ABD'de Türkiye çatlağı; Trump'ın Suriye kararı Cumhuriyetçilerle Demokratları bir araya getirdi

T24 Haber Merkezi
Gonca Tokyol

ABD Başkanı Donald Trump’ın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'la görüşmesinden sonra duyurduğu 'ABD güçlerini Suriye’nin kuzeyinden çekme ve Türkiye’nin olası bir askeri operasyonunu engellememe' kararı, başta partisi olmak üzere ülkesinde ciddi bir eleştiri dalgasıyla karşılaştı. İki partiden de çok sayıda Kongre üyesi kararı hızlıca kınarken; Suriye-Türkiye gündemi ABD'nin başkentinde Trump'ın azli ihtimaline dair tartışmaları bile gölgede bıraktı. 

TIKLAYIN - Trump’ın Suriye kararına partisinden karşı çıkış

Beyaz Saray, pazar akşamı Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Trump arasında geçen görüşme sonrasında yayınladığı açıklamanın ve ABD Başkanı'nın kararının Washington'da 'şok etkisi' yarattığı yorumları yapılırken; Trump'a yakınlığıyla bilinen Fox News'e konuşan ABD'li yetkililer ise Savunma Bakanlığı'nın (Pentagon) bu karara "tamamen hazırlıksız yakalandığını" söyledi.

TIKLAYIN - ABD Savunma Bakanlığı: Harekâtı desteklemiyoruz

Cumhuriyetçi ve Demokrat senatörler, Türkiye'nin Suriye'de olası bir askeri harekât gerçekleştirmesi halinde yeni yaptırımlar ile NATO üyeliğinin askıya alınması yönünde çağrı yapılması ihtimallerini gündeme getirirken; Trump'ın kararı "ABD'nin IŞİD'le mücadeledeki partnerlerine yapılan bir ihanet ve Rusya ile İran'a bölgede alan açmak" olarak nitelendirildi. 

"Trump, Suriye politikalarını kınamak konusunda Kongre’yi bir araya getirmeyi başardı”

Reuters haber ajansı, konuya dair haberinde “Cumhuriyetçiler, Trump’ın Suriye’den çekilme kararını havaya uçurmak için Demokratlara katıldı” başlığını kullanırken; Washington Post’ta Toluse Olorunnipa imzasıyla yayınlanan haberde de şu ifadelere yer verildi:

“Cumhuriyetçilerin çoğu, Trump’ın Ukrayna ve Çin’e eski Başkan Yardımcısı Joe Biden hakkında soruşturma açma çağrısı yapması karşısında çekingen davranmıştı. Ancak Suriye’deki askerlerin çekilmesi kararı, Trump’ı azil sürecinde onu savunan bazı senatörlerin doğrudan eleştirilerine açık hale getirdi. Cumhuriyetçiler, Demokratlarla işbirliği yapmak gibi nadir bir tepkiyi de içeren şekilde Trump’a karşı çıkmanın yollarını araştırmaya başladı.”

Politico’daki haberde de, “Demokratlar ile Cumhuriyetçilerin azil süreci konusunda keskin bir şekilde bölündüğü bir dönemde Trump, Suriye politikalarını kınamak konusunda Kongre’yi bir araya getirmeyi başardı” yorumu yapıldı.

TIKLAYIN - McGurk'tan Trump'a tepki: Bir telefon görüşmesiyle Rusya, İran ve IŞİD'e hediye verdi

Cumhuriyetçileri içinde ilk büyük Lindsey Graham'den geldi: Yaptırımlar ve NATO üyeliğinin askıya alınması talebi gündemde

Cumhuriyetçi Parti’de Trump’a karşı bayrağı ilk çeken isimlerden biri, mevcut ABD yönetiminin en önemli destekçilerinden Güney Carolina Senatörü Lindsey Graham oldu. Pazartesi sabahı bir televizyon programında konuşan Graham, ’fevri’ ve ‘cehenneme giden yolun taşlarını döşemek’ olarak nitelendirdiği kararın geri alınması için Senato’ya bir önerge sunacağını söyledi.

