ Parti'nin ilk 4 sırasında AYYÜCE TÜRKEŞ TAŞ, BİLAL BİLİCİ, GÖKTÜRK BOYVADAOĞLU, MEHMET SERTAÇ DURAK var.

Yeşil Sol Parti listesinin ilk 4  sırasında TÜLAY HATİMOĞULLARI, ORUÇ FERHAT KABA, ROJBİN ÇELİK YÜKSEK ve MEHMET KARAKIŞ  bulunuyor. 

Adana’da 2018 yılında yapılan son seçimlerdeki durum şöyleydi:

Adıyaman

Adıyaman, Türkiye'yi sarsan 6 Şubat 2023 depremlerinin en büyük yıkım yarattığı illerimizden birisi.

Depremin ülke düzeyindeki oy oranlarına etkisinin simülasyon çalışmasında temel aldığımız oy oranlarına yansıdığını başlangıç kabullerimizden birisi olsa da Adıyaman'ı özel olarak nasıl etkilediğine yönelik bir varsayımda bulunulmamıştır. Deprem yıkımının seçim bölgesi özelinde yaratmış olması muhtemel özel etkileri konusunda güvenilir bir veriye sahip olmadığımdan bu etki ihmal edilerek yapılan simülasyonumuzun sonuçları daha büyük bir ihtiyatla karşılanmalıdır. 

Eğer bu etkilerin il bazındaki etkilerine yönelik özel çalışmaların sonuçları elime geçerse simülasyon u bu veriler üzerinden yeniden yapmak mümkün olacaktır. 

Adıyaman ili tek seçim bölgesinden oluşuyor ve TBMM’ye bir önceki seçimde olduğu gibi yine 5 milletvekili gönderecek. 

Yüksek Seçim Kurulu’nun ilan ettiği kesin aday listelerine göre ittifaklar açısından Senaryo 2 geçerli olacak. Yani Cumhur İttifakı’ndaki partiler AYRI listelerle, Millet ve Emek Özgürlük ittifaklarındaki partiler ORTAK listelerle seçime girecekler. İYİ Parti Adıyaman’da CHP listesinden seçime katılıyor.

Simülasyon sonucuna göre Adıyaman’da AKP 3, CHP 1 ve Yeşil Sol 1 milletvekili çıkartıyor. AKP son seçime kıyasla bir koltuğu Yeşil Sol Parti’ye kaptırıyor.

Adıyaman’dan TBMM’ye gönderilen son vekilin aldığı oy 55.495. Yeşil Sola giden bu vekilin yakın rakibi MHP. Eğer MHP 37 bin oy artırırarak ilde yüzde 15,8 oy olırsa Yeşil Sol'a kaptırdığı vekilliği geri alabilir ki bu da simülasyona temel alınan oy oranları dikkate alındığında çok mümkün görünmüyor.  

Adıyaman için olası diğer 7 ittifak senaryosunda da milletvekili sayıları değişmiyor.

AKP'nin ilk dört milletveki adayı RESUL KURT, İSHAK ŞAN, MUSTAFA ALKAYIŞ, HÜSEYİN ÖZHAN.

Yeşil Sol'un ilk iki adayı ALİ KENANOĞLU ve İZZET KARADAĞ, CHP'nin liste sindeki ilk iki aday ise ABDURRAHMAN TUTDERE ve KENAN DOĞAN.

Adıyaman’da 2018 yılında yapılan son seçimlerdeki durum şöyleydi:

Afyonkarahisar

TBMM’ye bir önceki seçimde olduğu gibi yine 6 milletvekili gönderecek Afyonkarahisar tek seçim bölgesinden oluşuyor.

Yüksek Seçim Kurulu’nun ilan ettiği kesin aday listelerine göre ittifaklar açısından Senaryo 1 geçerli olacak. Yani Cumhur, Millet ve Emek Özgürlük ittifaklarındaki partiler AYRI listelerle seçime girecekler.

Simülasyon sonucuna göre Afyonkarahisar’da AKP 3, CHP 2 ve İYİ Parti 1 milletvekili çıkartıyor.

600 oy sonucu değiştirebilir

Ancak son milletvekili için CHP ve AKP arasında sıkı bir çekişme var. AKP, bu senaryoya göre, 600 oy daha alırsa CHP'nin elinden bir milletvekilini alıyor.

Afyonkarahisar’dan TBMM’ye gönderilen son vekilin aldığı oy 58.743.

