Geride bıraktığımız 2023 yılı, Berlin Duvarı'nın yıkılmasından ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra tarihin sona erdiğine inanan, ekonomik kalkınmanın küreselleşeceği ve liberal demokrasinin yaygınlaşacağı bir döneme girildiğini düşünenler için hayallerin yıkıldığı bir yıl oldu.

Dünyada barışın korunması için kurulmuş bulunan Birleşmiş Milletler'in İsrail'in Gazze'deki vahşi saldırısı karşısında etkisiz kalması ve Batı'nın demokrasi modelinin birçok ülkede tehdit altında bulunduğunu gösteren örneklerin çoğalması, 2024 yılının da barışın ve demokrasinin korunması açısından kaygı verici gelişmelere sahne olabileceğini düşündürüyor.  

Kapitalizme evet, demokrasiye hayır  

Kapitalizmin küreselleşmesi dünya ekonomisinin yapısını değiştirdi, Çin 30 yılda benzeri görülmemiş bir ekonomik dönüşüme imza atarak ABD ile boy ölçüşebilecek bir ekonomik güç haline geldi.

Ancak bu çarpıcı atılım Çin'in siyasi rejimini değiştirmesine ve liberal demokrasiyi benimsemesine yol açmadı. Sovyetler Birliği'nin çökmesi Doğu Bloku ülkelerinin çoğunda seçimli demokrasiye geçilmesine yol açtı ama seçimler Rusya dahil birçok ülkede çoğulcu demokrasinin gelişmesini değil otoriter "tek adam" rejimlerinin yaygınlaşmasını sağlayan bir araç haline geldi. ABD gibi küreselleşmenin ve liberal demokrasinin bayraktarlığını yapan bir ülkede bile Donald Trump'ın 2024'ün Kasım ayında yapılacak seçimde yeniden başkan seçilmesi halinde demokrasiyi tehlikeye düşürecek gelişmelerin gündeme gelmesinden korkuluyor.  

2024'te 50 ülkede seçim var

2024 yılında dünya ekonomisinin yüzde 60'ını kapsayan 50 ülkede 2 milyarın üstünde seçmenin katılacağı genel seçimler yapılacak. Başta ABD ve Rusya olmak üzere Hindistan, Endonezya, Meksika, Güney Afrika'da ve 27 Avrupa Birliği ülkesinde sandığa gidilecek.

Rusya'daki seçimin savaş yorgunu Putin'in bir gövde gösterisine sahne olacağı şimdiden belli ama ABD dahil 2024'te seçim yapılacak olan diğer ülkelerde seçimlerin demokrasinin geleceğini nasıl etkileyeceği tartışılıyor. ABD'de Trump'ın seçimi kazanması halinde demokrasinin tehdit altında kalacağı iddiası tartışılırken birçok Avrupa Birliği ülkesinde de aşırı sağdaki popülist partilerin güç kazandığı, soldaki partilerin ise gerilediği görülüyor. Yoksul Afrika ülkelerinde de askeri darbeler yeniden moda olmaya başladı.

Karamsar tahminler yaygınlaştı

Dünyada barışın ve demokrasinin geleceği için iyimser tahminde bulunan bir uzmana rastlamak çok güçleşti bu ortamda. Otoriter tek adam rejimlerinin popülarite kazanması, seçimle iktidara gelmiş olan liderlerin ülkelerini savaşa ve maceraya sürükleme eğimini artırdı. Rusya'da Putin'i, İsrail'de Netanyahu'nun izlemesi ve savaşın bir siyaset aracı olarak kullanılması jeopolik gerilimleri körükledi. İsrail'in bütün konvansyonları çiğneyen son saldırısı karşısında Birleşmiş Milletler'in aciz kalması da dünyadaki karamsarlığı daha da artırdı.

Dünyadaki tablo ürkütüyor

Financial Times gazetesinin konunun uzmanları arasında düzenlediği toplantıya katılan Avrasya Grubu adlı thinktank kuruluşunun Başkanı Ian Bremmer Japonya gezisi sonrasında yaptığı açıklamada şunları söylemiş:

"Japonya'da bile 'ya Trump geri gelirse' paniği yaşanıyor. Joe Biden dört yılda ABD'deki siyasi havayı değiştiremedi, toplumdaki kamplaşmayı yıkamadı. Savaş tehdidinin arttığı bir dünyada, ABD demokrasisinde sorun var."

Financial Times'ın tanınmış ekonomi yazarı Martin Wolf da şu görüşleri dile getirmiş aynı toplantıda:

"Gelecek yıl ABD'de seçim var. Her şey olabilir 2024'te. Yeni bir savaş da çıkabilir. Hatta nükleer savaş da çıkabilir. Yeni bir pandemi de yaşanabilir. Avrupa Birliği'nin dağıldığını bile görebiliriz."

Yılın ilk yazısında içinizi daha fazla karartmamak için 2024'e yerel seçimlerle girecek olan Türkiye'deki tabloya hiç değinmeyeyim ve 2024'ün gönlünüzce geçmesini temenni ederek bitireyim yazımı.