Çin'de gençlerin işi zor. Covid-19 salgını ile birlikte dengesini kaybeden ekonomi en çok onları etkiliyor. 16-24 yaş arası genç işsizliği geçen nisanda yüzde 20.4'e ulaşarak yeni bir rekor kırdı. [1]

Gelecek çok parlak gözükmüyor. Covid-19'a karşı sıfır tolerans politikasından çark edildikten sonra hızlı bir toparlanma sürecine giren ekonomi daha yılın yarısına varmadan istim kaybetmeye başladı. Yılın ilk çeyreğinde büyüme yüzde 4.5 olarak gerçekleşti. Ama Nisan verileri perakende satış ve ihracatın hız kestiğini gösteriyor. Daha vahimi ekonominin motoru olan emlak yatırımlarındaki azalma sürüyor.

Çin'de meslek okullarında eğitim görme yaşı 15-18. Üniversite eğitimi görenler de 22 yaşında mezun oluyor. Dolayısıyla 16-24 yaş kategorisi büyük ölçüde yeni mezunları kapsıyor.

Bu yıl 11.6 milyon yeni üniversite mezunu daha iş pazarına girecek.

Yeni mezun sayısının gelişimi bile çalışma hayatındaki rekabetin boyutları konusunda fikir veriyor: 1999 yılında üniversiteden mezun olanların sayısı 1 milyon bile değildi!

4 yıllık lisans eğitimi rekabette yeteri kadar avantaj sağlamadığından lisansüstü eğitime talep artıyor. 2018'de Lisansüstü Öğrencileri için Ulusal Birleşik Kabul Sınavı'na (全国硕士研究生统一招生考试) girenlerin sayısı 2 milyon 380 binken bu yıl iki kat artarak 4 milyon 740 bine ulaştı.

Çin'de Genç İşsizliği (16-24 yaş)

Aslında çok kişi bunun beyhude bir rekabet olduğunun farkında. Yani lisansüstü eğitim alanların sayısı artıkça bunun da yeterli olmayacağını görüyorlar. Ancak kalabalığa uymaktan başka çareleri de yok.

2020'den itibaren özellikle gençler arasında yaygınlaşan "Nèi juǎn (内卷)" tam da bu durumu ifade eden bir kavram. Giderek azalan fırsatlar için daha yoğun ve neredeyse sonuç getirmeyecek bir mücadeleyi ifade eden "Nèi juǎn" Bir aşk ikilemi (小舍得) gibi popüler TV dizilerinde bile konu ediliyordu. Dizide çocuklarının eğitimi konusunda yarışan iki üvey kızkardeşin kocaları arasındaki diyalogda kavram bir tiyatro salonu analojisiyle anlatılıyordu. Sahneyi daha iyi görmek isteyen biri ayağa kalkınca herkes ayağa kalkmak ihtiyacını hisseder. Herkes ayağa kalktığındaysa hiç kimse eskisine göre daha avantajlı değildir.

Eğitimdeki rekabetçi ortamı bir dershanenin camına astığı duyuru net olarak ortaya koyuyor: "Getirirsenz sizin çocuğunuzu eğitiriz, getirmezseniz ise çocuğunuzun rakiplerini eğiteceğiz."

Ana babalarda suçluluk duygusu yaratmayı hedefleyen bir dershane ilanı: "Getirirseniz sizin çocuğunuzu eğitiriz, getirmezseniz ise çocuğunuzun rakiplerini eğiteceğiz"

Kelime anlamı olarak lahmacun gibi içe kıvrılmak diye tanımlanabilecek "Nèi juǎn" aslında ilk kez Amerikalı antropolog Clifford Geertz'in kullandığı involüsyon (involution)'dan kaynaklanan bir kavram. Öğrenim sürecinde yaşanan yoğun rekabeti, iş bulma sürecindeki rekabet izliyor. İş bulmak mutlu son anlamına gelmiyor. Çünkü iş ortamında da yoğun rekabet söz konusu. Kendilerini "996 çalışma kültürü (996工作制)" içinde buluyorlar. Yani sabah 9'dan akşam 9'a kadar haftada 6 gün çalışma. Üstelik maddi anlamda çok da tatmin edici değil. İşe yeni başlayanların ülke genelindeki ortalama maaşı 5500 RMB (yaklaşık 800 dolar).

Küçük şehirlerde bile metrekare fiyatlarının 20bin RMB'den başladığı, metropollerde 50 bin RMB'nin üzerinde olduğu göz önüne alınırsa mülk sahibi olmaları neredeyse imkansız.

Kısacası iyi bir gelecek çok da umut vadeden bir tablo yok önlerinde.