Cumhur İttifakı'nın AYRI liste kaybı

MHP'nin sahip olduğu tek sandalye, bu simülasyon sonucuna göre CHP’ye geçiyor. Ancak Cumhur İtifakı için bu kayıptan kaçınmak mümkündü. AKP ve MHP, Afyon'daki seçime tek liste olarak girseydiler ittifak olarak bu koltuğu kaybetmeyeceklerdi.  

Afyonkarahisar için AKP ve MHP’nin tek liste olarak seçime girdiği 4 farklı ittifak senaryosunun tamamında Cumhur ittifakı toplam 4 milletvekili kazanıyor.  Bu dört senaryodan birini örnek olarak paylaşıyorum:

AKP listesindeki ilk 5 aday ALİ ÖZKAYA, İBRAHİM YURDUNUSEVEN, HASAN ARSLAN, FERDA ERTÜRK ve HAKKI ÖZTÜRK olarak sıralanırken MHP'de  MEHMET TAYTAK, YÜCEL GENÇ ve MEHMET EMRE DEMİRAL ilk 3 sırada. CHP'nin ilk 3 sırasında BURCU KÖKSAL, FATİH AYDIN ve ALİ ARIKAN var.

Afyonkarahisar’da 2018 yılında yapılan son seçimlerdeki durum şöyleydi:

Ağrı

Tek seçim bölgesinden oluşan Ağrı, bir önceki seçimde olduğu gibi TBMM’ye yine 4 milletvekili gönderecek.

Yüksek Seçim Kurulu’nun ilan ettiği kesin aday listelerine göre ittifaklar açısından Senaryo 4 geçerli olacak. Yani Cumhur ve Millet ittifakları AYRI listelerle seçime katılırken Emek Özgürlük ittifaklarındaki partiler TEK listeyle seçime girecekler.

Simülasyon sonucuna göre 2018 milletvekili dağılımı değişmiyor. AKP 1, Yeşil Sol Parti 3 milletvekili çıkartıyor. Ağrı'da oy verme eğilimlerinde çok köklü ve sürpriz bir değişiklik yaşanmazsa seçim sonucunda değişiklik olma olasılığı çok zayıf görünüyor.

Ağrı’da TBMM’ye gönderilen son vekilin aldığı oy 50.061 ve  küçük oy kaymalarının dağılımı değiştirmesi zor.

Ağrı için olası 7 farklı ittifak senaryosunda milletvekili sayıları değişmiyor.

Yeşil Sol Parti'nin listesinde SIRRI SAKIK, NEJLA DEMIR, HEVAL BOZDAĞ, ZELAL YILMAZ var. AKP'nin ilk 3 sırasında ise RUKEN KİLERCİ, ABBAS AYDIN ve 
MEHMET ALİ BİLGİLİ var.

2018 yılında yapılan son seçimlerdeki Ağrı ’daki durum şöyleydi:

 

İstanbul 2. Seçim Çevresi

İstanbul’dan Meclis’e toplam 98 milletvekili gönderilecek. Bunların 27 tanesi Bayrampaşa, Beşiktaş, Beyoğlu, Esenler, Eyüpsultan, Fatih, Gaziosmanpaşa, Kağıthane, Sarıyer, Sultangazi, Şişli ve Zeytinburnu ilçelerinin yer aldığı 2 Numaralı Seçim Bölgesi’nden olacak.

Geçen seçimde bu seçim bölgesinden TBMM’ye 28 milletvekili yollanmıştı. Ancak YSK, bu seçimde bölgenin milletvekili sayısını, nüfus değişimlerini dikkate alarak, 27'ye düşürdü. 

İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'nun AKP'den, emekli büyükelçi Namık Tan'ın CHP'den, Ahmet Şık'ın TİP'ten birinci sıra adayı olduğu İstanbul 2 Numaralı Seçim Bölgesi'nde Cumhur, Millet ve Emek Özgürlük ittifaklarındaki partiler AYRI listelerle seçime girecekler. Yani ittifaklar açısından Senaryo 1 geçerli olacak.  

Simülasyon sonucuna göre AKP 11, MHP 1, CHP 10, İYİ Parti 2 ve Yeşil Sol Parti 3 milletvekili çıkartıyor.

Cumhur İttifakı 12, Millet İttifakı 12 ve Emek Özgürlük İttifakı 3 milletvekili kazanıyor.

Böylece Cumhur İttifakı 2018’e göre 3 (2 AKP, 1 MHP) koltuğunu kaybederken bu koltukların 2'si Millet İttifakı'na (1 CHP, 1 İyi Parti) gidiyor. Bölgede, Emek Özgürlük İttifakı’nın sandalye sayısı değişmiyor.

