Koku gidermenin yolu vücuttaki kimyasal tepkimeleri yönlendirmekten geçiyor.
Sarımsak sevenler bilir, kokusu uzun süre vücutta kalır. Yediğiniz sarımsaklı yemeğin üzerinden 24 saat geçse bile kokusu hala nefesinizde ve terinizde hissedilir. Hatta sarımsak kokmak için ağzınıza sarımsak sürmüş olmanız bile gerekmez.
1936 tarihli dergisinde yayımlanan bir makalede doktorlar, hortumla midesine sarımsaklı çorba verilen bir hastanın nefesinde birkaç saat sonra sarımsak kokusu geldiğini yazıyordu.
Başka bir doktor ise sarımsak kokan hamile bir kadına doğum yaptırdıktan sonra bebeğin de aynı şekilde koktuğunu yazmıştı.
Sarımsak çok miktarda sülfür bileşikleri içerir. Bu madde sindirildiğinde kana karışır. Kandan akciğerlere geçer ve nefes verirken ağızdan dışarı çıkar. Dişlerinizi istediğiniz kadar fırçalayın gitmez kokusu; çünkü kokunun kaynağı ağızdaki sarımsak kalıntısı değil, vücudun içerisinde gerçekleşen kimyasal işlemlerdir.
Birkaç yıl önce Ohio Devlet Üniversitesi'nden Sheryl Barringer sarımsakla yenen bazı yiyeceklerin kokuyu ortadan kaldırması konusunu araştırdı. Marul, hindiba, kereviz, patates, maydanoz, nane, reyhan, fesleğen, mantar gibi bazı yiyeceklerin sarımsak kokusunu giderdiği biliniyordu. Barringer öğrencileriyle bunun neden ve nasıl olduğunu inceledi.
En çok işe yarayan yiyeceklerin marul, nane ve elma olduğu görüldü. Bunlar piştiğinde aynı etkiyi göstermiyordu. Demek ki bu yiyeceklerdeki bazı enzimler pişme esnasında parçalanıyor ve işe yaramıyordu.
Barringer'e göre özellikle nane fenolik bileşikler bakımından zengin. Nanenin içerdiği rosmarinik asit sarımsaktaki sülfür bileşiklerine tutunarak kokusuz bir molekül oluşturuyor. Elmada da benzer maddeler olsa da daha düşük seviyede. Fakat maruldaki fenolik bileşikler yeşil çaydakinden de az çıkmıştı.
"İşte burada ne olup bittiğini tam anlamıyoruz" diyor Barringer. Tek başına saf enzimler sülfür bileşiklerini etkisiz kılmada pek işe yaramamıştı. Ama marulun koku giderme etkisini yaratan, fenoliklerle birlikte enzimlerdi muhtemelen.
Henüz tümüyle anlaşılamayan bu kimyasal dansla sarımsak kokusu asgariye indirilebilir. Ama unutmayalım ki, istediğiniz kadar koku giderici işlemlere tabi tutun insan yaşayan, nefes alıp veren bir kimya fabrikasıdır.
Yediklerimizin yanı sıra, ağzımızda kamp kurmuş belli bakteriler, hatta belli hastalıkları taşıyıp taşımadığımız bile soluğumuz ve terimizdeki kokuyu belirler.
Bilim insanları, soluk verirken çıkan molekülleri inceleyerek akciğer kanserini teşhis etmenin ne kadar mümkün olduğunu anlamaya çalışıyor. Kan, idrar ya da doku örneklerindeki kokuları inceleyen elektronik koku alma cihazlarıyla yumurtalık kanseri ya da beyin zedelenmesi gibi hastalıklara özgü uçucu moleküllerin tespit edilip edilemeyeceği araştırılıyor.
İnsanın kendisinden çıkan kötü kokuları asgariye indirme çabası genel bir görgü kuralıdır; ancak bu kokuların değerli bilgiler içerdiği düşüncesi de az heyecan vermiyor.
