Soma’da 301 işçinin hayatını kaybettiği faciayı araştıran TBMM Soma Komisyonu’nun taslak raporunda kazanın aydınlatılması için “bilimsel bir ekip kurulması” talep edilirken, faciaya neden olduğu ve sorumlular hakkında somut bir saptama yer almadı. Kazanın yaşandığı ocakla ilgili ayrıntılı teknik veri, belge ve bilimsel açıklamalara yer verilen raporda, kazanın oluşuyla ilgili net ifadeler kullanılmadı. Raporda ayrıca AKP mitinglerine götürülen işçilerin ifadeleri de yer bulmadı.
301 maden işçisinin yaşamını yitirdiği faciayı araştıran TBMM Soma Komisyonu’nun taslak raporunda kömür madenciliği ve kazalarla ilgili detaylı bilgilendirme yapıldı. Cumhuriyet’ten Mahmut Ilıcalı’nın haberine göre, raporda, kaza yaşanan ocaklara ilişkin fotoğraf ve çeşitli görseller de yer alırken, Soma havzası kömürünün özelliği ve bu sahada faaliyet gösteren şirketler hakkında bilgi verildi. Türkiye’de madencilik faaliyetlerinin denetim sistemiyle ilgili mevzuatın anlatıldığı raporda, kazanın yaşandığı sahanın TKİ ve Park Teknik ve Soma AŞ bünyesinde yapılan çalışmalar hakkında detaylı bilgi verildi.
Küçük çaplı yangın tatbikatı yapılmış
Raporda Eynez ocağında kaza gününe kadarki yapılan denetimlerle ilgili olarak iş güvenliği organizasyonunun genel müdür yerine müdür yardımcısına bağlı olduğu; ocak içinde çıkabilecek yangınlar ve yangının önlenmesiyle ilgili öneri bulunmadığı belirtildi. Raporda, “Yeraltında acil durum tatbikatı olarak 2013-2014 yıllarında, küçük çaplı yangınlar senaryo edilmiş ve bu tatbikatlarda çalışanların ayaktan ana nakliye yollarına çıkmaları sağlanmıştır. Ancak yeraltı ocağının tamamının boşaltılması ile ilgili herhangi bir tatbikat yapılmamıştır. Organizasyonun etkin olmamasında en büyük nedeni görev yapanların iş güvencelerinin olmaması ve önceliğin üretim olmasıdır” denildi.
Facianın nedeniyle ilgili net tanım yok
Raporda, kazanın olduğu sırada ocak içindeki karbonmonoksit değerinin 10-15 dakika içinde 100 kat arttığı farklı panolarda yer alan sensör verilerine ilişkin belgelerle ortaya konurken, kaza öncesi ocaktaki üretim durumları, ocaktaki panolarla ilgili ayrıntılı dökümanlara yer verildi. Tüm teknik verilere ve belgelere karşın raporda, kazanın oluş nedeniyle ilgili net bir tanımlama yapılmadı. Raporda kazanın nasıl meydana geldiğini ortaya koymak için kaza yerinde ani ve yüksek basınçlı dumanın neden kaynaklandığı, yangının neyin tetiklediği, olay yerindeki büyük göçüğün nasıl olduğu sorusuna işçi ifadeleri, sensör bilgileri, uzman görüşleri de dahil olmak üzere bilimsel olarak açıklanması gerektiği kaydedildi.
Aydınlatılması için ekip kurulmalı
Raporda, Eynez ocağına yapılan üç inceleme çalışmasındaki tespitler, olayın tanığı işçiler, firma yetkilileri, işveren ve mühendislerin ifadeleri ve soruşturma kapsamında alınan ifade tutanaklarından yararlanıldığı belirtilerek, “Eynez faciası hem oluş şekli hem de sonuçları bakımından muhtemelen dünya madencilik tarihindeki en büyük ve en karmaşık kazalardan birisidir. Eynez kazasının mekanizması ve oluş şekli genel anlamda ortaya konulmuş olmakla birlikte tam olarak aydınlatılabilmesi için ayrıntılı bir bilimsel çalışma yapılmak zorundadır” denildi. Raporda, kazayla ilgili şu tespitler yapıldı:
- Kazanın gerçek oluşum mekanizması, ancak araştırmaların ayrıntılı bir şekilde yapılması sonrasında anlaşılabilecektir. Eynez kazasının aydınlatılması için belirtilen tüm çalışmaların bilimsel bir yaklaşımla yapılması zorunludur.
- Öncelikle kazanın aydınlatılması ve ülkemizdeki mevzuatın düzenlenmesi için en kısa sürede aşağıda belirtilen ekipler oluşturulmalı ve gerekli finansman sağlanmalıdır:
- Kaza ile ilgili bilimsel ve teknik analizin yapılması için bir ekip oluşturulmalıdır.
‘Bakan geldi kaoas bitti’
Facianın nedeninin önce trafo patlaması sonra ocak yangını şeklinde haber yayılması üzerine başlangıçta bir kaos ortamı doğduğu belirtilen raporda, “Tüm Türkiye’de olduğu gibi, yakınları ocakta mahsur kalan aileler için Soma kazası bir şok etkisi yaratmıştır. İşçi ifadelerine yansıyan ve yakınını kurtarmak için duman dolu ocağa girmeye çalışanların olduğu görülmüştür. Kaza haberini alır almaz Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanımız hemen Soma’ya Hareket etmiştir. Bakan ile aynı anda iktidar ve muhalefet bölge milletvekilleri olay yerine intikal etmişlerdir. Sayın Bakanın Soma’ya intikali ile kaos ortamı kısmen dağılmış toplum tek ağızdan sağlıklı bilğilendirilmeye başlanmış ve kaos ortamı ile oluşan bilgi kirlilikleri ortadan kalıdırlmaya çalışılmıştır” denildi.
Kapsamlı yasal değişiklikler önerildi
Raporda denetim sistemindeki yapısal sorunların çözülmesi, denetim sistemindeki çok başlılığın kaldırılması gerektiği belirtilirken, kamu denetiminde kurumlar arası görev, yetki ve sorumlulukların dağılımından kaynaklanan boşluklar bulunduğu ifade edildi. Rodövans ve hizmet alımı uygulamasından kaynaklanan sorunların çözümü için bu alanda yasal değişiklik yapılması gerektiğine işaret edilen raporda, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili sorunlar içinde yasal çalışma yapılması gerektiği ifade edildi. Denetimde tespit edilen eksiklikler üzerine öngörülen para cezalarının artırılması talep edilen raporda, ayrıca sektörden men etme yaptırımının da uygulanması talep edildi.
Taslak rapora Soma faciasından sonra meydana gelen maden kazalarıyla ilgili bölümler de konulacak. Söz konusu taslak rapor muhalefetten gelen önerilerin ardından son şeklini alacak.