Eğer milletvekili sayısı geçen seçimdeki gibi 28 olsaydı Meclis bileti alan son vekil CHP’nin 11'inci sıradaki adayı olacaktı.  İstanbul 2 numaralı seçim bölgesinden TBMM’ye gönderilen son vekilin oyu da 96.488 değil 90.714 olacaktı.

TİP’in milletvekili çıkarması durumunda kim kaybeder? 

Bir önceki seçimde HDP listelerinden Meclis'e giren, daha sonra istifa ederek TİP'e geçen Ahmet Şık'ın birinci sıra adayı olduğu TİP'in bu bölgede milletvekili çıkartabilmesi oyunu yaklaşık 60 bin yükselterek 100 bin oya ulaşmasına, başka bir ifadeyle yaklaşık yüzde 3.3 oy almasına bağlı.

TİP'in ek olarak alacağı oyların esas olarak CHP ve Yeşil Sol Parti'den geleceği düşünülürse TİP'in kazanacağı milletvekili öncelikle CHP'nin 10. sıra adayı ve küçük bir olasılıkla da Yeşil Sol Parti'nin 3. sıra adayının seçilmesini zora sokabilir. 

Oy oranlarındaki değişmeler ve yereldeki gelişmeler elbette farklı sonuçlar doğurabilir.

Diğer partilerin oy oranları değiştirilmeden TİP, Yeşil Sol ve CHP oylarını değiştirerek ulaşılabilecek birkaç farklı simülasyon daha yaptım. 

TİP tahminlerin ötesinde bir "patlama" yaşarsa...

Eğer TİP, kamuoyu çalışmalarının sonuçlarının 2-3 katı fazla oy alarak bir patlama yaşarsa, örneğin oyunu yüzde 3,26'ya çıkarırken Yeşil Sol ve CHP sırasıyla yüzde 10,75 ve yüzde 32,9’a düşüyor. Bu oranlarla TİP bir temsilcisini TBMM'ye yollamayı başarırken AKP bir sandalye kaybeder:

Senaryo uyarınca son vekili TİP kazanıyor ama burası kazanması için ALT SINIR. CHP çok küçük bir oyla bu vekilliği TİP'ten geri alabilir.

TİP'in tek milletvekili için bile gereken oyu alabileceğine ilişkin bir beklentim yok. Ancak farklı oy oranlarıyla ne tür sonuçlar elde edilebileceğine bakmakta da bir sakınca yok.

CHP, TİP ve Yeşil Sol oylarının toplamı aynıyken TİP’in iki vekil çıkarabilmesi, bölgedeki oyunu yüzde 6,52'ye çıkarmasıyla mümkün:

Bu teorik senaryoda TİP’in kazandığı milletvekilleri nedeniyle kaybeden partiler Yeşil Sol ve CHP olurken,  Yeşil Sol Parti'nin 3. sıra milletvekili adayı Türkiye’deki en kıdemli ve üretken gazetecilerden Hasan Cemal milletvekili seçilemiyor. 

Kamuoyu anketlerindeki ortalama oyu yüzde 1,2 olan TİP’in İstanbul 2. Bölge’de Türkiye ortalamasının üzrinde oy almasını beklesek de bu oranın yüzde 3’ü geçmesi zor.

Olasılıkların sonu yok elbette ama gelecek talepler doğrultusunda farklı oy oranlarıyla yeni simülasyonlar yapıp sonuçları, mümkün olduğu ölçüde, paylaşmayı hedefliyorum. 

İstanbul 2. Bölge'de 2018 seçimlerindeki oy ve vekil dağılımı şöyle olmuştu:

Bu bölgede partilerin listelerindeki farklı senaryolarda seçilebilir sıralardaki adaylar, olası farklı sonuçların yaratabileceği değişiklikler düşünülerek 2-3 fazlasıyla, listedeki sıralama dikkate alınarak aşağıda sıralanmıştır:

AKP

SÜLEYMAN SOYLU, HALİT YEREBAKAN, RABİA İLHAN, MEHMET ÖNDER AKSAKAL, MUSTAFA DEMİR, İSMAİL EMRAH KARAYEL, ZAFER SIRAKAYA, BÜŞRA PAKER, SEVAN SIVACIOĞLU, DERYA AYAYDIN, ADEM YILDIRIM, SENA NUR ÇELİK, AHMET BİLAL KIYMAZ.

