Bu gece Mansur Yavaş Twitch'deydi. Gerçi bir kaç gün önce duyurmuştu ama yine de süpriz oldu. Buna rağmen anlık seyirci sayısının 350 bine ulaştığını gördük. Toplamda izleme sayısı ise bu haberi yazdığımız saat itibariyle 2 milyon idi.
Twitch Z Neslinin yoğun kullandığı sosyal medya
Şimdi bu haberi okuyanların arasından "Twitch de nedir?" diye soranlar olacaktır [1].
Twitch, tam da "Z nesli" dedikleri 90 sonrası doğan gençlerin yer aldığı ve canlı yayın yapılan bir ortam. Amazon'un alt şirketi olan Twitch uygulaması binlerce kanalı olan bir televizyon gibi işliyor. 15-35 yaş grubu ağırlıklı (% 73), başka deyişle 2023'de ilk defa oy kullanacaklardan bazılarının yer aldığı bir bir sosyal medya çeşidi. Yayını izleyenlerin doğrudan beğendikleri yayıncıya bağış yapma (para ödeme) imkânı olması önemli.
10 yıldır var olan bu platformu, bugüne kadar duymadıysanız, nedeni daha çok "oyun oynayan gençlerin" deneyimlerini paylaştığı bir yer olması nedeniyledir. İlk olarak League of Legends (Efsaneler Ligi - LOL) oyuncularının yayın yaptığı bir yer olarak başladı ama zamanla diğer oyunlar da paylaşılır oldu. Dünya çapında günlük ziyaretçi sayısı 140 milyon düzeyinde.
Bugünlerde üzerinde sohbet kanalları da oluşmaya başladı.
Mansur Yavaş Türkiye'deki Twitch rekorunu rırdı
Ve, Mansur Yavaş bu gece yayınlanan Twitch yayını ile rekor kırdı. Anlık sayı 350 bine ulaştı --ki Türkiye rekorunun UnLost'un hediye dağıttığı bir programla 139 bine ulaşması olduğu, dünya rekorunun ise 2 milyon olduğu bilgisi var-- Bu haberin yazıldığı (17 mart gece 23 itibariyle) rakam 2 milyon civarında.
Sohbet yayını sırasında, platformun bağış toplama özelliği de kullanılarak, "YEŞİLİN BAŞKENTİ" projesine de para toplandı ve bu para 20.000 TL olarak Türk Twitch yayınları arasında başka bir rekora imza attı.
Yayın kanalının sahibi, asıl adı Pelin Baynazoğlu olan PQuenn idi. 29 yaşındaki İktisat mezunu ve Z neslinin "işsiz" kitlesinin bir üyesi olan PQuenn GTA Vice City ile Twitch kervanına katılmış. Şu anda 1,3 milyon takipçisi var [2].
Mansur Yavaş'ın Rekorunun Anlamı Ne? (AKP'nin Paradoksu)
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, 26 Haziran'da çıktığı YouTube yayınında anormal sayıda ("anlık" % 91,52'ye ulaşmıştı) dislike almış ve bununla da muhtemelen dünya ikincisi olmuştu [3]. (Birinci 109 milyon abonesi olan PewDiePie'ın, "can this video get 1 million dislikes" isimli videosuydu. Bu videoyu dislike rekoru için yapmış ve "anlık" % 92,83 oranına ulaşmıştı[4][10].
Hemen arkasından bir baktık, temmuz ayında önümüze sosyal medya düzenlemeleri çıktı. Çünkü AKP, ana akım medyayı çeşitli arka plan çalışmalarla kontrol altına alırken, önceleri interneti pek dikkat almamıştı. Ama 17/25 Aralık tapeleri ile birlikte dikkatini bu yöne çevirdi ve 2014 başında ilk düzenlemeleri yaptı.
Ama internet öyle bir şey ki; sadece haber ya da eğlence değil. Aynı zamanda iş. Bu nedenle de AKP, internetin altyapısını "iş merkezleri olan bölgeler dışında" engelledi. İnterneti kontrol altına almak için tek yapabildiği altyapı yatırımını engelleyerek, interneti geliştirmemek oldu [5].
