T24 Dış Haberler
Gazze'de 10 aydır devam eden savaşın sona erdirilmesi için yürütülen uluslararası arabuluculu müzakereler, son dönemde İsrail ordusu tarafından kontrol edilen iki tampon bölgeyle ilgili Tel Aviv talepleri etrafında yoğunlaştı. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ateşkes anlaşmasına varılmasının şartı olarak Philadelphi ve Netzarim koridorlarından çekilmeyeceklerini açıkladı.
Mısır ile Gazze arasında bir tampon bölge olan Philadelphi Koridoru, kırk yılı aşkın bir süredir varlığını sürdürüyor ve Kahire ile İsrail arasındaki iki ikili anlaşma temelinde korunuyor. Netzarim Koridoru ise Gazze'nin ortasından geçiyor ve geçtiğimiz aylarda İsrail güçleri tarafından Filistinlileri izlemek için oluşturuldu.
Filistinli gruplar, İsrail'in iki koridorda da askeri varlık bulundurma taleplerini kesin bir dille reddediyor ve Netanyahu'nun bu talepleri müzakereleri sonuçsuz bırakmak için eklediğine inanıyor.
TIKLAYIN | Hamas'tan Türkiye'yle ateşkes teması: ABD'nin çizdiği pembe tablo gerçeği yansıtmıyor, İsrail masaya birçok yeni talep getirdi
Philadelphi Koridoru nedir?
Philadelphi Koridoru, Mısır ve Gazze arasındaki sınırın tamamı boyunca uzanan 14 kilometre uzunluğunda, 100 metre genişliğinde askerden arındırılmış bir tampon bölge. Akdeniz'den Gazze, Mısır ve İsrail'in buluşma noktası olan Kerem Şalom sınır kapısına kadar uzanıyor.
İlk olarak 1979'da Mısır ve İsrail arasında imzalanan barış anlaşması çerçevesinde oluşturulmuş ve İsrail ordusunun askerden arındırılmış bölge için kullandığı kod adından esinlenilerek adlandırılmıştı. Mısırlılar bu bölgeyi, adını 1187'de Kudüs'te Haçlıları yenilgiye uğratan Eyyubi hanedanının kurucusundan alan Selahaddin koridoru olarak adlandırıyor.
Bu koridor Mısır ile Gazze arasındaki tek geçiş noktası olan Refah Sınır Kapısı'nı da içeriyor.
1979 anlaşması uyarınca İsrail'in koridorda dört piyade taburundan, askeri tesislerinden ve saha tahkimatlarından oluşan sınırlı silahlı kuvvetler ile Birleşmiş Milletler (BM) gözlemcileri konuşlandırmasına izin verilmişti.
Tank, top ya da uçaksavar füzelerinin konuşlandırılmasına izin verilmedi. Bu İsrail güçlerinin belirtilen amacı ise Mısır üzerinden Gazze'ye silah girişini engellemekti.
Mısır ordusu askerleri 19 Mart 2007 tarihinde Philadelphi koridorunda devriye geziyor
İsrail tampon bölgeyi ne zaman terk etti?
İsrail, 2005 yılında “ayrılma planı” çerçevesinde silahlı kuvvetlerini Philadelphi Koridoru da dahil olmak üzere Gazze'den çekti. Ayrıca 25 yasadışı yerleşimde yaşayan 9 bin İsrailli yerleşim de geri çekildi. Koridor daha sonra Mısır ve Filistin Yönetimi'nin kontrolü altına girdi. Filistin Yönetimi tampon bölgenin Gazze tarafını kontrol ediyordu.
Mısır ile İsrail arasında 2005 yılında imzalanan ve Philadelphi Anlaşması olarak bilinen anlaşma uyarınca Mısır'ın terörle mücadele ve askeri olmayan amaçlarla koridorda devriye gezmek üzere 750 sınır muhafızı görevlendirmesine izin verilecekti. Buna kaçakçılığın ve sızmaların önlenmesi de dahildi.
İki yıl sonra Hamas, Gazze Şeridi'nin kontrolünü tamamen ele geçirerek Filistin Yönetimi'nin tampon bölgedeki ortak yönetimine son verdi. O tarihten bu yana İsrail, Gazze Şeridi'ne kara, hava ve deniz ablukası uyguluyor.
Philadelphi Koridoru'nun bir parçası olan Refah geçidi bu süre zarfında Mısır güçleri tarafından aralıklı olarak açıldı.
Bu nedenle 2007'den sonra Gazze ile Mısır'ın Sina bölgesi arasında hem mal ve silah kaçakçılığı hem de aile birleşmeleri için inşa edilen tüneller çoğaldı.
Mısırlı yetkililer güvenlik kaygılarını gerekçe göstererek 2011-2015 yılları arasında Sina ve Gazze'yi birbirine bağlayan bu tünellerden 2 binden fazlasını imha etti.
10 aydır devam eden Gazze savaşı sırasında koridora oldu?
Refah Sınır Kapısı, kuşatma altındaki bölgeye İsrail kontrolünde olmayan tek giriş ve çıkış noktasıydı ancak bu durum, bu yılın başlarında değişti.
Ocak ayında, İsrail'in Gazze'ye açtığı savaştan üç ay sonra Netanyahu İsrail'in tampon bölgeyi yeniden işgal etmeyi hedeflediğini ilan etti. Netanyahu, “Philadelphi Koridoru bizim elimizde olmalı” demişti.
