HDP Ağrı Milletvekili Leyla Zana’nın 24 yıl sonra aynı kürsüde yemin metni dışına çıkarak ‘Türkiye milleti’ ifadelerini kullanmasıyla başlayan kriz bundan sonra ne olacağı konusunu da tartışmaya açtı.
Genel Kurul oturumunu yöneten geçici Başkan Deniz Baykal’ın yemini geçersiz sayması, Zana’yı zorlayacak. Yeniden yemin etmediği takdirde Leyla Zana’ya, Anayasa ve İç Tüzük de net hükümler olmadığı için Meclis teamülleri uygulanacak. Bundan sonra katıldığı ilk oturumda başkan tarafından yemin etmesi için kürsüye çağırılacak. Yemin etmediği takdirde Meclis’in yasama faaliyetlerinin hiçbirine katılamayacak. Genel Kurul’dan komisyonlara kadar yasama çalışmalarına katılmasına izin verilmeyecek. Ayrıca, maaşının tahakkuk etmeyeceği yorumları da bulunuyor.
TBMM’de Zana’nın durumu 24. Yasama döneminde milletvekili seçilen ancak yemin etmeyen Engin Alan, Mustafa Balbay ile Mehmet Haberal’ın konumuna benzetiliyor. Üç isim yemin etmedikleri için Meclis’in faaliyetlere katılamamıştı.
Anayasa ve iç tüzük de net hükümler yok
Anayasa ve iç tüzükte ‘geçersiz sayılan’ bir yeminle ilgili net hükümler yok. Bu nedenle benzer durumlarda emsal oluşturduğu için Meclis teamülleri geçerli oluyor. Teamüller uygulanırken Anayasa ve iç tüzük ilgili hükümleri referans alınıyor. Anayasa’nın 81, iç tüzük 3. Madde de ‘and içme’ hükümleri şöyle.
MADDE 81: Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, göreve başlarken aşağıdaki şekilde andiçerler:
“Devletin varlığı ve bağımsızlığını, vatanın ve milletin bölünmez bütünlüğünü, milletin kayıtsız ve şartsız egemenliğini koruyacağıma; hukukun üstünlüğüne, demokratik ve lâik Cumhuriyete ve Atatürk ilke ve inkılaplarına bağlı kalacağıma; toplumun huzur ve refahı, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde herkesin insan haklarından ve temel hürriyetlerden yararlanması ülküsünden ve Anayasaya sadakattan ayrılmayacağıma; büyük Türk milleti önünde namusum ve şerefim üzerine andiçerim.”
MADDE 3: Milletvekili genel seçimi kesin sonuçlarının Yüksek Seçim Kurulunca Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu kanallarında ilânını takip eden beşinci gün saat 15.00’te Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu çağrısız olarak toplanır. Bu birleşimde, önce milletvekillerinin andiçme töreni yapılır. Andiçme töreninde bulunmayan milletvekilleri, katıldıkları ilk birleşimin başında andiçerler.
Andiçme, her milletvekilinin, Anayasadaki metni kürsüden yüksek sesle okuması suretiyle olur.
Ara seçimde milletvekili seçilenler, katıldıkları ilk birleşimin başında andiçerler. Milletvekilleri, seçim çevresi, soyadı ve adlarının alfabe sırasına göre andiçerler.
