Giriş: Futbolda kara para sanıldığından daha derin!
Kara para dendiğinde çoğumuzun aklına, çok uzaklarda, hiç tanımadığımız korkunç insanların işlediği suçlar gelir. Sanki bu suç da, suçlusu da içinde yaşadığımız toplumun dışındadır.
Oysa gerçek farklıdır.
Her gün gazete sayfalarında, TV ekranlarında pek aşina oldukları objektiflere gülerken izlediğimiz bir işadamı, kimbilir belki dün el sıkıştığımız, muhtemelen geçen hafta bir resepsiyonda selamlaştığımız “saygın” görünüm ve isimli pek çok insan, bu suçu hayli rafine yöntemlerle ve sistematik biçimde işleyerek, çoktan yaşamlarının bir parçası haline getirmişlerdir.
Hal böyleyken, bir trafik kazası veya aile içi şiddet olayı medyada kendisine geniş yer bulurken, suç işleyerek kazanılan milyarlarca doların, yasal sisteme nasıl sokulup “aklandığı” konusunda pek az şey biliriz.
Örneğin zor durumdaki futbol kulüplerine taze para sağlamanın, yüzlerce milyon dolar ödeyerek futbolcu transfer etmenin, futbolcunun servetine servet katan imaj hakları sözleşmelerinin birer karapara aklama yöntemi olarak kullanılabileceğini, “hayırsever işadamlarının” da birer karapara aklayıcısı olabileceğini hiç düşünür müyüz?
İşte bu soruları FAFT kendisine sorun etti. Görevi karapara aklamak ve terörizmin finansmanıyla ilgili tüm faaliyetler konusunda hükümetleri “uyandırmak”, küresel düzeyde standartlar koyarak hükümetleri bu kurallara uymaya davet eden FATF, yani Mali Eylem Görev Grubu, OECD bünyesinde faaliyet gösteriyor. (Hemen hatırlatalım, Türkiye FATF’in kural ve tavsiyelerini Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) aracılığıyla uyguluyor).
Birinci Bölüm: Futbolda kara para için 9 soru
Avrupa futbol camiasında, futbola kirli paranın karıştığı yönündeki kaygıların yüksek sesle dile getirilmesi üzerine FATF, Ekim 2008’de 25 ülkeye birer anket formu gönderdi. 21 ülkenin futbol otoritesi ve ilgililerince yanıtlanması istenen 9 soru şöyleydi:
Ülkenizdeki futbol sektöründe kara para aklama konusunda bir kırılganık, zayıflık olduğunu düşünüyor musunuz? Yanıtınız evet ise tanımlar mısınız?
Futbol ile bağlantılı suç gelirlerinin aklandığı herhangi bir olay biliyor musunuz? (Oyuncu transferleri, kulüplere yasadışı para kaynaklarıyla yatırım. Futbol kumarı, sponsorlar arasında, yetenek havuzları, iş kulüpleri yoluyla karapar aklama). Yanıt evet ise bu olayları, olabildiğince detaylı tanımlayıp ilgili kişi ve bağlantılar hakkında bilgi veriniz.
Futbol kulüpleri ve bağlantıları, yasadışı kumar, rüşvet, yozlaşma, sahtecilik gibi yasadışı faaliyetleri işlemekte bir araç olarak hizmet edebilir. Spor kulüpleri böylece kirli paranın kaynağı olarak görünebilir. Sizin bu nitelikte açıklayabileceğiniz herhangi bir olayınız var mı? Yanıt evet ise lütfen kullanılan entrikaları tanımlayınız.
Futbol kulüpleri arasında, basın, adli idari soruşturma yoluyla ortaya çıkmış bir karapara olayı var mı? Yanıt evet ise, lütfen futbol ve spor kulübüyle ilgili STR’nin numarasını sağlayınız)
Lütfen, tanımladığınız her bir olayın tahmini aklanan kara para miktarını belirtiniz. Bu olayların futbol sektöründe yaygın mı, istisnai mi olduğunu düşünüyorsunuz?
Ülkenizdeki futbol sektöründe aklanan kara paranın toplam tahmini miktarının ölçeği? (Kesin rakamlar veya aklanan paranın tamamıyla ilgili sorun)
Kulüpler, futbol kuruluşları, federasyonlar ve kamu yetkilileri uluslararası ölçülere dayalı futbol sektöründeki kara para ve diğer yasadışı etkinlikler için önlemler alıyorlar mı? Yanıt evet ise, bu önlemleri tanımlayın, mümkünse tekst olarak gönderin. Sizce ne tür önlemler kara para aklamanın önlenmesinde yararlı olabilir?
Ülkenizdeki kara para aklama konusunda kırılgan olabilecek başka spor etkinlikleri var mı? Lütfen spor faaliyetleri arasındaki tipik kara para aklama mekanizmalarını yazın. Bunların toplam tahmini rakamı.
Anketi yanıtlayan ülkeler
Anketi şu ülkeler yanıtladı: Arjantin, Avustralya, Belçika, Brezilya, Kanada, Şili, Kolombiya, Ekvador, Fransa, İtalya, Japonya, Litvanya, Lüksemburg, Meksika, Hollanda, Portekiz, Romanya, Singapur, İsveç, İsviçre ve İngiltere.
Yanıtlar değerlendirildikten sonra FAFT 2008 Kasım ayında Monako’da “Moneyval” başlıklı bir toplantı düzenledi. Futbol özel sektörünün işbirliği altında yapılan bu toplantıya FIFA ve UEFA temsilcileri de katıldı. Ocak 2009’da bir değerlendirme daha yapılarak hazırlanan rapora bütün tarafların yorumları dahil edildi.
Sonuç: Futbolda kara para sanıldığından daha derin!
Sonuçta, son 10 yılda, çok hızlı büyüyen ekonomik yapısıyla devasa bir endüstriye dönüşen futbolun, kara para aklamaya karşı “yapısal, finansal ve kültürel” olmak üzere üç temel kırılganlığı olduğu saptandı.
Futbol sektörünün yapısını enine boyuna irdeleyen, nasıl kara para aklandığını somut örneklekle anlatan rapor, geçen ay (Temmuz) yayımlandı. Rapor hakkında BBC’nin servise koyduğu kısa bir haberin çevirisi merkez medyada hak ettiği ölçüde yankı yaratmazken, futbol medyasında da sınırlı bir ilgi gördü.
Oysa futbolun, dünyanın her yerinde olduğu gibi Türkiye’de de yaşanma biçimi, bu raporun daha fazla ciddiye alınmasını gerektiriyor.
Biz de öyle yaptık.
Kara para uzmanlarının giriş kısmında “Futbolda kara para olaylarının ilk bakışta anlaşılandan çok daha derin ve karmaşık olduğu ortaya çıktı” dediği raporun çarpıcı kısımlarını, bağımsız internet gazetesi olarak yayına başlayan T24'te açılan köşemizde ilk dosya olarak sizinle paylaşmayı istedik.
Yarından itibaren “dünyanın en büyük sporu”na bulaşan kara paraya ilişkin FAFT'nin raporundan çarpıcı bölümlerle karşınızda olacağız.