Gerçi buna rağmen sosyal medya öyle ya da böyle kullanılıyor. Orada farklı özgürlükler ve teknolojik gelişmeleri görüyorlar ve kullanıyorlar. Sandığımızdan çok daha ileride gençlerimiz var.
Dünyaya dair bilgileri internetten alan ve 1990 sonrası doğanlar için bu durum AKP açısından bir paradoks yaratıyor demiştik. Yani engellese 90 sonrası ilk defa oy verecek gençleri kaybediyor. Engellemese, okunmasını istemediği yolsuzluk ya da başarısızlıklar ortaya konuluyor [6].
Ama Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın buradaki mesajı alamadığı açık. Hem sosyal medya düzenlemesi yapması --ki bu düzenlemenin ne kadar çalışmaz olduğunu geçen gün Twitter Spaces üzerinden hem bant genişliği daraltmanın, hem de reklam engellemenin anlamını uzmanlarla tartıştığımız sesli toplantıda sunduk-- hem de Boğaziçi olaylarındaki tavrı. Her ikisi de "zorlamayla bir şey kazanmak" üzerine kurulu. Ama zorlamayla bir şeyler kazanılsaydı, Cumhurbaşkanının ifadesiyle söyleyelim, "askeri vesayete rağmen bugün halk desteğiyle çıkabildiği yere çıkamazdı." Halkın bu tür zorlamaları nasıl yorumladığını aslında buna baksa bile görebilir.
Ben Boğaziçi olaylarını da Twitch üzerinden (gençlerin ne düşündüklerini anlayabilmek için) takip etmiştim. Orada lise çağındaki gençlerin,
- Biz mezun olduğumuzda böyle değerini kaybeden bir üniversiteye mi gireceğiz? Üniversiteler gitgide değerinden kaybediyor
Biz üniversiteden mezun olduğumuzda, yerleşeceğimiz işi hep böyle liyakatsız insanlara mı kaptıracağız?
dediklerini duydum [7]. Bu bile Cumhurbaşkanının ne yaptığını farketmesi için yeterli bir ifade aslında.
Mansur Yavaş'a gençlerin duyduğu sevginin arkasında işte tam da bu durum var. Yani sıcak, kucaklayan, sorunları anlamaya çalışan ve pek de reklam yapmayan bir yönetici var karşımızda. Z neslinin kendisine sevgisi olduğu bugünkü rekorla ortaya konmuş durumda.
Bu rekorun önemi şu; bu gençlerin bir kısmı daha önce oy kullanmış olsa da, büyük çoğunluk olarak 2023 seçimlerinde ilk defa oy kullanacak olanlar var. Bunların düşünce ve duygularını ortaya koyan bir rekor oldu.
Ana Akım televizyonlar ne kadar seyrediliyor?
Bu programın ortaya koyduğu bir gerçek de şu; Twitch bu yayın ile herhangi bir TV kanalından daha fazla izlenmiş.
Maalesef TV izleyici sayısını bulmak mümkün değil. TV'ların rezaletini saklıyorlar anlaşılan. Özellikle de reklamı kaybetmemek için olsa gerek. Yoksa neden saklarlar?
TV'ların daha fazla seyirci bulduğu 2007'ye ait bir habere baktım[8], ne de olsa o yıllar rakamlar daha bir güvenilirdi. 21:00-21.59 arasında Prime Time kuşağında 27 milyon seyirciden bahsediliyor. Şimdilerde bu sayının çok aşağılara düştüğü malum (ben ve benim gibi milyonlarca insan ve de Z nesli denen gençler TV filan izlemiyor artık).
TİAK raporuna göre şubat 2021'de mesela CNN Türk'ü 19:00-24:00 aralığında seyreden oranı % 1,24, Haberturk için bu oran % 0,82, ATV için % 12,96, Fox için % 10,13, TRT-1 için % 9,15 verilmiş. Hani TÜİK, MÜİK olaylarını bildiğimiz için, bu rakamlara da pek inanamadım ya neyse.
2007 sayısı ile bile baksak, ATV'nin izleyicisi 3,2 milyon, Fox 2,7 milyon ve TRT-1 2,4 eder. Yani Mansur Yavaş herhangi bir TV kanalından çok daha fazla seyredilmiş ve en tepedeki TV kanallarına yetişmiş (muhtemelen yarın seyredilmelerle geçebilir de) durumda[9].