Arayışlar ve dine yönelim

Bu durumda "pes edenler" oluyor haliyle. Bu rekabet düzeninin içinde kıvranmaktansa yan gelir yatarım diyen azımsanmayacak bir gençlik var.

Hâlâ içeride kalanlarsa arayışlarını sürdürüyor. 

Tapınaklara gitmek ve dini ibadetlerde bulunmak gençler arasında giderek yaygınlaşan bir eğilim 

TikTok'un Çin'de kullanılan versiyonu Douyin (抖音)‘de tapınak ziyaretleri için yapılan aramaların bu yıl yüzde 580 arttığı açıklandı.

Instagram+Pinterest'in Çin versiyonu denebilecek "Küçük Kırmızı Kitap"ta (小红书 - Xiaohongshu) Budist tapınaklarını ziyaret edenlerin paylaşımları neredeyse 1 milyonu buldu.

Online bilet satış platformlarında bu yılın başından beri tapınak ziyaretleri için alınan bilet sayısı önceki yıla göre yüzde 310 oranında arttı. Bilet satın alanların yarısından daha fazlası 1990 sonrası doğumlular.

Bütün bunlar özellikle son 4 yılda ortaya çıkan gelişmeler.

Tabii Z Kuşağı söz konusu olduğunda tütsü yakma, ilahi söyleme gibi pratikler için illa da fiilen tapınaklara gitmek gerekmiyor. Malum, onların meşrepleri pek çok şeyi online alemlerde yapmaya daha uygun. Örneğin adını Budist tapınaklarında ayinler sırasında keşişlerin ritm vurmak için kullandığı içi boş bir tahta bloktan yapılmış bir vurmalı çalgıdan alan "dijital tahta balık" popüler mobil uygulamalardan (application) biri. Huawei uygulama mağazasından 5.7 milyon kez indirilen Tahta Balık (木鱼)'ın yanısıra, bizdeki tesbih çekmeye benzeyen bir pratik için kullanılan 3 boyutlu Buda Boncukları (佛珠3d) ve Cep telefonunda tütsü yakma (手机烧香), gibi mobil uygulamalar da olukça gözde.

Gençlerin gözde dini mobil uygulamaları (soldan sağa)İ Tahta Balık (木鱼), Cep telefonunda tütsü yakma (手机烧香) ve 3 boyutlu Buda Boncukları (佛珠3d)

Gençlerin bu yönelimleri tek tanrılı dinlerdeki gibi organize ve uzun vadeli bir bağlanıştan çok pragmatik ve faydacı bir tutum gibi gözükse de vaziyetten hoşnut olmayanlar var.

Pekin yerel Komünist Parti Komitesi Tanıtım Departmanı tarafından yayımlanan Pekin Haberleri (新京报) gazetesinde derslere asılmak yerine tütsü yakmakla oyalanan gençleri eleştiren bir yazı yayımlandı. Gençliğin gerçek rengi olan mücadele yerine umutlarını tanrılara bağlayanların "yoldan sapmış" oldukları aşikârdı.[2]

Ülkenin lideri Xi Jinping'in gönlündeki gençlik de bu değil tabii.

Gençlik günü vesilesiyle Halkın Günlüğü gazetesinde yayınlanan baş yazıda Xi'nin gençliğinde 7 yıl bir köyde yaşayarak zorluklara nasıl göğüs gerdiğinden dem vurularak onun "Gençken, zorlukları seçersen aslında hasat yapmayı seçmişsin demektir, gençken kendini bir şeye adamayı seçmişsen de aslında asaleti seçmişsin demektir" sözüne vurgu yapılıyordu. [3]

* * *

Ortada net bir hedef olmayınca "mücadele" denilen şey yel değirmenleriyle savaşmaktan farksız oluyor galiba.

[1] Çin Ulusal İstatistik Bürosu (国家统计局): https://data.stats.gov.cn/easyquery.htm?cn=A01

[2] "不上课不上进只上香"？奋斗才是年轻人底色 ("Ders çalışma yok, kendini geliştirme yok, sadece tütsüyle mi"? Mücadele, gençliğin rengidir), 新京报 (Pekin Haberleri), 20 Mart 2023, https://www.bjnews.com.cn/detail/1679315939168799.html

[3] 总书记心中的新时代好青年 (Genel sekreterin gönlündeki yeni dönemdeki iyi gençlik), 人民日报 (Halkın Günlüğü Gazetesi), 5 Mayıs 2023, http://paper.people.com.cn/rmrb/html/2023-05/04/nbs.D110000renmrb_01.htm