Mısır ise böyle bir eylemin iki ülke arasındaki 1979 tarihli anlaşmayı ihlal edeceğini belirterek karşılık verdi.
Aylarca Gazze'nin güneyindeki Refah'a kara operasyonu düzenlemekle tehdit eden İsrail, 7 Mayıs'ta Refah sınır kapısının Filistin tarafındaki kontrolünü ele geçirdi. Günler sonra Philadelphia Koridoru'nun Filistin tarafını da ele geçirerek 2005'ten bu yana tampon bölgedeki ilk İsrail askeri varlığını oluşturmuş oldu.
İsrailli yetkililer mayıs ayı sonunda koridoru ele geçirdikten sonra 20 tünel ve tünellere 82 erişim noktası bulduklarını açıkladı.
Netzarim Koridoru nedir?
İsrail'in ateşkes görüşmelerinde şart olarak sunduğu bir diğer stratejik bölge ise Netzarim Koridoru. Koridor kuzey ve güney Gazze'yi birbirinden ayıran 6 kilometrelik bir kara parçası.
Mevcut savaş sırasında İsrail ordusu tarafından oluşturuldu. İsrail'in Gazze Şehri ile olan sınırından Akdeniz'e kadar uzanıyor.
Bu hat, adını, İsrail'in 2005'teki çekilmesinden önce Gazze Şeridi'nde var olan yasadışı İsrail yerleşimlerinden biri olan Netzarim'den alıyor.
Bu isim, 7 Ekim'den bu yana aşırı sağcı İsrailli bakanların sık sık çağrıda bulunduğu gibi Gazze Şeridi'nde yasadışı yerleşimlerin yeniden kurulmasına bir işaret olarak da algılanıyor.
Netzarim güzergahı askeri üslerden oluşuyor ve İsrail güçleri tarafından Filistinlilerin kuzey ve güney Gazze arasındaki hareketlerini izlemek ve kontrol etmek için kullanılıyor. Ayrıca askeri operasyonlar düzenlemek için de kullanılıyor.
Analistler, İsrail'in yeni oluşturulan koridoru kontrol etmesinin, tüm bölgeyi işgal etmek zorunda kalmadan, savaşın ötesinde Gazze'deki yaşamı kalıcı olarak dönüştürme girişimi olduğunu söylüyor.
İsrail görüşmeler sırasında koridorlar hakkında ne söyledi?
İsrail Başbakanı Netanyahu, İsrail'in her iki koridorun yanı sıra Refah geçişinin de askeri kontrolünü elinde tutacağına söz verdi ve bu taleplerini ateşkes müzakerelerine ekledi. Başbakan, “İsrail, üzerindeki muazzam baskıya rağmen hiçbir koşulda Philadelphi koridorunu ve Netzarim eksenini terk etmeyecektir” dedi.
Bu hafta da İsrailli müzakerecilerin Netanyahu'ya, Philadelphi Koridoru'ndaki varlığını sürdürme ısrarının ateşkes anlaşmasının önündeki başlıca engel olduğunu bildirdikleri ifade edildi.
İsrail'in sunduğu bu koşullar, ABD Başkanı Joe Biden'ın 31 Mayıs'ta yaptığı bir konuşmada onayladığı ateşkes önerisinde ve bunu izleyen 10 Haziran tarihli BM Güvenlik Konseyi kararında yer almadı.
Hem Güvenlik Konseyi kararı hem de Biden tarafından onaylanan plan, İsrail güçlerinin Gazze'den tamamen çekilmesini sağlayacak müzakerelerden söz ediyordu.
İsrail ise Philadelphi ve Netzarim koridorlarına ilişkin yeni taleplerini, Biden tarafından onaylanan daha önceki teklife “açıklık getirme” olarak nitelendirdi.
Hamas ve Mısır nasıl tepki verdi?
Hamas'ın siyasi büro üyesi Basem Naim, Middle East Eye'a yaptığı açıklamada, militan grubun Güvenlik Konseyi kararını memnuniyetle karşıladığını ve temmuz başında "derhal uygulamaya hazır olduğu teyit ettiğini" söyledi.
İsrail Başbakanı Netanyahu'nun ise “daha fazla katliam ve cinayet” ve iki koridordan ve Refah geçişinden çekilmemek, Gazze'nin kuzeyine dönen yerinden edilmiş Filistinlileri denetlemek ve diğer değişikliklerin yanı sıra üzerinde mutabık kalınan esir takası anlaşmasının şartlarını değiştirmek gibi “yeni şartlarla” karşılık verdiğini söyledi.
Naim, “ABD yönetimi ve uluslararası toplum bu pervasızlığa bir son vermeli ve Netanyahu ile faşist hükümetine saldırganlığı durdurmaları ve ateşkes anlaşmasını imzalamaları için baskı yapmalıdır” dedi.
Bu hafta başında Mısırlı üç üst düzey kaynak, Mısır ve İsrail'in Philadelphi Koridoru boyunca İsrail güvenlik varlığına izin verecek bir anlaşmaya vardığını söyledi. Kaynaklara göre seçeneklerden biri İsrail'in sahada asker bulundurmaya devam etmesi. Diğer seçenek ise askerlerin yerine bir yeraltı bariyeri, elektronik izleme ekipmanları ve ara sıra devriyeler gerçekleştirmek.
