26 Aralık Mao Zedong (毛泽东)'un 130. doğum günüydü. Çin'deki kutlamalar ülke çapında çok yaygın bir şekilde yapılmasa bile bazı açılardan dikkate değerdi.

1976 ölen Mao'nun ardından lider olan silah arkadaşı Deng Xiaoping (邓小平) özellikle Kültür Devrimi'nde yaşananlar nedeniyle Mao'yu alenen eleştirmekle birlikte Çin Komünist Partisi (ÇKP)'nin ve ülkenin "kurucu babası" olarak onun ayrıcalıklı bir yeri olduğunu tescil etti (bu konuda daha ayrıntılı bilgi için bkz Çin'de "kurucu babalar" neden dokunulmaz?).

Mao'nun ölümünün ardından Parti'nin tarihi değerlendiren resmi kararında da bu yaklaşımı görmek mümkündür: [1]

"Yoldaş Mao Zedong, büyük bir Marksist ve büyük bir proleter devrimci, stratejist ve teorisyendi. "Kültür devrimi" sırasında büyük hatalar yaptığı doğrudur, ancak faaliyetlerini bir bütün olarak değerlendirecek olursak, Çin devrimine katkıları hatalarından çok daha fazladır. Onun erdemleri birincil ve hataları ikincildir."

Bundan sonra Mao konusu tabiri caizse "naftalinlenip" bir kenara kondu. Xi Jinping (习近平) dönemine kadar adı oldukça seyrek anıldı. Ancak özellikle 2017'den itibaren daha bir ön plana çıkarılır oldu. 130. yıl vesilesiyle yapılan değerlendirmelerde ise neredeyse iktidarı dönemindeki kadar yüceltildi denilebilir.

Bu bağlamda ÇKP'nin teori dergisi Gerçeği Arayış (求是 - Qiúshì)'ta yayınlanan yazı iyi bir örnek. Merkez Komitesi'ne bağlı Parti Tarihi ve Edebiyatı Araştırma Enstitüsü imzalı yazının giriş bölümünde Mao kendi şiirlerinden alıntılarla yüceltiliyor: [2]

"Yoldaş Mao Zedong'un hayatı muhteşem bir destan, dağları ve nehirleri yutan muhteşem bir tablo ve coşkulu bir müziktir. Ülkenin aşağılandığı, halkın acı çektiği ve (Çin) uygarlığın(ın) mahvolduğu derin felaketle karşı karşıya kaldığımızda Mao Zedong yoldaş, kararlı bir şekilde Marksizm-Leninizm'i seçti, komünizmin gerçekleşmesi için mücadele etmeyi seçti, devrimci dalgaya katıldı, her şeyi tersine çevirme ve ülkeyi yeniden organize etme tarihsel görevini omuzladı.

Mao Zedong yoldaş, devrimin uzun yılları boyunca, büyük bir devrimci liderin 'Kunlun dağlarını çökertip uçurumlar yaratmak', 'tıpkı dünyayı süpüren bir tayfun gibi olmak' konusundaki sağlam iradesi, 'yeryüzünden kimin sorumlu olduğunu gösteren' kahramanlık ruhu, 'denizleri nehirlerin üzerine devirmek ve büyük dalgaları yuvarlamak' ve 'binlerce askeri bir hasır gibi süpürmek' konusundaki etkili stratejisi ve "herkese yer olan barışçıl bir dünya" konusundaki geniş görüşlülüğü ile büyük bir lider olmuştur."

Gözden kaçmayacak bir husus yazının başlangıcından itibaren Xi Jinping'in adınını Mao ile birlikte anılıyor olması:

"Bu yıl, Çin Komünist Partisi'nin, Çin Halk Kurtuluş Ordusu'nun ve Çin Halk Cumhuriyeti'nin kurucusu ve tüm etnik gruplardan Çin halkının büyük lideri Mao Zedong yoldaş'ın doğumunun 130. Yıl dönümü. Mao Zedong yoldaş, Çin halkının kaderini ve ülkenin çehresini tamamen değiştirmesine öncülük eden neslin büyük bir adamı olarak, bize Parti'nin, ülkenin ve ordunun tüm yönlerini kapsayan, zamanı ve mekânı aşan ebedi bir değere sahip, son derece zengin ve kıymetli bir miras bırakmıştır. Yeni yolculukta, Mao Zedong yoldaş'ın büyük başarılarını hatırlamak ve onun asil ruhu ve tarzından dersler çıkarmak büyük önem taşımaktadır; böylece tüm Parti, tüm ordu ve ülkedeki tüm etnik gruplardan insanlar, merkezinde Xi Jinping yoldaşın bulunduğu ÇKP Merkez Komitesi etrafında sıkı bir şekilde birleşebilir ve güçlü bir ulusun inşasını ve büyük davanın ulusal yenilenmesini kapsamlı bir şekilde ileriye taşıyabilir."

Hatta, Xi ile Mao'nun adının birlikte anılmasının da ötesinde yazıdaki hakim yaklaşımın her ikisini bir bütünün tamamlayıcı parçaları olarak ortaya koymak olduğu söylenebilir:

"1945'te Mao Zedong Yoldaş, Çin Komünist Partisi Yedinci Ulusal Kongresi'nde Zhuang Zi'nin 'İşin başlangıcı ​​basittir ama son çok büyük olmalı' sözüne gönderme yaparak, 'daha tamamlamadık ama şimdiden muhteşem bir noktaya ulaştık' demişti. Bugün, yüz yılı aşkın mücadelenin ardından Çin Komünist Partisi dünyanın iktidardaki en büyük Marksist partisi haline geldi. Büyük, büyük olmak zorundadır ve aynı zamanda büyük olmanın büyük zorlukları vardır.

