Birleşmiş Milletler Keyfi Tutuklamalar Çalışma Grubu, 250 Balyoz sanığının geçen sene yaptığı başvuru üzerine başladığı değerlendirmeyi dün tamamladı. Grup Balyoz davasında,"İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi"nin keyfi tutuklama, âdil yargılama ve savunma hakkına dair üç kritik maddesi ile"Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi"nin yine keyfi tutuklama ve âdil yargılamaya ilişkin iki maddesine uyulmadığına karar verdi.
Tolga Tanış'ın hurriyet.com.tr'de yayımlanan haberine göre 16 sayfalık kararda, Türkiye’nin Balyoz yargılamasında İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin keyfi tutuklama, âdil yargılama ve savunma hakkına dair üç maddesini ihlal ettiğine hükmedildi. BM, Türkiye’den sanıkların durumlarının telafi edilmesini istedi ve tazminat hakkı doğduğunu açıkladı. Sanıkların avukatı, Washington’ın ünlü uluslararası insan hakları savunucularından Jared Genser, “Bu karar, sözde yargılama konusunda adalet adına açık bir zaferdir” dedi.
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu bünyesinde kurulan ve ülkelerdeki yargılamalarda insan hakları ihlallerini araştıran Birleşmiş Milletler Keyfi Tutuklamalar Çalışma Grubu, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin Balyoz yargılamasında sanıkların haklarını ihlal ettiğine hükmetti. Grubun dün taraflara bildirdiği tarihi kararda, Balyoz Davası’nda “İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi”nin keyfi tutuklama, âdil yargılama ve savunma hakkına dair üç kritik maddesi ile“Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi”nin yine keyfi tutuklama ve âdil yargılamaya ilişkin iki maddesine uyulmadığına karar verildi. Grup, Türkiye Cumhuriyeti’nin sanıkların durumunu telafi etmesini istedi. Ve sanıkların, oluşan mağduriyetin ardından tazminat hakkı olduğuna karar verdi.
Vardiya bizde
Geçen hafta Yargıtay’da temyiz duruşmaları başlayan ve aralarında emekli Oramiral Özden Örnek, emekli Orgeneral İbrahim Fırtına gibi eski kuvvet komutanlarının da bulunduğu, birçoğu hükümeti devirmeye teşebbüs etmekten müebbet hapis cezasına çarptırılan 361 sanıklı dava için Birleşmiş Milletler’e başvuruyu, sanık yakınlarının kurduğu “Vardiya Bizde” platformu geçen sene yapmıştı. Balyoz’daki 250 sanığın yakınları adına açılan dosyayı ise Burmalı Aung San Suu Kyi ve halen Çin'de hapiste tutulan insan hakları savunucusu ve edebiyatçı Liu Xiaobo'nun da avukatı olan, Washington'ın en bilinen uluslararası insan hakları savunucularından Jared Genser hazırlamıştı.
16 sayfalık mütalaa
Bağımsız hukuk uzmanlarından oluşan çalışma grubunun Türkiye’den de açıklama alarak 29 Nisan-3 Mayıs tarihleri arasındaki 66’ıncı oturumunda yaptığı değerlendirmenin ardından oluşturduğu 16 sayfalık 6/2013 numaralı mütalaa dün taraflara iletildi. Ülkeler açısından bağlayıcılığı olmayan ancak sembolik anlamı çok önemli kararda da Türkiye’nin Balyoz yargılaması sırasında ihlal ettiği maddeler teker teker sıralandı. Bu maddelere ilişkin yapılan ihlalin ardından da sanıkların “Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi”nin 9’uncu maddesi 5’inci paragrafına göre hukuksuz tutuklama kurbanlarının tazminat hakkı olduğuna hükmetti.
250 sanık başvurdu
Komisyona yapılan başvuruda, sanık yakınları, davadaki delillerin sahte olduğunu belirtip, mahkemenin bu delillerin gerçekliğinin incelenmesi için yapılan müracaatı reddettiğini belirtmişti. Çalışma Grubu da hazırladığı mütalaada Türk Hükümeti’nin belirtilen ihlallere ilişkin bir cevap vermediğini belirtti. Grup, bu nedenle Türk Hükümeti’nden başvuruyu yapan 250 Balyoz sanığının durumunu, “İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi” ve “Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi”ne uygun biçimde düzeltmesini istedi.
'Sanıklar derhal salıverilmeli'
Avukat Jared Genser, kararın ardından şunları söyledi: “Bu karar, sözde yargılama konusunda adalet adına açık bir zaferdir. Türkiye Hükümeti Çalışma Grubu’nun karşısına geçip yaptığımız başvuruyu 45 sayfalık bir bilgilendirme notu ve binlerce sayfalık kanıtlarla çürütmeye çalıştı. Hukukun her maddesinde davayı kaybetmesinin ardından, Türk Hükümeti sanıkları derhal salıvermeli.”
Beş üyeli komisyon
Balyoz başvurusunu değerlendiren Birleişmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu’na bağlı çalışan grubun beş üyesi vardı. Şili, Norveç, Senegal, Pakistan ve Ukrayna’dan seçilen Hukuk uzmanlarının dosyayı ele almaları bir yılı aşkın bir zaman aldı.
İhlal edilen maddeler şöyle:
Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi
Madde 9: Herkesin özgürlük ve kişisel güvenlik hakkı vardı. Kimse keyfi gözaltı ve tutuklamaya maruz bırakılamaz.
Madde 14: Herkes mahkeme önünde eşittir. Hakkında suçlama olan herkes âdil, tarafsız ve bağımsız bir yargılamaya tabi tutulmalıdır.
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi
Madde 9: Kimse keyfi gözaltı, tutuklama ve sürgüne maruz bırakılamaz.
Madde 10: Herkes bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından eşit ve âdil yargılama hakkına sahiptir.
Madde 11: Hakkında bir suçlama olan herkesin savunması için gerekli tüm garantiler sağlanmış biçimde açık bir mahkemede suçluluğu ispat edilinceye kadar suçsuz sayılma hakkı vardır.
