Kuğu Gölü: Gelmiş geçmiş en bilinen bale yapıtı mı, Sovyetler Birliği darbe girişimi simgesi mi?

Romantik Dönem Rus klasik müzik bestecisi Pyotr İlyiç Çaykovski tarafından bestelenen Kuğu Gölü balesi, 1877 yılında ilk kez Moskova'da Bolşoy Tiyatrosu'nda sahnelendi.

Kuğu Gölü ilk defa sahnelendiğinde beklenen ilgiyi görmedi. 1882-1883 sezonundan sonra, Marius Petipa ve Lev Ivanov tarafından yapılan yeni versiyonuyla büyük bir başarı elde etti. 27 Ocak 1895 tarihinde sahnelenen bu yeni versiyon, Kuğu Gölü'nün bugün bildiğimiz başyapıt haline gelmesinde büyük rol oynadı.

1991 Sovyetler Birliği darbe girişiminin simgesi: Kuğu Gölü balesi

Günümüzde dünyanın en bilinen balelerinden biri olan Kuğu Gölü balesi, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nde (SSCB) de çok popülerdi. Birçok trajik olay sırasında SSCB'de televizyonda Kuğu Gölü balesi gösterilirdi. Sovyetler Birliği Komünist Partisi genel sekreterlerinden Leonid Brejnev, Yuri Andropov ve Konstantin Çernenko'nun cenaze törenleri sırasında olduğu gibi 1991 Sovyetler Birliği darbe girişimi esnasında da ekranlarda Kuğu Gölü balesi vardı.

Ağustos darbesinde yayınlanan temsilden kısa bir kesit

Sovyetler Birliği'nin son lideri Mihail Gorbaçov, 19 Ağustos 1991 tarihinde Kırım’da tatildeyken ‘Kremlin Şahinleri’ olarak bilinen bir grup üst düzey yetkili darbe girişiminde bulundu. Üç gün süren darbe girişimi başarısız oldu ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasına yol açtı ama akıllara Kuğu Gölü balesi ile kazındı.

Sovyet yetkililer "kitlesel huzursuzluğu önlemek için vatandaşları bilgiden korumak" istiyor ve televizyonlarda haber yerine bir şey göstermeleri gerekiyordu. Yas zamanlarında eğlence programları uygunsuz olacağı için SSCB'de de çok popüler olan Kuğu Gölü balesi seçilmişti. Böylece Kuğu Gölü balesi, istemeden de olsa darbe girişiminin bir nevi resmi olmayan sembolü haline geldi.

HAKAN AKSAY'IN YAZISI | Çaykovski’nin kuğuları, sanatı ve özel hayatı

Aşkın, özgürlüğün ve kötülüğün balesi

Eserin librettosunun kime ait olduğu konusu tartışmalı olsa da ‘Beyaz Ördek’ adlı Rus halk öyküsünün Kuğu Gölü’ne kaynak olduğu düşünülmektedir. 2 perde 4 tablodan oluşan eserin ilk perdesinde, Prens Siegfred’in doğum günü kutlanmaktadır. Kraliçe de törene katılarak oğluna altın yaylı bir ok armağan eder ve bir gün sonra onuruna vereceği baloda, evleneceği kızı seçmesi gerektiğini söyler. Prens henüz evliliğe hazır olmamasına rağmen bu duruma boyun eğmek zorunda kalır. Daha sonra tüm saray halkı Prensin onuruna dans ederler. Gün batarken konuklar dağılır. Prens yalnız kalır ve göle avlanmaya gider.

Pınar İyiuyarlar ve Denis Rodkin

Avlanmak için göle doğru gelen Prens görülür. Tam o sırada beliren kuğu, Prens’e adının Prenses Odette olduğunu söyler. Odette, büyücü Rothbart’ın kuğu şekline soktuğu kızlardan biridir. Büyünün bozulması ise, ancak bir erkeğin bu kuğulardan birisine âşık olup, evlilik yemini etmesi ile gerçekleşebilecektir. Gizlendiği yerden çıkan acımasız büyücü Rothbart, Prensi yok etmek ister ama Odette yalvararak bu duruma engel olur. Daha sonra kuğular dans ederek Prensle Odette’in aşkına eşlik ederler. Gün doğmak üzeredir, göle dönmek zorunda olan kuğular veda ederek ayrılırlar.

