Araba yarışları... 20. yüzyılın başlarında otomobilin keşfedilmesiyle birlikte bu icadın merkezi olan ABD'de başlayan, ama hemen sonrasında Avrupa'ya sıçrayan yepyeni bir spor... Spor demek ne kadar doğru, bilmiyorum. Çünkü, hele öbür sporlara kıyasla, öylesine tehlike içeriyor, öylesine ölüm riski taşıyor ve öylesine çok kurban veriyor/verdiriyor ki... Biz Allah'tan bu spora merak sarmadık; devlet ve halk olarak...

Film çılgın bir yarışın siyah-beyaz olarak gösterildiği kısa bir belgeselle başlıyor. 1947 yılının İtalya'sında... İtalya bu yeni sporu en çok benimseyen Avrupa ülkesi olmuştur. Sonra hemen on yıl sonrasına geçiyoruz: 1957. Ve artık orada kalıyoruz.

O yılın yazında, bir zamanlar kendisi de yarışçılık yapmış, sonraları bu alanda tam bir hükümran olmuş Enzo Ferrari, on yılın sonunda ise büyük bir mali bunalıma düşmüştür. Eşi Laura ile fırtınalı evlilikleri de tam bir çıkmaza girmiştir. Özellikle bir oğullarını kaybetmelerinin de katkısıyla... Bu onları öylesine kahretmiştir ki, sık sık mezarını ziyaret ederler. Ama ayrı ayrı, bir araya gelmeden...

Öte yandan Enzo tam bir zamparadır. Yeni karısı Lina çok daha yumuşak başlıdır. Laura'nın sertliğiyle kıyaslanamayacak biçimde... O Laura ki yatırımlarının büyük kısmında onun da payı vardır. Ve günün birinde kocasına silah bile çekmiş ve ateşlemiştir. Öldürmeyi amaçlamadıysa da... Enzo'nun tepkisiyse şöyle olmuştur: "Alman'lara bile silah veririm, bir kadına vermem!"

Herkesin çağırdığı gibi 'commandante'nin yeni karısı, Enzo resmen boşanamadığı için, Ferrari değil, Lardi soyadını taşır. Ve Enzo onunla çok daha rahat günler geçirir. Bu arada kimi sahnelerde dindar İtalyan'ların kilise dualarıyla bu araba yarışını koşut biçimde veren film, aynı toplumun iki farklı yüzünü de göstermiş olur.

Ve böylece İtalya'nın uzun zamandır medar-ı iftiharı olan Mille Miglia yarışması gelir çatar. Üç yıl önce Fransa'da Le Mans diye bilinen yarışmaya ekibiyle katılan Enzo, tam üç birincilik almıştır. Bu yeni ve büyük yarışmaya kimi eski adamları, onların yanı sıra yeni ve hırslı genç sürücüler katılır. Biz de 2 saat 10 dakikalık filmle bu gösterişli yarışmayı izleriz. İtalya boyunca 1000 millik bir mesafeyi katetmeye dayanan efsanevi yarışma, Ferrari markasının geleceğine yön verecektir.

Ve yarış başlar. Öyle bir olaydır ki bu... Böylesine bu sözüm ona sporu, bu haşin ve vahşi olayı teknolojik, maddi, mali, insancıl, felsefi vb. yanlarıyla; ölümcül bir tutkuyla sonsuz bir keyfi birleştirerek; yarışçısından seyircisine tüm boyutlarıyla vermeye çalışır, karşımızdaki film...

Öte yandan, tüm ülke halkı için de tehlikeli bir olaydır bu... Çünkü ülkenin büyük yolları kadar, daracık ve kalabalık şehir veya köy yollarından da geçilir. Bu yüzden o korkulan kaza olur ve arabalar birbirine girerken, halktan da 9 ölü ve birçok yaralıyla kurbanlar verilir. İnanılmaz biçimde etkili bir sahnedir bu. Filmin belki kilit sahnesi... Hem büyük bir sessizlik, hem de yavaşlatılmış (ralantili) biçimde verilen... Çağdaş teknolojiyle desteklenmiş ve sinema sanatının kolay unutulmaz sahnelerinden biri olduğu kesin bir bölüm...

Zaten sayısız kamera, yarışları kimi zaman üstten, ayrıca bazen ters yönde çekmiştir. Bu da yarışların etkisini müthiş arttırır. Genelde çılgın denebilecek biçimde çalışmış kameralar, filme öylesine bir tempo kazandırırlar ki...

Çok acılı başka şeyler de vardır. Aile sorunlarının dışında... Örneğin her bir yarışçının yarış öncesi bir tür veda mektubu yazıp bırakması..Ve kimi eş, sevgili veya annenin dönem gereği radyo, klasik telefon veya TV'den öğrendiği felaketleri, bir de bu mektuplar gelince yeniden yaşaması... Basının bu olayla ilgisi de iyi işlenmişti. Birden tıpkı günümüze benzer bir magazine dönüşen olaylar. Ve şu türden sözler: "Artistler ve mankenler uzak dursun lütfen." Yarışı destekleyen Pirelli, Shell, Mobilgas vb. kuruluşlar (ki bugün de varlar) afişleriyle sık sık göze çarparlar.

Brock Yates'in romanından uyarlanan filmde uzun zamandır sesi çıkmayan ilginç yönetmen Michael Mann bence hayli başarılıdır. Oyuncularsa bir başka alem... Enzo Ferrari'de Adam Driver adeta kılık ve kimlik değiştirmiştir; kolay kolay tanıyamazsınız. Ama öyle bir portre çizer ki... Laura'da Penelope Cruz enfes bir dönüş yapar ve kadınların başına geçip oturur. Lina Lardi'de ise özlediğimiz Shailene Woodley onun tam tersi bir yumuşak dişilik sergiler. Diğer roller de başta deneyimli yarışçı Piero Taruffi'yi oynayan Patrick Dempsey olmak üzere, gayet başarılıdır.

Ve de müzik. Bir sahnede İtalyanların onca sevdiği opera sanatına başvurulur ve Verdi'nin La Traviata şaheserinden bir sahne gösterilir. Bu da bu haşin filmile hoş ve iyi kullanılmış bir buluşmadır.

Bir noktaya daha parmak basmak istiyorum. Tümüyle İtalya'da geçen, hemen tüm kahramanları İtalyan olan filmde herkes İngilizce konuşur. Bu bir Amerikan yapımı olduğu için... Herhalde başka çare yoktu; ama yine de belli bir yadırgama hissi duymamak da mümkün değil...

İşte böyle bir film. Ve ülkemize yeni kurulmuş bir firmanın ilk filmi olarak alınıp gösterilmiş. Onlara başarılar dilerim. Ve bunca laftan sonra, filmi görüp görmemeyi sizlere bırakırım.