İşinden en fazla tatmin olanların daha çok alt meslek grupları olarak tanımlanan işlerde çalışanlar olduklarını biliyor muydunuz? Yani bir bakıma eğitim düzeyi ve alınan risk yükseldikçe işe karşı olan tatmin ve mutluluk da azalıyor! Nereden mi çıkarıyoruz?

Uludağ Üniversitesi’nde görevli Prof. Dr. Aşkın Keser’in kaleme aldığı yeni kitabı ‘Çalışma Yaşamında Motivasyon’, dünyada ve ülkemizde faklı meslek gruplarında çalışanların tatmin düzeylerini ortaya koyuyor.   

Kitapta, İngiltere’de,  371 meslek grubu çalışanıyla yapılan bir araştırmaya yer veriliyor. Buna göre yaptığı işten en çok tatmin olanların başında; çocuk bakıcıları, bekçiler, kuaförler, stajyerler, çiftçiler ve bahçıvanlar geliyor. En az tatmin olanların arasında ise; avukatlar, mühendisler, gazeteciler, restoran yöneticileri ve ilkokul öğretmenleri yer alıyor…

Doktorlarda da tatmin az

Peki, ülkemizde durum ne? Aslında sonuçlar çok da farklı değil. Prof. Dr. Aşkın Keser,  tarafından her bir meslek grubuna ait en az 50 çalışanla yapılan araştırmaya göre; tatmin düzeyi en yüksek meslekler sırasıyla mimarlık (yüzde 82.4), sigortacılık (yüzde 75.6), özel güvenlik (yüzde 74.2), araştırma görevliliği (yüzde 73.6) ve veterinerlik (yüzde 73) çıkmış.

Tatmin düzeyi daha düşük meslekler arasında ise avukatlık (yüzde 54.6), din görevliliği (yüzde 54.8), hemşirelik (yüzde 60.4) taksi şoförlüğü (yüzde 60.6) ve doktorluk (61.2) var.  

İsteği işi yapmanın bireyin tatmin düzeyini yükselteceğine dikkat çeken Prof. Dr. Keser, “Bazı meslekler doğaları gereği yorucu olur. Bu meslek gruplarında görev yapan kişilerin tatmin düzeyleri yapısal koşullardan etkilenebilir” diyor.

 Motivasyonun günlük hayatta ve çalışma yaşamında başarı için bir anahtar görevi gördüğünü de belirten Keser, “Günümüzde yaşanan rekabet, sürekli değişen koşullar ve yaşamımıza giren pek çok yenilik her zamankinden daha fazla motivasyona ihtiyaç duymamıza neden oluyor. Kitap da yurtiçi ve yurtdışından örneklerle çalışanlara ve işverenlere bu motivasyonun nasıl kazanılacağına ilişkin örnekler ve tüyolar sunuyor” diye konuşuyor.   

Çalışanlara sorumluluk verin

Kitapta, iş yerinde tatmin için sadece yüksek maaşın yeterliği olmayacağı da belirtiliyor ve motivasyon için Prof. Abraham Maslow’un şu sıralamasının altı çiziliyor:

Fizyolojik ihtiyaçlar, güvenlik ihtiyacı, ait olma ve sevgi ihtiyacı, saygı ihtiyacı, kendini gerçekleştirme…

Bir başka önemli faktörde iş yerindeki yönetim biçimi. Otoriter, sıkı kontrol, gelişmeye açık olmama, kısıtlı üretim ve depresif yönetim biçimi, başarıyı ve motivasyonu düşürüyor.

Serbestlikten ve gelişimden yana olan, kontrollü, başarma ve gelişmeye açık, çalışanlara sorumluluk ve yetkilendirme sağlayan yönetim biçimi ise verimi artırıyor.  

Hangi olay ne kadar etkiliyor?

Motivasyonu sadece iş yerindeki koşullar etkilemiyor. Bireyin yaşamında gerçekleşen olaylar da artmasına ya da azalmasına neden oluyor:

Eşin ölümü yüzde 100, boşanma yüzde 73, ayrı yaşama yüzde 65, bir yakının ölümü yüzde 63, kişisel sakatlanma ve hastalık yüzde 53, evlilik yüzde 50, işten çıkarılma yüzde 47, eşle yeniden birleşme yüzde 45, emeklilik yüzde 45, hamilelik yüzde 40, cinsel güçlükler yüzde 39, işe yeniden uyum sağlama yüzde 39, yeni bir aile üyesi kazanma yüzde 39, haciz yüzde 31, iş sorumluluklarında değişiklik yüzde29, kişisel başarı yüzde 28, patronla sorunlar yüzde 23, uyku düzeninde değişiklik yüzde 16, yemek alışkanlıklarında değişim yüzde 15, yeni yılı kutlama yüzde 12 düzeyinde etki ediyor.

Kendi kendinizi motive edin!

Dr. Tayfun Topaloğlu’nun 15 maddelik ‘Kişisel Motivasyon Teknikleri’ ise çalışanlara tüyolar veriyor:  

1. Her seferinde bir adım atın. İş bir kere de bitirmektense bebek adımlarıyla gitmek bizlere kolaylık sağlayacaktır.
2. Hoşlanmadığınız bir işi sevdiğiniz zamanlarda ve ortamlarda yapın.
3. Sarf ettiğiniz çabanın sadece yüzde 20’si tüm sonuçların yüzde 80’ini etkiler. Siz de işlerinizin hangi yüzde 20’lik kısmının elde ettiğiniz sonuçların yüzde 80’ini etkilediğini belirlemeye çalışın.
4. İşinizin eğlenceli yönlerine odaklanın.
5. Sonucu hayal edin motive olun.
6. Eyleme geçin, küçük bir adım atmak büyük bir istek uyandırabilir.
7. İş yapma şeklinizi güncelleyin.
8. Geçmişte aynı işi nasıl yaptığınızı hatırlayın.
9. Beyninize hedef gösterin.
10. Çevrenizdekilere hedeflerinizi anlatın.
11. Kendinize nedenler bulun.
12. Endişelendiğinizde eğlenin.
13. Kafanızı gerçekten boşaltın.
14. Kendinize motivasyon mektupları yazın.
15. Hedefiniz için kendinize güçlü sorular sorun.

İşveren ve yöneticilere “mutlu çalışanlar” için örneklerle yol gösteren, ülkemizdeki bazı şirketlerin çalışanlarını motive etmek için gerçekleştirdikleri sosyal etkinliklere örneklerle de yer veren kitap, gençlere de kendilerini tanımaları ve uygun mesleği seçmeleri konusunda rehberlik yapıyor.