MHP

CELAL ADAN, CEMAL ÇETIN, FERHAT ÇAKIROĞLU, NUR TUĞBA AKTAY.

CHP

NAMIK TAN, YUNUS EMRE, GÖKAN ZEYBEK, KADRİ ENİS BERBEROĞLU, MUSTAFA KAYA, YÜKSEL MANSUR KILINÇ, İSA MESİH ŞAHİN, EVRİM RIZVANOĞLU, BERNA SUKAŞ, FUAT YILDIRIM, ONUR AYDIN, IŞIK ÖGÜTÇÜ, SONER ÖZİMER, MEHMET ALİ YÜKSEL, ŞABAN KARAASLAN

İYİ Parti

MEHMET SATUK BUĞRA KAVUNCU, MEHMET SELİM ENSARİOĞLU, BAHATTİN BAHADIR ERDEM, ECE GÜNER, HATİCE CEREN YILMAZ.

Yeşil Sol Parti

CENGİZ ÇİÇEK, ÖZGÜL SAKİ, HASAN KAYA CEMAL, ÖZTÜRK TÜRKDOĞAN, KAMİLE KANDAL, HIDIR KARADAŞ, NİLAY KUŞ.

Gelecek talepler doğrultusunda farklı oy oranlarıyla yeni simülasyonlar yapıp sonuçları, mümkün olduğu ölçüde, paylaşmayı hedefliyorum. 

TİP 

AHMET ŞIK, MISRA ÖZ, ZEYNEP ESMERAY ÖZADIKTİ, KORAY DOĞAN URBARLI.

 

Seçim Simülasyonu dizisinin diğer bölümleri TIKLAYIN | Seçim simülasyonu: Bursa, Çanakkale, Çankırı ve Çorum'da olası milletvekili dağılımı TIKLAYIN | Seçim simülasyonu: Balıkesir, Bilecik, Bingöl, Bitlis, Bolu ve Burdur'da olası milletvekili dağılımı TIKLAYIN | Seçim simülasyonu: Antalya, Artvin ve Aydın'da olası milletvekili dağılımları TIKLAYIN | Seçim simülasyonu: Ankara'da 1., 2. ve 3. seçim bölgeleri ve Amasya'da olası milletvekili dağılımı TIKLAYIN | Seçim simülasyonu: İstanbul 2. Bölge, Adana, Adıyaman, Afyonkarahisar ve Ağrı'da olası milletvekili dağılımı TIKLAYIN | "Hangi ilin kaç milletvekili çıkaracağını, medyada okuduğunuz sayıların eksik ve yanlış olduğunu biliyor musunuz?"

 

Simülasyonun uygulandığı sekiz ittifak senaryosu 14 Mayıs 2023’te yapılacak milletvekili seçimleri için hazırladığımız seçim similasyonunda, her seçim çevresinde farklı ittifak biçimleri dikkate alınarak olası sonuçlar sekiz farklı ittifak senaryosunda ele alındı. DEVA Partisi, Gelecek Partisi, DP, DSP, Hüda Par ve BBP; AKP ve CHP listelerinden seçime gireceğinden ayrıca ele alınmadı. Baraja takılmayacağı görülen üç ittifakın (Millet, Cumhur, Emek ve Özgürlük ittifakları) dışında kalan partiler, hesaplamada DİĞER adı altında birleştirildi. Ülke barajını aşacak üç ittifak ve partilerinin seçim çevrelerindeki anlaşmalarına bağlı olarak, olası bütün senaryolar simülasyona dahil edildi. Bu senaryolar şöyle: Senaryo 1: Cumhur, Millet ve Emek Özgürlük ittifaklarındaki partiler seçime AYRI listelerle girerse… Senaryo 2: Cumhur ittifakındaki partiler AYRI, Millet ve Emek Özgürlük ittifaklarındaki partiler ORTAK listelerle seçime girerse… Senaryo 3: Cumhur ve Emek Özgürlük ittifaklarındaki partiler AYRI, Millet ittifakındaki partiler ORTAK listeyle seçime girerse… Senaryo 4: Cumhur ve Millet ittifaklarındaki partiler AYRI, Emek ve Özgürlük İttifakı'ndaki partiler ORTAK listeyle seçime girerse… Senaryo 5: Cumhur İttifakı'ndaki partiler ORTAK, Millet ve Emek Özgürlük ittifaklarındaki partiler AYRI listelerle seçime girerse… Senaryo 6: Cumhur, Millet ve Emek Özgürlük ittifaklarındaki partiler ORTAK listelerle seçime girerse… Senaryo 7: Cumhur ve Millet ittifaklarındaki partiler ORTAK, Emek ve Özgürlük İttifakı'ndaki partiler AYRI listelerle seçime girerse… Senaryo 8: Cumhur ve Emek Özgürlük ittifaklarındaki partiler ORTAK, Millet İttifakı'ndaki partiler AYRI listelerle seçime girerse…

