Başbakan Erdoğan’ın dün başlayan ve iki gün devam edecek olan Irak ziyareti son yıllarda Türkiye-Irak ilişkileri açısından yaşanan en önemli ziyaretlerden birisi.
Gezi siyasi bakımdan önemli nokta görüşmeler içermekte. Öncelikle gezinin Bağdat ayağında Irak Devlet Başkanı Celal Talabani, Başbakan Nuri Maliki ve Meclis Başkanı Usame Nuceyfi ile görüşülecek. Bu durum, Türkiye’nin Irak hükümetinin kurulması sırasında sıkıntılar çıkaran etnik ve mezhepsel bölünmüşlük konusunda hassasiyet gösterdiğini ortaya koymakta.
Başbakan Erdoğan’ın 29 Mart günü Necef’te Büyük Ayetullah Ali Sistani’yle görüşecek olması oldukça önemli. Sistani, siyasi bir figür olmamasına rağmen Iraklı Şiiler arasında dini makamların yeri ve Sistani’nin oynadığı özel rol dikkate alındığında, Başbakan Erdoğan’ın Sistani ile görüşmesi Türkiye ile Iraklı Şiiler arasındaki ilişkilerin iyileştirilmesinde son derece önemli.
Başbakan Erdoğan’ın Erbil’i ziyareti de oldukça önemli. Irak’ın işgalinden sonra Irak’ın kuzeyinde federal bir bölge kurmuş olan Iraklı Kürtler bugüne kadar pek çok siyasetçiyi ve lideri ağırlamış. Fakat, muhtemelen onlar açısından bu ziyaret kadar önemlisi yok. Bölgedeki kaderlerinin Türkiye ile iyi ilişkilerden geçtiğine inanan Iraklı Kürt kesimler açısından Başbakan Erdoğan’ın Erbil ziyareti Türkiye ile Iraklı Kürtler arasındaki ilişkide bir dönüm noktası olacak.
Ziyaretin ekonomik boyutu da oldukça önemli.
Türkiye ile Irak arasında birkaç yıl önce yapılan elliye yakın protokol, iki ülke ilişkilerine bir dinamizm getirmiş. Bu geziye katılan bakanların ekonomi ağırlıklı olmasından da belli zaten. Nitekim, Başbakan’ın Bağdat ziyareti sırasında iki ülkenin önde gelen işadamlarının bulunduğu İş Forumu’nda konuşma yapacak olması da ekonomik ilişkilere verilen önemin bir kez daha altını çiziyor.
İki ülke arasında 2010 yılında Türkiye’nin Irak’a ihracatı 6 milyar doları, ithalatı ise 1.350 milyar doları aşmış durumda.
Toplamda yaklaşık 7.4 milyar dolarlık ticaret hacmi ile İran’dan sonra Türkiye’nin Ortadoğu’daki ikinci önemli ticari ortağı olan Irak ile ekonomik ilişkilerin geliştirilmesi gezinin en önemli konu başlıklarından birisi.
Irak’ta çok sayıda inşaat işi alan Türk şirketlerinin yanı sıra ülkenin özellikle kuzey ve orta kesimlerinde Türk malları rağbet görmekte. Irak’ın en önemli ekonomik kaynağı olan petrol alanında ise son yıllarda Türkiye bazı atılımlar yapmış TPAO 2009 yılından bu yana bazı gaz ve petrol ihaleleri kazanmış durumda.
Ayrıca, Kuzey Irak’ta faaliyet gösteren 3 Türk petrol şirketi de farklı bölgelerde yatırımlar yapmış. Bu nedenle Başbakan Erdoğan’ın ziyareti sırasında enerji konularının ele alınması ikili ilişkilerin özellikle petrol ve gaz boyutu açısından oldukça önemli.
Daha önce Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun ziyaretlerinden sonra o gezilerin tarihi öneminden bahseden Iraklı Kürtler için Başbakan Erdoğan’ın ziyareti ekonomik ve siyasi önem taşımakta.
ABD’nin çekilmesiyle istikrarsızlığa sürüklenebileceği ve Maliki hükümetinin dağılmasıyla yeni siyasal arayışlara girebileceği konuşulan Irak’ta, Türkiye ile Iraklı Kürtler arasındaki ilişkilerin gelişmesi uzun vade de anlamlı gözükmekte.
Şu ana kadar açıklandığı kadarıyla, ikili görüşmelerde terörle mücadele konuları dahil pek çok siyasi, bölgesel ve ekonomik ilişkilerin ele alınacağı gezi Türkiye ile Irak arasındaki ilişkilerde yeni bir sayfa açar mı, kestirmesi güç ama, tarafların birbirlerini yeniden tartması açısından oldukça önemli.