TIKLAYIN - Cumhuriyetçi Senatör Graham: Türkiye Suriye’ye girerse yaptırım, NATO üyeliğinin askıya alınması çağrısı yapacağız

Trump’ın kararının “IŞİD’in geri dönüşünü garanti alacağını, Kürtleri İran ve Esad’la yaklaşmaya zorlayacağını ve Türkiye ile ABD Kongresi arasındaki ilişkiyi yok edeceğini” savunan Graham, daha sonrasında yaptığı açıklamada da Türkiye’nin Suriye’yi ‘işgali’ halinde, Demokrat Senatör Chris Van Hollen’la birlikte Ankara’ya yeni yaptırımları öngören partilerüstü ve muhtemelen ‘veto-korumalı’ bir süreç başlatacaklarını ve Türkiye’nin NATO üyeliğinin askıya alınması çağrısında bulunacaklarını söyledi.

Demokrat Senatör Chris Murphy ve Cumhuriyetçi Senatör Mitt Romney ile ortak bir açıklama daha yapan Graham, 

In a joint statement with Sen. Chris Murphy (D-Conn.), Sen. Mitt Romney (R-Utah) said Monday that he would seek to hold congressional hearings “as soon as possible” on Trump’s decision.

Cumhuriyetçiler grubunun lideri: ABD ile bağlarını ciddi anlamda riske atar ve dünya sahnesinde daha da izole olmasına sebep olur

Cumhuriyetçiler içerisinden ağırlığı en yüksek tepkilerden biri ise Türkiye saati ile akşam sıralarında Senato'daki Cumhuriyetçiler grubunun lideri Mitch McConnell’dan geldi. McConnell, yaptığı yazılı açıklamayla kendisinin liderliğinde, Trump’ın Suriye’den çekilme konusunu ilk olarak gündeme getirdiği Aralık 2018’in ardından ocak ayında iki partinin de desteğiyle Senato’dan geçen yasa tasarısını hatırlattı.

Orta Doğu politikası yasasına eklenen ancak bağlayıcı olmayan maddede, ABD Başkanı'ndan Suriye'den çekilme için gerekli şartların neler olduğunun netleştirilmesi talep edilmiş ve McConnell o dönemde de, ABD askerlerinin Suriye’den ’zamanından önce çekilmesinin’ bölgedeki istikrara zarar verebileceği ve oluşacak boşluğu Rusya ile İran doldurabileceği yorumunda bulunmuştu. Yaptığı açıklamada da benzer bir noktaya dikkat çeken Cumhuriyetçi Çoğunluk Lideri, “Başkana ABD liderliğini gösterme, çok ülkeli koalisyonumuzu bir arada tutma ve NATO müttefikimiz Türkiye ile Suriye’deki yerel terörizm karşıtı partnerlerimizin ciddi bir çatışma içerisine girmesini engelleme çağrısı yapıyorum. Türkiye’nin Suriye’deki partnerlerimizle bir büyük çatışma içerisine girmesi Türkiye’nin ABD ile bağlarını ciddi anlamda riske atar ve Türkiye’nin dünya sahnesinde daha da izole olmasına sebep olur” dedi.

"Moskova’ya yönelik istikrarlı yakınlaşmasını sürdüren Erdoğan rejimine hak etmediği bir hediye"

Temsilciler Meclisi’nde Cumhuriyetçilerin önde gelen isimlerinden biri olan Liz Cheney de Trump’ın kararına partisinden tepki gösteren ilk isimlerden biri oldu. Eski ABD Başkan Yardımcısı Dick Cheney'nin de büyük kızı olan Wyoming temsilcisi, “Kuzey Suriye’den çekilmek, IŞİD’le mücadeleye yaptıkları hayati katkılara rağmen Kürt müttefiklerimizi terk etmek anlamına geliyor, İran’ı cesaretlendiriyor ve Moskova’ya yönelik istikrarlı yakınlaşmasını sürdüren Erdoğan rejimine hak etmediği bir hediye görevi görüyor" açıklamasında bulundu. 

"Eğer gelecekte müttefiklerimizin Amerika’yla birlikte durmasını istiyorsak...”

Cumhuriyetçi Teksas Senatörü Ted Cruz’un Trump’ın kararına dair yorumu ise ‘utanç verici’ oldu. Cruz, Twitter’da yaptığı açıklamada, “Eğer Türkiye Kürtleri katlederken hiçbir şey yapmadan izlersek, ki haberler Erdoğan’ın açıkça Başkan Trump’a planının bu olduğunu söylediği iddiasında- bu utanç verici olur. Rusya, İran gibi düşmanlarımız müttefiklerini terk etmaz, eğer gelecekte müttefiklerimizin Amerika’yla birlikte durmasını istiyorsak biz de yapmamalıyız. Onurlu milletler dostlarının yanında olur” ifadelerini kullandı.