 

Simülasyonun dayandığı varsayım ve veriler Seçmen Sayısı Toplamı 64 milyon 113 bin 941 olarak açıklanan yurt içi (Yİ) ve yurt dışı (YD) seçmen sayıları YSK’dan alınmıştır. Yurt içi seçmenlerin illere / seçim çevrelerine göre dağılımı YSK kesin verileri ulaşılabilir hale getirinceye kadar TÜİK’in 31 Aralık 2022 tarihli Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verileri temel alınarak tahmin edilmiştir. Seçimlere Katılım Oranı Seçime katılım oranında, 24 Haziran 2018’de yapılan son TBMM seçimine katılım oranı temel alınmıştır. Uzmanların, seçimin önemi nedeniyle 14 Mayıs’ta katılım oranının biraz daha yükseleceği tahmini senaryolara yansıtılmıştır. Böylece, yurt içi (Yİ), yurt dışı (YD) seçime katılım oranları sırasıyla yüzde 89 ve yüzde 55 olarak kabul edilmiştir. Yüzde 89’luk yurt içi katılım oranına, her seçim çevresinde 2018 seçimlerindeki katılım düzeyi 1,009448 oranında artırılarak ulaşılmıştır.   Geçerli Oy Oranı Geçerli oy oranının, her seçim çevresinde bir önceki parlamento seçimindeki gibi olacağı kabul edilmiştir. Oyların Partilere Genel Dağılımı 14 Mayıs seçimleri için ilan edilen kayıtlı seçmen sayısına yukarıda paylaştığımız seçime katılım ve geçerli oy oranları uygulanarak, her seçim çevresindeki olası geçerli oy sayısına ulaşıldı. İkinci adımda; ilgili seçim çevresi için hesaplanan “geçerli oy” sayılarından, Türkiye geneli için “geçerli oy” sayısına ulaşıldı. Geçerli oyların partilere dağıtılmasında, partilerin Türkiye genelinde alacağı tahmin edilen oy oranları temel alındı. Tahmini oy oranlarında, 11 kamuoyu araştırma şirketinin Mart ayında yaptığı anketlere yansıyan oylarının ortalaması esas alındı. Simülasyon seçim çevresi temelli yapıldığı için bu oranlar yeni yayınlanacak araştırma sonuçları dikkate alınarak sürekli güncellenecek ve burada ana simülasyonda kullanılan oranlar yayımlanacaktır.  Oyların Seçim Çevrelerinde Partilere Dağılımı Her parti için hesaplanan toplam geçerli oyun seçim çevrelerine dağıtılmasında, her partinin bir önceki seçimde o seçim çevresinde elde ettiği nispi/oransal gücü temel alındı. Örneğin; 2018 seçimlerinde A partisinin aldığı toplam 1000 oyun 50 adedi (yüzde 5) Diyarbakır’dan, 20 adedi (yüzde 2) Samsun’dan gelmiş olsun. 14 Mayıs 2023 seçimi için A partisinin toplam oyu 1500 olarak hesaplandıysa, bu 1500 oyun 75’i (yüzde 5) Diyarbakır’dan, 30’u (yüzde 2) Samsun’dan alınmış olarak varsayılacaktır. Önceki seçimde yer almayan partilerin oylarının seçim çevrelerine dağılımında ise şu yöntem izlendi: DEVA ve Gelecek partilerinin seçim çevrelerindeki oransal durumları, yukarıda açıklanan hesapların ortaya koyduğu AKP eğilimlerine göre, Yeşil Sol Parti’nin oransal durumu da HDP’deki eğilime göre tahmin edildi. TİP’in oransal durumu, CHP ve HDP eğilimleri sırasıyla yüzde 70 ve yüzde 30 oranlarında yansıtılarak tahmin edildi. Aynı şekilde, Zafer Partisi ağırlıklandırılması MHP üzerinden, Memleket Partisi de CHP üzerinden yapıldı.         Milletvekili Dağılımı Hesabı Yurt dışı geçerli oylar da önce yukarıdaki gibi tahmin edilerek her seçim bölgesine ağırlıklı olarak dağıtıldı. Ardından, partilerin yurt dışı oylardaki ağırlığı dikkate alınarak partilerin seçim bölgesindeki oylarına eklendi.  Milletvekili dağılımının hesaplanmasında siyasi partilerin her seçim çevresinde sahip olduğu yurt içi ve yurt dışı oylarının toplamı dikkate alındı. Yüzde 7’lik ülke barajını sadece 3 ittifakın (Millet, Cumhur, Emek ve Özgürlük) geçebileceği, bu ittifakların dışında kalan partilerin listelerinden milletvekili seçilemeyeceği varsayılmıştır. Ülke barajına takılma olasılığı bulunmayan üç ittifaktaki partilerin yukarıda açıklanan hesaplarla elde edilen oylarından hareketle, d'Hondt yöntemi kullanılarak milletvekili dağılımı yapıldı. D'Hondt Yöntemi Uygulaması Bu yöntemde baraj sorunu olmayan partilerin seçim bölgesindeki oyları alt alta yazılır. Daha sonra her partinin oyu sırasıyla 1’e, 2’ye, 3’e,… ta ki o seçim çevresinden çıkacak toplam milletvekili sayısına ulaşana kadar bölünür. Elde edilen sayılar büyükten küçüğe doğru sıralanır ve milletvekillileri bu sırayla o sayıların karşısındaki partilere dağıtılmış olur. İttifak oylarının hesaplanması Partilerin ittifak gereği ortak listeyle seçime girmeleri durumunda alacakları toplam oyun, seçime ayrı ayrı girselerdi alacakları oyların basit toplamı olacağı varsayılmıştır. Her seçim çevresinde ve/veya parti için farklı sonuçlar doğurabilecek ittifak politikaları, oyların basit toplamından farklı sonuçlara neden olabilecektir. Ancak simülasyon yaparken bu etkilerin toplam etkisi, hesaplama zorluğundan ve çok büyük etki yaratmayacağı düşünüldüğü için toplam etkinin sıfır olacağı kabul edilerek ihmal edilmişti.  Simülasyon Hakkında Bir Uyarı   2018 seçimi verileriyle test edildiğinde oldukça güvenilir şekilde çalışan bu simülasyonun birçok önemli faktörü göz ardı ettiği unutulmamalıdır. Bu simülasyon, il il yapılmış bir kamuoyu çalışmasının ürünü değildir. Açıklanan varsayımlar altında, alternatif ittifak modelleriyle ve farklı oy oranlarında ne tür sonuçlar ortaya çıkabileceği hakkında kamuoyuna fikir vermeyi hedeflemektedir. Depremin neden olduğu, boyutları ve sonuçları tam olarak bilinmeyen seçmen mobilitesi başta olmak üzere bazı önemli faktörler, simülasyonun bu durumdan etkilenen seçim çevreleri için daha ihtiyatlı okunmasını gerektirmektedir.

