Önceki yazılarımda, büyük veri, bulut bilişim ve hızlı internetin önemini ve geleceğin mesleklerinin bu araçları nasıl kullanacağını anlatmıştım.

Bugün ise geleceğin mesleklerinin yoğun olarak kullanacağı nesnelerin interneti teknolojisini anlatacağım.

Günümüzde veri iletişimi kullanımı, internet ve mobil iletişim ağlarının hızı ve kapasitesinin artması sonucu yaygınlaştı. Aynı dönemde iletişim çipleri ile birlikte sensör teknolojilerinin de gelişmesi ve günlük hayatta etrafımızda, nerede ise gördüğümüz her aygıt üzerinde bulunmaya başlaması ile birlikte nesnelerin interneti kavramı doğmuştur.

Nesnelerin interneti, herhangi bir nesnenin, yani bir cihazın, üzerine takılan çipler ve sensörler sayesinde göreceli olarak akıllı hale getirilip kullanılması ile makineden, objeden ya da insandan elde edilen verilerin, bir iletişim ağı aracılığı ile başka sistemlere aktarılmasıdır. Endüstri 4. 0 içinde yer almasındaki sebebiyse, özellikle akıllı okuyucuların pek çok cihaza ve makineye gömülerek, kablosuz iletişim ağı üzerinden ve ek bir insan müdahalesine gerek kalmadan, üretilen verinin ilgili sisteme direk olarak aktarılabilir olmasıdır.

Bu tanıma baktığımızda, iletişimin iki nesne ya da makine arasında olması anlatılmaktadır. Ancak makineler arasındaki tüm iletişimi nesnelerin interneti kavramı ile açıklayamayız. Makineler arası iletişim, sadece makinelerin birbirleri ile genelde kapalı bir sistemde bağlanmasına odaklanırken, nesnelerin interneti ise insanlarla makineleri, daha ortak ve açık bir hizmetle buluşturmaya yarıyor.

Nesnelerin interneti kullanım amaçlarına göre iki farklı başlıkta tanımlanabilir:

• Tüketici için nesnelerin interneti
• Endüstriyel nesnelerin interneti

Her iki kullanım amacının ortak noktası, nesnelerin ya da makinaların ilettiği verilerden elde edilen faydadır. Bu fayda, bir hizmetin iyileştirilmesi ya da üretim artışı ve maliyet azalışı olarak tanımlanabilir.

Tüketici için nesnelerin interneti

Genel olarak hizmetlerin iyileştirilmesi için kullanılır. Bunun en güzel örnekleri, akıllı telefon, tablet, taşınabilir bilgisayar, kontrol paneli gibi cihazlardır. Bu cihazlar vasıtasıyla sağlanan iletişim ve veri transferi sayesinde insanların yaşam standartları iyileşmektedir.

Tüketici için nesnelerin interneti, günlük hayatta giyilebilir eşyalarda dahi kullanılmaktadır. Akıllı gözlükler, baretler, tulumlar gibi eşyalara yerleştirilen sensörler vasıtasıyla elde edilen veriler yine insanların yaşam standartlarını iyileştirme amacıyla kullanılmaktadır.

Sadece akıllı telefonlarımızı kullanırken bile, geri planda çalışan uygulamalar vasıtasıyla, pek çok veriyi fark etmeden üretmekteyiz. Konum, titreşim, hareket, hız, sıcaklık, basınç, nem vs. gibi bilgilerden yola çıkarak, trafik yoğunluğundan tutun da navigasyon önerilerine, hava durumu bilgilerinden yemek çeşidi tavsiyelerine kadar pek çok şey bu yolla üretilmektedir.

Tüketici için nesnelerin interneti fonksiyonunun kullanıldığı bir başka uygulama ise akıllı evler projeleridir. Bu evlerde kullanılan nesne ve aletlerin büyük bir kısmında sensörler ve çipler vardır.

Buradan yola çıkarak, akıllı şehirler konsepti doğmuştur. Bu konseptten yola çıkarak şehirlerin; trafik sistemleri, otopark sistemleri, cadde ışıklandırmaları, ulaşım sistemleri, enerji sistemleri, kamu güvenlik sistemleri, bina yönetim sistemleri akıllı hale getirilmesi planlanmaktadır.

Bu akıllı sistemleri hayata geçirecek üç ana unsur ise büyük veri, bu verinin iletişimini sağlayan Nesnelerin İnterneti ve bu verileri analiz edip, programlayan ve uygulamaya sokan yapay zekâdır.

Bu konuda daha detaylı bilgileri, bundan önce T24'te yayımlanan yazılarımda bulabilirsiniz.

Endüstriyel nesnelerin interneti (Internet of industrial things – IIoT)

Endüstriyel nesnelerin interneti olarak tanımlanan sistem, isminden de anlaşılacağı üzere üretime ait bir kavramdır. Temel amacı, makinelerin üretim sürecinde biriktirdiği verileri diğer makinelerle paylaşarak üretimi planlamak, hızlandırmak, maliyeti düşürmek ve işletme sahiplerinin kârlarını maksimize etmektir. Bu süreçleri yürütürken de insan faktörünü dışlayarak hata oranını minimize etmektir.

Büyük veri ile ilgili bölümde, Rolls-Royce'un jet motorlarından ürettiği verileri anlatmıştım. Bu veriler sayesinde firma üretim, planlama ve bakım işlerinden çok önemli optimizasyonlar yaparak hem ürün ve hizmetlerini mükemmelleştirdi hem de çok ciddi finansal tasarruflar sağladı.

Otomobillerin parçalarına konulan çipler ve sensörlerin ürettiği veriler sayesinde üretici firmalar her bir parçanın yıpranma süresini (ömrünü) hesaplayarak hem bu parçaların üretimini iyileştirmekte hem de bakım sürelerini hesaplayarak sürücülerin bakıma gelmeleri gereken tarihleri saptamaktalar.

Başta otonom arabalar olmak üzere her türlü insansız araç, bilgi iletişimini nesnelerin interneti üzerinden yapmaktadır.

Tarımda da büyük veri ve yapay zekâ yoğun olarak kullanılmaya başlamıştır. Bu sistemlerin çalışabilmesin ana aracı da nesnelerin internetidir.

Dijital dönüşüme uğrayan mesleklerinin neredeyse tamamı veri iletişimlerini nesnelerin interneti üzerinden yapacaklardır.

* * *

Gelelim gençlerimize tavsiyelerime:

Gençlerimizin, ilgi duydukları iş alanlarında, üretilen verilerin nasıl iletileceğini, nasıl depolanacağını ve nasıl kullanılabileceğini öğrenmeleri çok büyük önem arz etmektedir.

Elbette, gençlerimizin tamamının, nesnelerin internetini geliştirme, uygulamaya sokma ve bakım yapma gibi faaliyetleri öğrenmelerini tavsiye etmiyorum. Bu süreçler zaten ayrı birer uzmanlık alanlarıdır.

Burada önemli olan, gençlerimizin, nesnelerin internetinin hangi işler ve hangi ihtiyaçlar, kısaca hangi iş süreçleri için kullanabileceğini öğrenmeleridir.

Bir sonraki yazımda yapay zekânın iş yaşamına nasıl etki etki edeceğini anlatacağım.