"Varlık barışı" olarak adlandırılan olanaktan yararlanabilmek için bildirim süresi 31 Aralık 2021 tarihinde sona eriyor. Cumhurbaşkanı 30 Haziran 2021’de sona eren süreyi 6 ay uzatarak 31 Aralık 2021 olarak belirlemişti. Bir 6 ay daha uzatma yetkisi var, bu yetki şu ana kadar kullanılmadığı için süre 31 Aralık’ta bitiyor. Büyük olasılıkla bu yetki de kullanılarak bildirim süresi 30 Haziran 2022 tarihine kadar uzatılacak.

Bizim kültürümüzde “son ana kadar bekleme” şeklinde bir yaklaşım vardır. Bu nedenle bugüne kadar fazla bir bildirim yapılmamış olduğunu düşünüyorum.

Bu varlık barışında önceki uygulamaların aksine, bildirim sebebiyle vergi alınmadığından, uzatma kararının son ana bırakılmasına da anlam veremiyorum.

Varlık barışından ne kastediliyor?

Varlık barışından kasıt, gerçek ve tüzel kişilerin yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının bildirilmesi ve yurda getirilmesi ile yurt içinde bulunan ancak kanuni defter kayıtlarında yer almayan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazların vergi dairesine bildirilerek kayıtlara alınmasıdır.

Kapsama giren varlıklar, taşınmazlar dışında yurt dışı ve yurt içi için aynı; tek fark, yurt içindeki taşınmazlar için bildirimde bulunmak mümkünken, yurt dışındaki taşınmazlar için varlık barışından yararlanılamaması. Ancak onların da satıldıktan sonra “döviz” yahut bir şirkete ayni sermaye olarak konulduktan sonra “hisse senedi” olarak bildirilmesi mümkün…

Varlık barışı ne sağlıyor?

Varlık barışından yararlanmanın en önemli avantajı, bildirimde bulunulan varlıklar nedeniyle hiçbir suretle vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılamaması…

Bu korumayı sadece beyanda bulunulan varlıklar için tarhiyat yapılamaması ile sınırlı bir şekilde anlamamak gerekir. Bu varlıkların kaynağı ile ilgili de inceleme ve tarhiyat yapılamaz.

Ancak bu korumadan yararlanabilmek için, yurt dışında bulunan varlıkların bildirimin yapıldığı tarihten itibaren 3 ay içinde Türkiye'ye getirilmesi ya da Türkiye'deki banka veya aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmesi şart.

Yurt dışındaki varlıklar, süresi içinde bildirilmesine rağmen 3 ay içinde yurda getirilmez veya getirilmiş sayılmazsa korumadan (yani incelenmeme ve tarhiyat yapılmama avantajından) yararlanılamıyor.

Demek ki burası önemli, özellikle “getirilmiş sayılma” ifadesi…

Peki, Türkiye’ye getirmeden ne anlaşılması gerekir?

Bildirilen varlıkların Türkiye'ye getirilmesinden maksat,

- Para, döviz, altın, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının fiziki olarak Türkiye'ye getirilmesi veya Türkiye'deki banka veya aracı kurumlarda açılacak hesaplara transfer edilmesi,

- Fiziki olarak Türkiye'ye getirilmesi veya aracı kurumlarda açılacak hesaplara transfer edilmesi mümkün olmayan menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının ise aracı kurumlara bildirilmesini ifade ediyor.

Buna göre, Türkiye'ye getirilmesi veya aracı kurumlarda açılacak hesaplara transfer edilmesi mümkün olmayan menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının “aracı kurumlara bildirilmesi” getirmiş sayılmak için yeterli görülüyor.

Türkiye’ye getirilmesi veya aracı kurumlara transfer edilmesi mümkün olmayan varlıklar neler olabilir?

Normal koşullarda bildirime konu para, döviz ve altın gibi varlıkların Türkiye’ye getirilmesinde veya bankalarda mevcut veya açılacak bir hesaba transfer edilmesinde sıkıntı yaşanmaması lâzım. Ancak varlıkların bulunduğu ülke siyasi açıdan sıkıntılı bir yer ve transferle ilgili kısıtlamalar varsa sorun yaşanabilir. Bu durumda bildirim yeterli olmalı bence...

Menkul kıymet vb. varlıkların da prensip olarak aracı kurumlara bildirilmesi ve burada açılacak hesaplara transfer edilmesi mümkün. Ancak aracı kurumlarda açılacak hesaplara transferi mümkün olmayan menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının aracı kurumlara “bildirilmesi” yeterli.

İleride, bildirilen varlığın Türkiye’ye getirilmesi veya transferi mümkün iken, getirilmediği veya transfer edilmediği ileri sürülerek, korumadan yararlandırılmama gibi bir sürpriz ile karşılaşılmaması için uygulamadan yararlanacak, ancak bildirdiği varlığı fiziki olarak yurda getiremeyecek veya transfer edemeyecek olan kişilere tavsiyem, banka veya aracı kurumlar ile görüşerek bu hususu netleştirmeleridir.

Şu sorunun cevabını net olarak almaları lâzım: Gerçekten bildirdikleri varlık fiziki olarak Türkiye’ye getirilmesi veya transferi mümkün olmayan bir varlık mıdır?

Bu şart sağlanamadığında korumadan yararlanılamayacağına göre, bu riski tamamen ortadan kaldırmak için bildirilen varlığı nakde dönüştürüp, bu şekilde Türkiye’ye getirmek de güvenilir bir seçenek olarak düşünülebilir.

Türkiye’ye getirilen veya transfer edilen varlıklara serbestçe tasarruf edilebilir. Mevcut kambiyo mevzuatımıza göre bunların tekrar yurt dışına gönderilmesinde engel yoktur.

Birden fazla bildirimde bulunmak mümkün mü?

Evet, mümkün… Bildirim süresi sonuna kadar (bu tarih dâhil) birden fazla bildirimde (düzeltme amacıyla yapılan bildirimler dâhil) bulunulabilir.

Bildirilen varlıklara ilişkin olarak hangi tarihe kadar koruma sağlanır?

Daha önceki yazılarımda da ifade etmeye çalıştım. Yasal düzenlemede herhangi bir sınırlama olmadığı için bildirim tarihine kadar olan süre için tarhiyat yapılamayacağını düşünüyorum. Bu nedenle mümkün olan en geç tarihte bildirimde bulunmanın böyle bir avantajı olduğu söylenebilir.

Yine yasal düzenlemede vergi türü bakımından bir sınırlama getirilmediğinden, tüm vergiler (gelir, kurumlar, KDV, gümrük vergisi ve hatta veraset ve intikal vergisi vb.) bakımından tarhiyat yapılmaması gerekir.