Burada siyasilere bir mesaj; "Bizi TV kanallarına çağırmıyorlar diye ağlamayı bırakın, oraları seyreden yok zaten, sosyal medyaya gelin."
Twitch'i siyaset alanına Taylan Yıldız taşıdı
Bu arada bu Twitch denene şey de nereden çıktı diyorsanız, belirtelim; İyi Parti İstanbul Belediyesi Meclis Üyesi Taylan Yıldız bu konuda öncü. Kendisi aynı zamanda yayıncı [11]. Genç siyasetçi, gençlerle yakın ilişkide ve bu kanal üzerinden hem sohbetler sunuyor, hem de oyun oynuyor. Kendisine neden Twitch kullandığını sordum;
"Gençler artik televizyon seyretmiyor. Onların Televizyonu, güzel biçimlenmis içerikleri tükettikleri yer youtube oldu. Ve sosyalleştikleri, birbirleriyle konuştukları mecra kesinlikle Twitch. Buradaki kültür o kadar özel ki, gençler sevdikleri yayıncıları maddi olarak destekliyor, bu destekleri ve yorumları gercek zamanlı olarak yayında gözüküyor. Herkes yayının bir parçası oluyor. Gençleri anlamak isteyen herkesin Twitch ruhunu anlaması gerektiğini düşünüyorum. Bunu yapmanın en iyi yolu da bizzat yayınci olmaktan geçiyor."
Bir başka Twitch yayıncısına da danıştım. Kanalında siber güvenlik haberlerini izleyicileri ile paylaşan Siber Güvenlik uzmanı Utku Şen de şöyle dedi:
"Twitch izleyenlerle doğrudan bağ kurabildiğimiz bir platform. Anlık olarak sohbet kısmında izleyicilerin yazdıklarını okuyup onlarla diyaloga girebiliyoruz ve yayını onların arzu ettiği şekilde yönlendirebiliyoruz. Benim açımdan en önemli etken bu. İzleyici tarafından bakınca da aynısı geçerli. Yayın yapan kişiye kendimi yakın hissediyorum. Çünkü yazdıklarımı o an görüyor."
Twitch'e çıkan diğer siyasetçiler Onursal Adıgüzel ve Özgür Özel oldu. Ama gitgide daha cazip hale gelecek gibi gözüküyor. Çünkü siyasetçilerin 1990 sonrası gençlere ulaşabilecekleri en iyi alan budur.
Yarın Twitch'e düzenleme çıkar mı?
Hadi bir iddiaya girelim. Mansur Yavaş'ın bu rekoru acaba Twitch'i "kapatmaya" ya da "düzenlemeye" doğru taşır mı? Bence bu yolda bir şeyler yapılacaktır. Ama bu da zaten kaybettikleri gençleri daha fazla kızdırmaktan başka işe yaramaz. Dedik ya.. AKP's PARADOX bu [6].. İçine bir kere düşüldü mü, çıkılması zor.
Not: Pazartesi @fusunnebil Twitter hesabı üzerinden Fiber Altyapıyı konuşacağız. İzlemek isteyenleri bekleriz.
[1] Wiki-Turk: Twitch
[2] Twitch/Pquenn
[3] Erdoğan'ın gençlerle YKS konferansına 'dislike' yağdı; Twitter'da '#OyMoyYok' protestosu başlatıldı
[4] Can this video get 1 million dislikes?
[5] “Fiber optik ağ devlet öncülüğünde yaygınlaştırılmalı”
[6] AKP's Paradox işliyor: Sosyal medya neden şimdi düzenleniyor?
[7] Erdoğan’ın Gençlerle İmtihanı (AKP’s Paradox)
[8] TV'yi hangi saatte kaç milyon izliyor?
[9] TV ratingleri
[10] Tayyip Erdoğan'ın youtube dislike rekoru kırması
[11] Twitch: Taylan Yıldız
[12] Twitch: Utku Şen
[13] Twitch - Özgür Özel ile Mevzular/a>
