“Çanakkale “ve “zaman” sözcüklerini yan yana koyunca zengin çağrışımlarla bir tarih süreci canlanıyor insanın gözünde. Bu toprakların delişmen çocuğu Ece Ayhan “Atlasları getirin! Tarih atlaslarını! / En geniş zamanlı bir şiir yazacağız” demişti. Şimdi kentin en işlek meydanı onun adını taşıyor. Yetmedi; barlar sokağı ile onun adını taşıyan sokak bir köşede öpüşüp kalıyorlar. Şiirindeki tarihsel göndermeler bu coğrafyada doğup söylenceleri soluyarak büyümesinden midir bilemem ama muhtemeldir derim. Çünkü Cemal Süreya da bu kentte geçirdiği kısa zaman dilimini şöyle anlatmıştı: “Akşamları saat beşten sonra plaja giderdik. Bir süre açılamadım suda. Mitolojiden ürktüm. Yüzerken sanki bacağımı bir tanrı, bir tanrıça ya da Kiklops gibi biri çekiverecekti." Her iki şair de Çanakkale’yi zaman kavramıyla özdeşleştirmişlerdi.

Ece Ayhan’ın “Şiirimiz kentten içeridir abiler” dizesine gerçekten de uygun bir kent Çanakkale. Birbirinin üzerine açılan atlaslarda yepyeni şeyler keşfeder gibi zamanı izleyebilirsiniz. Kentin içinde tarihsel imgelerinin parladığı şiir gibi zamanları yaşayabilirsiniz. Birçok rengi, kat kat açılan top kumaşlar gibi görebilir, ona dokunabilirsiniz.

Bütün bunları geçtiğimiz haftalarda açılışı yapılan 9. Uluslararası Çanakkale Bienali’nin izini sürerek de yapabilirsiniz. Anadolu’nun küçük kentlerinde tek tek etkinlikleri bile gerçekleştirmek zorluklar taşıyorken, gelenekselleştirmek neredeyse imkânsızken, bir bienal çerçevesinde çok sayıda etkinliği aynı anda gerçekleştirip yıllara yaymak, kökleştirmek, şehrin dışına taşarak geniş kitlelere ulaştırmak bir rüya gibidir gerçekten. Çanakkale bu rüyayı gerçekleştiren ender kentlerden.

Uluslararası Çanakkale Bienali, 2008’de başlamıştı. Bienalin kurucusu ve direktörü Seyhan Boztepe. Aynı zamanda Onsekiz Mart Üniversitesi öğretim üyesi olan Boztepe, o günden bugüne ekibiyle birlikte renkli, ilgi çekici ve ufuk açıcı etkinliklerin sürükleyicisi olageldi. Bu yıl bienalin başlığı, aynı zamanda bu yazının da başlığı: Zamana Bırakmak… Bienalin içeriği ‘gençlik’ olgusuna odaklanmış. Farklı eksenlerde oluşturulan sergilerin, etkinliklerin, söyleşilerin içinde en ilgi çekeni ve kentin kadim tarihine yakışanı da “kültürün aktarımında sanat” başlığı olmuş kanımca. Tanıtımında şu cümleler yer alıyor:

“Bir yandan ‘gençlik’le özdeşleşen heyecan, tez canlılık, yüksek enerji gibi halleri; diğer yandan günümüz teknolojilerinin dayattığı hız ve eş zamanlılık baskısı karşısında doğanın ve insanlığın ‘an’larını daha geniş bir perspektiften ele almayı, farklı çağrışımlarıyla deneyimlemeyi ve duyumsamayı öneriyor.”

Bienalin genel sanat yönetmeni Seyhan Boztepe ile şehirde gittikçe kökleşen, yaygınlaşan bu etkinlikler dizisini konuştuk. “Bu yılki temayı gençleri kapsayacak biçimde oluşturmaya gayret gösterdik ve kültürün aktarıcılığı vurgusunu yapmak istedik. Geleceğe ilişkin gençlerin yapabilecekleri odağı da var bienalin. Sanat nereye doğru gidecek, yaşam nereye doğru gidecek, beklentilerimiz neler soruları çerçevesinde gençlere alan açmak istedik. Başka bir deyişle gençlerin hayata bakışını sanat diliyle nasıl yansıttıklarını göstermek istedik. Ayrıca, teknolojinin sanat içinde nasıl kullanıldığı meselesi de temel akslarından biri oldu bienalin. Öte yandan farklı alanlarla da beslemeye çalıştık etkinlikleri. Çocukları da kattık örneğin. Çocuk ve gençlik atölyeleri açtık. Konserler, söyleşiler de gerçekleştiriyoruz.”

Seyhan Boztepe, 11 Kasım’a kadar sürecek ekinlikleri Troya bölgesine yaydıklarını özellikle vurguluyor. Bienalin ana başlığını da düşününce bu metaforik bir zaman algısı da oluşturuyor ister istemez. Etkinliklerin bir bölümünün Troya Müzesi’nde yapılması da bu hissi güçlendiriyor. Zaten bienalin omurgasını oluşturan Troya Kültür Derneği ve Mahal Sanat da tarihsel bir mekânda, meşe palamudu deposu olarak inşa edilmiş eski bir taş yapıda faaliyet gösteriyor. Boztepe “Zaten Çanakkale kadim bir tarihin coğrafyası” diyor, “mitolojinin, tarihin oluşturduğu bir kültürel birikimi tabii ki biz de sanat alanında değerlendiriyoruz. Hemen hemen bütün edisyonlarda, içerik anlamında bu bizim için birinci öncelik.” Bu yılki ana başlığın zamanın iyileştirici, sağaltıcı anlamına da vurgu yapan Boztepe, bienalin yirmi yıllık geçmişinden aktarılan birikimin bu başlığa uygun düştüğünü belirtiyor.

Bianelin ana mekanlarından Mahal Sanat

Uluslararası Çanakkale Bienali’nin umut verici bir özelliği de kentteki birçok sanayi kuruluşunun, resmi, özel kurumun, vakıfların, kültür-sanat örgütlenmelerinin destekçi olmaları, katkıda bulunmaları. Bu ülkemizde az bulunur bir özellik. Bunu sağlamak dikkat çekici bir başarı. Kuşkusuz geçmiş yıllardaki çabanın, başarılı etkinliklerin verdiği bir güven duygusu ve heyecan var bunun temelinde. Kentin çeşitli mekânlarına, salonlarına, şehrin dışındaki kimi tarihsel noktalara ve beldelere yayılan bienal, Çanakkale’nin çok renkli, neşeli, yaşamsever tarzına çok yakışıyor.