 

Sertuğ Çiçek kimdir? Sertuğ Çiçek, Ankara'da doğdu. Yenimahalle Öğretmen Kubilay İlkokulu ve Mustafa Kemal Lisesi Orta kısmında okudu. Elektroniğe olan merakı nedeniyle başladığı Yenimahalle Endüstri Meslek Lisesi Elektronik Bölümü'nü 12 Eylül 1980 darbesi döneminde iki yıl ara vermek zorunda kaldığı için ancak 1983 yılında bitirebildi. Aynı yıl girdiği Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi (Mülkiye) İktisat Bölümü'nden 1987 yılında mezun oldu. Gazeteciliğe 1989 yılında Cumhuriyet Gazetesi Ankara Bürosu'nda başladı. Sırasıyla gece, belediye ve ekonomi muhabiri olarak çalıştı. YÖK'ün düzenlediği yurtdışı yüksek lisans ve doktora bursu sınavını kazanarak 1993 yılında İngiltere'ye gitti. Birmingham Üniversitesi'nde ekonomi yüksek lisans (MsSoc) programını bitirdi. Türkiye'ye dönükten sonra Kırıkkale Üniversitesi'nde mecburi hizmetini tamamladı ve 2005'te istifa ederek özel sektöre geçti. İstanbul'da dershane sektöründe yöneticilik ve öğretmenlik yaptı. 2015'ten bu yana, Cumhuriyet'te işe girmesini teşvik ederek kendisini gece muhabirliğinden kurtaran Mülkiye sıralarından arkadaşı Doğan Akın'ın kurucusu olduğu T24'ün genel koordinatörlüğünü sürdürüyor.