Asıl hedefi her zaman hatırlamak ve misyonu akılda tutmak, düşünce, irade ve eylemi her zaman birleştirmek, her zaman güçlü bir yönetim kabiliyetine ve liderlik seviyesine sahip olmak, her zaman girişimcilik ruhunu korumak, her zaman kendi sorunlarını zamanında bulup çözebilmek ve her zaman temiz bir siyasi ekolojiyi korumak, asırlık partimizin çözmesi gereken özel sorunlardır. Büyük bir partinin kendine özgü sorunları, partinin kendi gücüyle, büyük bir partinin kendine özgü pratiğinden üretilen bilimsel teorilerle ve büyük bir partinin görkemli geleneğini ve kendine özgü avantajlarını ileriye taşıyarak çözülmelidir. Yeni yolculukta, Genel Sekreter Xi Jinping'in parti inşasına ilişkin önemli düşünceleri bize rehberlik etmeli, Yoldaş Mao Zedong'un parti inşasına ilişkin önemli düşüncelerini göz önünde bulundurmalı, büyük parti inşası ruhunu ileriye taşımalı, büyük partilerin benzersiz sorunlarını çözmede her zaman uyanık ve kararlı kalmalı, partinin disiplinini her yönüyle ısrarla teşvik etmeli ve partiyi her zaman Çin özelliklerine sahip sosyalizm davasının güçlü öncü çekirdeği haline getirmek için partinin öz devrimiyle toplumsal devrime öncülük etmeliyiz."

Çin'de son dönemde ekonomiyi canlandırma yolundaki çalışmalar daha fazla gündemde. Xi Jinping Parti Merkez Komitesi'nin Mao'nun 130. doğum yılı nedeniyle düzenlediği forumda yaptığı konuşmada Parti'nin bu konudaki rolünün altını çizdi denebilir bir anlamda.

Xi konuşmasında 2021'den itibaren sıklıkla kullandığı "Çin tarzı modernleşme (以中国式现代化)"yi vurguladı:

"Yeni bir çağda ve yeni bir yolculukta Çin tarzı modernleşme yoluyla güçlü bir ulusun inşasını ve ulusal yenilenmenin büyük davasını kapsamlı bir şekilde desteklemenin tüm Parti'nin ve tüm etnik gruplardan insanların ana görevi olduğuna işaret etti. Bu, Mao Zedong'un ve eski kuşaktan diğer devrimcilerin yarım kalan işi ve çağdaş Çinli komünistlerin ciddi tarihsel sorumluluğudur. Yeni yolculukta, asıl niyetimizi unutmamalı, misyonumuzu aklımızda tutmalı, tarihsel özgüvenimizi güçlendirmeli, tarihsel inisiyatifi kavramalı ve Çin tarzı modernleşmenin büyük davasını ileriye taşımalıyız."[3]

* * *

Shaoshan kentinde yapılan törenlere çok yoğun bir katılım oldu.

130. yıl dönümü vesilesiyle Mao'nun doğum yeri olan Hunan Eyaleti'ndeki Shaoshan kentinde yapılan törenlere çok yoğun bir katılım oldu.

Açılım politikasıyla gelen ekonomik liberalleşmeden memnun olmayanlar ya da başka bir ifadeyle gelir dağılımında bahtsız gruplarda yer alanlar son yıllarda Mao'nun kapitalizm konusundaki eleştirilerini sahiplenir oldular. Çin'deki terminolojiyle "sol"daki bu kesimlerin Mao'nun bu anlamda bayraktarlığını yapması, "çok yaşa proletarya devrimi" gibi sloganlara yönelmesi yönetimin pek de hoşuna giden bir durum değil haliyle. Belki de bu nedenle Mao'nun 130. doğum yıl dönümü vesilesiyle tüm ülkede yaygın törenler yapılması yoluna gidilmedi.

[1] Resolution on certain questions in the history of our party since the founding of the People's Republic of China, (Adopted by the 6th Plenary Session of the 11th Central Committee of the Communist Party of China), 27 Temmuz 1981, https://www.marxists.org/subject/china/documents/cpc/history/01.htm

[2] 永远铭记毛泽东同志的丰功伟绩和崇高风范 (Yoldaş Mao Zedong'un büyük başarılarını ve asil tavrını her zaman hatırlayacağız), 中共中央党史和文献研究院 (Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi Parti Tarihi ve Edebiyatı Araştırma Enstitüsü), 求是 (Gerçeği Arayış), Sayı 24, 16 Aralık 2023

[3] 中共中央举行纪念毛泽东同志诞辰130周年座谈会 习近平发表重要讲话 (Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi, Mao Zedong yoldaşın doğumunun 130. yılını anma sempozyumu düzenledi ve Xi Jinping önemli bir konuşma yaptı), 新华(Xinhua Haber Ajansı), 26 Aralık 2023, http://www.news.cn/politics/leaders/20231226/75f2667e28f4409ca9cfa73db9e57aef/c.html