Bu mini yazı dizisine başlarken planlamam, önce geleceğe taşınacak olan mesleklerin varlığını sürdürmesi için kullanması gereken yazılım ve teknolojileri anlatmaktı.

Ancak okurlarım, haklı olarak kaybolacak meslekler hakkında bilgi paylaşmamı istediler. Bende bu talebinizi dikkate alarak, geleceğin mesleklerinin temel taşları olacak yazılım ve teknolojileri bir sonraki yazımda başlatmaya karar verdim.

* * *

Gelecekte hangi mesleklerin kaybolacağı konusunda pek çok kurum faklı öngörülerde bulunuyor. Bazı kurumlara göre önümüzdeki 10 yıl içinde mevcut mesleklerin yüzde 70'i, bazı kurumlara göre önümüzdeki 30 yıl içerisinde mevcut mesleklerin yüzde 40'ı ortadan kalkacak.

Bu değişimin gerçekleşeceği konusunda herkes hemfikir. Bence bunun süresi belirleyecek olan en önemli faktör, yeni teknolojilerin gelişme ve kullanılma hızı olacak.

Aşağıda sıraladığım meslekleri incelerken, bu mesleklerin dijital dönüşüme ne kadar uygun olduklarını düşünmenizi istiyorum.

Yaptıkları işlerde bilgisayar ve diğer teknolojik araçları kullanıyor olmaları, dijital dönüşüm değil sadece "dijitalleşme" anlamına gelir. Dijital dönüşüm ise, tüm iş süreçlerini dijital ve siber ortama taşımaktır. Bu ayrımı göz önünde bulundurarak aşağıdaki meslekleri incelemenizi tavsiye ediyorum.

Bir başka uyarım ise; başında "geleneksel" ibaresi olan meslekler muhtemelen ortadan tamamen kaybolmayacak ama bu görevler ve hizmetler büyük çoğunlukla akıllı makineler ve robotlar tarafından karşılanacaktır.

Bu uyarılarım ışığında şimdi sizlere gelecekte yok olmasına ya da köklü değişikliklere uğramasına kesin gözüyle bakılan bazı meslekleri sıralayayım:

Sanayi sektörü

Öncelikle kas gücüne dayalı mesleklerin büyük bir kısmı kaybolacak, onların yerini akıllı makineler ve robotlar alacak. Bu sektör içinde en hızlı yok olacak ve/veya değişime uğrayacak meslekler:

Manuel montaj işçileri, tekstil işçileri, depo işçileri ve forklift operatörleri, basit üretim işçileri, CNC operatörleri (makinelerin parçaları gibi mekanik aksamlar üretmekle görevli olanlar), kalite kontrol elemanları, elle paketleme işçileri, makine bakım teknisyenleri, geleneksel kaynakçılar, makine operatörleri… Bu meslekleri çoğaltmak mümkün.

Ulaşım sektörü

İnsansız, otonom kara, hava ve deniz araçlarının yaygın kullanılmaya başlaması ile gelecekte bu araçları kullanan sürücülere ihtiyaç kalmayacaktır. Bu sektör içinde en hızlı yok olacak ve/veya değişime uğrayacak meslekler:

Geleneksel taksi ve şoför hizmetleri, yük taşıma ve teslimat işçileri, trafik polisleri, yol yardım ve çekici hizmetleri, otobüs, tramvay ve tren sürücüleri, paratransit sürücüleri, yol haritası oluşturucuları ve yol tarayıcıları, geleneksel hava trafik kontrolörleri, gümrük görevlileri…

Sağlık sektörü

Sağlık sektöründe de çok ciddi evrimleşme ve değişiklikler olacak. Doktorlara her zaman ihtiyaç olacak ama yapay zekâ onların yaptığı işleri, özellikle tanı işlerini devir alabilir. Özellikle radyoloji konusunda yapay zekanın koyacağı teşhislerin çok isabetli olacağı söyleniyor. Bu sektör içinde en hızlı yok olacak ve/veya değişime uğrayacak meslekler:

Geleneksel resepsiyonistler, röntgen teknisyenleri, geleneksel laboratuvar teknisyenleri, kan örneği alma uzmanları, geleneksel eczacılar, geleneksel fizik tedavi asistanları, elle belgelendirme yapanlar, geleneksel hemşire asistanları, rutin hasta bakım uzmanları…

Gıda ve içecek sektörü

Tüm sektörler gibi, bu sektörde de kas gücüne dayalı iş yapan mesleklerin büyük bir kısmı yok olacaktır. Bu sektörde süreç içerisinde değişime ve dönüşüme uğrayacak meslekler şunlardır:

Geleneksel aşçılar, garsonlar, elle iş yapan kasaplar ve balıkçılar, geleneksel baristalar, elle pizza veya ekmek pişirenler, elle paketleme işçileri, geleneksel şefler, geleneksel mutfak temizlikçileri…

Madencilik sektörü

Bu sektör, can güvenliği nedeniyle en çok otomasyon yaşayacak bir sektör olarak görülmektedir. Bu sektör içinde en hızlı yok olacak ve/veya değişime uğrayacak meslekler:

Elle kazı yapan işçiler, elle sondaj yapan işçiler, elle patlatma yapan işçiler, madencilik ekipmanı operatörleri, yeraltı madencilik işçileri, malzeme taşıma işçileri, madencilik mühendis yardımcıları, maden ayıklama işçileri, sınıflandırma yapan işçiler, geleneksel maden güvenliği görevlileri…

Pazarlama sektörü

E-ticaretin hızlı gelişimi ile birlikte, bu sektörde de pek çok meslek yok olacak ya da dönüşüme uğrayacak. Örneğin reklamcılık ortadan kalmayacak ama büyük ölçüde kabuk değiştirip, dijitalleşecek. Dijital reklamcılık, yeni meslekler ortaya çıkartacak. Medya planlama ve satın alma işinde yeni meslekler doğdu bile; eskiden onlarca kişinin, çok büyük verileri günlerce analiz ederek yaptığı işler artık "programatic" olarak adlandırılan sistemle, dakikalar içinde yapılabiliyor.

Hızla kaybolacak bir başka meslek ise danışmanlık hizmetleri olacak. Yapay zekâ teknolojisi bu hizmeti vermeye başladı bile. Bu sektör içinde en hızlı yok olacak ve/veya değişime uğrayacak meslekler:

Basılı medya ve baskıda çalışan elemanlar, basılı medya ilan satış temsilcileri, geleneksel outdoor reklam tasarımcıları, pazar araştırmacıları, geleneksel satış temsilcileri, soğuk aramalar yapan pazarlamacılar, geleneksel pazarlama yöneticileri, geleneksel halkla ilişkiler uzmanları, promosyonel ürün dağıtıcıları, geleneksel marka elçileri…

Perakende ve lojistik sektörleri

Bu sektör en çok ve en hızlı değişime uğrayacak sektörlerin başında gelmektedir. Bu sektör içinde en hızlı yok olacak ve/veya değişime uğrayacak meslekler:

Kasiyerler, depo işçileri, elle rafları dolduran görevliler, perakende satış temsilcileri, geleneksel mağaza temizlikçileri, elle etiketleme ve fiyatlandırma yapanlar, elle paketleme işçileri, geleneksel mağaza güvenlik görevlileri, geleneksel ürün denetleyicileri, geleneksel mağaza yöneticileri, geleneksel kurye çalışanları…

Finans ve bankacılık sektörü

Bu sektörde işlemler hızla çevrimiçine döndüğünden pek çok meslek yok olmaya başladı. İlk aklıma gelen meslek; yatırım danışmanlığı. Gerek borsada gerekse kripto piyasalarında dijital botlar son derece isabetli yatırım kararları vermeye başladılar. Daha da yetkinleşeceklerine inanıyorum.

Bu sektör içinde en hızlı yok olacak ve/veya değişime uğrayacak meslekler:

Veri girişi yapan çalışanlar, muhasebe elemanları, banka operasyon görevlileri, kredi değerlendirme uzmanları, geleneksel bankacılık analistleri, geleneksel banka denetçileri, hisse senedi ticareti yapan brokerlar, geleneksel sigorta temsilcileri…

Kamu sektörü ve adalet

Kamu sektöründeki insana dayalı ofis hizmetlerinin büyük çoğunluğu yapay zekâ temelli uygulamalar sayesinde yapılmaya başladı bile. E-devlet uygulamasındaki hizmetlere bakarsanız değişimin hızını ve gücü görürsünüz. Elbette bu hizmetleri gerçek ortamda yürüten çalışanlar halen faaliyetlerini sürdürüyor ancak toplumun dijital okur/yazarlığı arttıkça bu hizmetlerin büyük çoğunluğu insan emeğine ihtiyaç duyulmadan yürütülecek.

Avukatlık hizmetleri ve yargı hizmetlerinin de büyük çoğunluğu yakın bir gelecekte yapay zekâ tarafından karşılanır hale gelecek. Bunun ilk denemeleri başladı bile…

* * *

Genel olarak bakarsak, dijital teknolojiler ve yazılım sektörü dahil tüm sektörlerde bazı meslekler yok olurken bazıları dönüşmek zorunda kalacak. Kaybolan mesleklerin yerine ise yeni meslekler ortaya çıkacak.

Bu yeni meslekleri tanıtmayı ise mini yazı dizimizin sonuna bırakıyorum.