"Daha geniş, daha tehlikeli bir bölgesel savaşı tetikleyecek şekilde saldırılarının dozunu artırmasını teşvik edebilir"

Bir diğer Cumhuriyetçi, Florida Senatörü Mark Rubio da Suriye’den geri çekilinmesi halinde Trump yönetiminin ‘büyük bir hata’ yapacağı yorumunda bulunarak Twitter hesabında şunları söyledi:

“Bu, İran’ın bu yönetim hakkındaki görüşünü onaylar ve onların daha geniş, daha tehlikeli bir bölgesel savaşı tetikleyecek şekilde saldırılarının dozunu artırmasını teşvik edebilir.”

Senatör Graham’ın açıklamalarını Twitter hesabında alıntılayan ve Trump’ın kararını ‘ihanet’ olarak nitelendiren Utah Senatörü Mitt Romney de, “Bu karar Amerika’nın güvenilmez bir müttefik olduğunu, IŞİD’lilerin yeniden dirilmesine olanak sağladığını ve yeni bir insani krizi öngördüğünü söylüyor” dedi.

Yaptığı açıklamada "Kürtlere yapılan ihanetin ABD'nin bir müttefik olarak kredibilitesine dünyanın her yerinde zarar vereceğini" kaydeden Cumhuriyetçi Pensilvanya Senatörü Patrick J. Toomey de Trump'a kararını en çabuk şekilde gözden geçirme çağrısı yaptı. Cumhuriyetçi Nebraska Senatörü Ben Sasse de olası bir harekâtta sivillerin durumuna dikkat çekerek, "Bu kötü karar, büyük ihtimalle bizim için savaşmış müttefiklerimizin katline sebep olacak ve aralarında kadınlar ile çocuklar da yer alacak" dedi. Cumhuriyetçi Maine Senatörü Susan Collins de NBC News'a yaptığı açıklamada kararı, "korkunç derecede akılsızca" olarak nitelendirdi.

Pelosi: Müttefiklerimizin yanı sıra İran ile Rusya’ya da ABD’nin bundan sonra güvenilir bir ortak olmadığı mesajını veriyor

Kararın ‘bölgesel güvenliğe ve istikrara yönelik açık bir tehdit oluşturduğunu’ savunan Temsilciler Meclisi’nin Demokrat Başkanı Nancy Pelosi, yaptığı açıklamada Trum’a ‘bu tehlikeli kararı geri alma’ çağrısı yaptı ve “Müttefiklerimizin yanı sıra İran ile Rusya’ya da ABD’nin bundan sonra güvenilir bir ortak olmadığı mesajını veriyor” dedi.

Eski Dışişleri Bakanı ve Trump'ın 2016 seçimlerindeki Demokrat rakibi Hillary Clinton da ABD Başkanı'nı "hem Kürtlere, hem de başkanlık yeminine ihanet etmekle" suçlarken; "Başkan sadık müttefiklerimiz ve ABD'nin kendi çıkarları yerine Türkiye ile Rusya'nın otoriter liderlerinin safında yer aldı" açıklamasını yaptı. 

TIKLAYIN - Hillary Clinton: Türkiye ile Rusya'nın otoriter liderlerinin safında yer aldı

"Çatışmayı sona erdirmek için bir stratejiye ihtiyacımız var, tek bir telefon görüşmesiyle yönlendirilen bir başkana değil"

2020 seçimlerinde Demokratların önde gelen aday adaylarından olan Vermont Senatörü Bernie Sanders da ABD’nin Orta Doğu’daki askeri müdahalelerinin sona ermesini desteklese de Trump’ın ‘inanılmaz derecede sorumsuz kararının muhtemelen daha fazla acı ve istikrarsızlıkla sonuçlanacağını’ söyledi.

Bir diğer Demokrat başkan aday adayı, Senatör Elizabeth Warren da askerlerinin Suriye’den geri çekilmesini “hem müttefiklerin hem de ABD’nin güvenliğini tehlikeye atacağını” ifade ederek “Bu çatışmayı sona erdirmek için bir stratejiye ihtiyacımız var, tek bir telefon görüşmesiyle yönlendirilen bir başkana değil” dedi.