Geçen hafta The New York Times gazetesinin Twitter hesabından bir haber ve haber görseli paylaşıldı. Tweet; efsane HBO dizisi 'The Sopranos'ta yaşananların öncesini konu alan film 'The Many Saints of Newark'ta Tony Soprano'nun gençliğini Michael Gandolfini’nin oynayacağını duyuruyordu.
Micheal Gandolfini, 2013'te 51 yaşındayken kalp krizi geçirerek aniden hayatını kaybeden ve altı sezon boyunca Tony Soprano'ya hayat veren aktör James Gandolfini’nin oğlu.
Haberin görselinde Micheal Gandolfini portresi ve yanında 'Lorem ipsum dolor sit' ile başlayan bir cümle var.
James Gandolfini ve oğlu Micheal Gandolfini
Yayın sektörü mutfaklarının kutsal kitabı Lorem ipsum’dur. Bu 'gizemli' sözlerin anlamını bilenler hemen NYT tweetinin altına koşuştu. Gazetenin yaptığı işi beceremediğini, bu paylaşımı yapan editörün de ertesi sabah işten kovulacağını söyleyenler oldu. Yaklaşık bir 10 dakika sonra da NYT hesabındaki bu tweet silindi.
Bu ‘Lorem ipsum’lu haberin paylaşımı NYT editörünün kovulmasına sebep olacak kadar büyük bir hata mı, buna tartışılan sözlerin anlamını öğrendikten sonra siz karar verin. Zira en basit tanımıyla Lorem ipsum ya da Lipsum; masaüstü yayıncılık ve basın yayın sektöründe kullanılan taklit yazı bloğu olarak tanımlanır.
Bu kullanımın temel sebebi tasarımcıların görseldeki bütüne daha iyi bir şekilde odaklanmalarını sağlamak. Anlamlı bir yazı formuna çok benzer olduğu için genel tasarımı görmelerini kolaylaştırıyor. Ayrıca yapılan araştırmalara göre, insanlar kendilerini yazıya ve onun anlamına kaptırınca görsel tasarım hakkında objektif değerlendirme yapamıyorlar.
2019 yılında TCDD’nin (Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları), 15 Temmuz için yaptırdığı ve hızlı trenlere asılan ‘Lorem ipsum’lu taslak afişler sosyal medyada epey konuşulmuş, sonrasında da afişler toplatılmıştı. The New York Times tweetinden biraz farklı olarak, Türkiye’de birçok kişinin onayından geçmesi gereken bir afiş basılmış ve de asılmış. Kimse de bu yazı nedir arkadaş dememiş.
TCDD’nin 15 Temmuz için bastırdığı ve astığı ‘Lorem ipsum’lu taslak afiş
Kulağa şiir gibi gelen Lorem İpsum’un ilk paragrafındaki metin şöyle:
“Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Fusce tincidunt sit amet velit quis dictum. In vel sapien leo. Sed ut sapien non eros aliquam maximus. Morbi ullamcorper congue nisl. In hac habitasse platea dictumst. Orci varius natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus. Pellentesque eget aliquet massa. Sed efficitur tincidunt libero sit amet feugiat. Ut eu suscipit magna, at viverra tellus. Pellentesque non purus metus. Donec id finibus nisi, nec iaculis dui. Ut efficitur vitae nulla et feugiat.”
Lorem İpsum türü görsel amaçlı metinlere İngilizcede 'dummy text', Türkçede 'mıgırca' deniyor.
Peki, bu içerikte “anlamsız” metin nasıl oluyor da kulağa şiir gibi gelebiliyor?
Bilinenin aksine, Lipsum sadece rastgele dizilmiş harflerden oluşan paragraflardan ibaret değil. Tarihi M.Ö. 40 yıllarına dayanan bir klasik Latin edebiyatı eserine dayanıyor.
ABD Virjinya'daki Hampden-Sydney Üniversitesi'nden Latin dili profesörü Richard McClintock, Lorem Ipsum metninde Latincede anlaşılması en güç kelimelerden biri olan ‘consectetur’ sözcüğüne rastlamış ve bu sözcüğün klasik edebiyattaki örneklerini incelediğinde kesin bir kaynağa ulaşmış. Profesör, Lorem ipsum'un Latin kökenli Romalı devlet adamı, bilgin, hatip ve yazar Cicero tarafından M.Ö. 45 tarihinde kaleme alınan 'de Finibus Bonorum et Malorum, İyi ve Kötünün Uç Sınırları' eserinin 1.10.32 ve 1.10.33 sayılı paragraflarında geçtiğini fark etmiş.
Lipsum’un basın yayın işlerinde kullanılması ilk olarak yaklaşık 500 yıl önce bir matbaacının baskılar için hazırladığı örnek font model kitabında görülmüş.
Günüzümde kullanılan metnin bütün bir anlamı olmamasına rağmen Cicero’dan alınan kısmı ise şöyle:
“Neque porro quisquam est qui dolorem ipsum quia dolor sit amet, consectetur, adipisci velit…”
“Acıyı seven, arayan ve ona sahip olmak isteyen hiç kimse yoktur. Nedeni basit. Çünkü o acıdır…”