Aşkın gücünü, özgürlüğün özlemini ve kötülüğün lanetini anlatan Kuğu Gölü’nün ikinci perdesinde; sarayın balo salonunda, saraylılar ve konuklar Prensin doğum gününü kutlamak için toplanmışlardır. Prens, Kraliçe’nin davetlisi olarak çeşitli ülkelerden gelmiş prenseslerden biri ile evlenmek için seçim yapmak durumundadır. Ancak, aklı fikri sevgilisi Odette’de olduğu için gönülsüzdür. Balo, birden davetsiz gelen iki konukla karışır. Bunlar, baron kılığına girmiş büyücü Rothbart ile Odette’in yüzünü kullanan kızı Odile’dir. Prens, Odile’in sevdiği kız Odette olduğunu zannederek çok sevinir. Uzaklardan kuğu Odette’in yalvaran görüntüsü belirir. Fakat Odile’in büyüsüne kapılmış Prens, hiçbir şey görememektedir. Rothbart, zaferi kazanmış bir tavırla, kızını göstererek, Prensten onu sevdiğine dair yemin etmesini ister. Tabii çok geçmeden büyücü ve kızı Odile, Prensin sevgilisi Odette’e ihaneti ile alay ederler. Şaşırtıcı gerçeği öğrenmesi ve o sırada Odette’in tekrar beliren görüntüsü, Prensi çok üzer. Fakat iş işten geçmiş, Prens, Odile’e evlilik yemini etmiştir. Kuğular büyücünün elinden kurtulamayacaklardır.

Denis Rodkin ve Eleonora Sevenard

Aynı gece, göl kıyısında ihanete uğrayan güzel Odette, ölümü arzulamaktadır. Kuğular onu teselli ederken, birden çıkan fırtına ile Odette’i arayan Prens görülür. Bağışlanması için yalvarmaktadır. Bu sırada büyücü Rothbart tekrar karşılarına çıkar ve Prense ettiği yemini hatırlatarak kızı Odile’le evlenmesini ister. Gün doğmak üzere olduğundan Odette göle dönmek zorundadır. Odette’i yitirmek istemeyen Prens, büyücü ile kavgaya tutuşur ve sevgisinden aldığı güçle onu öldürür. Rothbart’ın ölümü ile gölün üzerindeki büyü kalkar. Prens Siegfried ve Prenses Odette mutluluğa doğru yürürler.

Denis Rodkin ve Eleonora Sevenard

Bolşoy Tiyatrosu baş dansçıları Denis Rodkin ve Eleonora Sevenard, İZDOB dansçılarına eşlik etti

İş Bankası katkılarıyla, Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü’nün düzenlediği 21.Uluslararası Bodrum Bale Festivali, İzmir Devlet Opera ve Balesi’nin (İZDOB) tarafından sahnelenen Kuğu Gölü balesiyle başladı. Geceye katılan birçok yerli ve yabancı konuklar temsil sonunda dakikalarca ayakta alkışladı.

VİDEO HABER | 21. Uluslararası Bodrum Bale Festivali “Kuğu Gölü” ile Başladı

Çaykovski’nin bestelediği ve Marius Petipa ve Lev Ivanov’dan sonra A. Volkan Ersoy ve G. Armağan Davran tarafından koreografisi gerçekleştirilen eserde Bolşoy Tiyatrosu baş dansçıları Denis Rodkin ve Eleonora Sevenard’ın yorumlarıyla Prens Siegfried ile büyücü Rothbart’ın kuğu şekline soktuğu Prenses Odette’in aşkını Bodrumlu sanatseverlere sunduğu eserin dekor tasarımı Çağda Çitkaya, kostüm tasarımı Nursun Ünlü, ışık tasarımı Oğuz Murat Yılmaz imzası taşıyor.

Festivalin sponsoru olan İş Bankası'nın davetiyle konuk edildiğimiz festivalin açılış temsilini Bodrum Kalesi'nde izledik.

Tan Sağtürk

Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürü Tan Sağtürk, festivalin açılışında yaptığı konuşmada, etkinliğin bu yılda her zaman olduğu gibi balenin ve dansın en güzel örneklerini sanatseverlerle buluşturacağını söyledi.

Sağtürk, sanatseverlerin dünyaca ünlü ve kendi alanında çok başarılı çalışmalara imza atmış sanatçıları izleme fırsatı bulacağına işaret ederek, festivalde yer alan yabancı sanatçılara teşekkür etti.

Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü olarak festivallere bu yıl rekorlarla başladıklarını belirten Sağtürk, "15. Uluslararası İstanbul Opera ve Bale Festivalinde 15 bin 264 seyirciyle ilk rekorumuzu kırarken, 7. Uluslararası Efes Opera ve Bale Festivalinde ise 20 bin 500 seyirciye ulaşarak bir rekora daha imza attık. Göstermiş olduğunuz bu yoğun ilgi için hepinize çok teşekkürlerimi sunmak istiyorum. Bu gurur hepimizin. Bizler bu geceyi genç yaşta kaybettiğimiz çok kıymetli bale sanatçımız ve baş koreografımız canımız, arkadaşımız Almula Özlem'e ithaf etmek istiyoruz" ifadesini kullandı.