Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Uçum'dan İnfaz Yasası açıklaması: Devlet yaptırım ve cezalandırma tekeline sahiptir; ben de cezaevi yatmış insanım, bilirim

T24 Politika

Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Mehmet Uçum, son dönemde gündeme gelen İnfaz Yasası'nda yapılacak düzenlenmelerle ilgili açıklamada bulundu. Daha önce Adalet Bakanı ve son olarak Erdoğan'ın gündeme getirdiği denetimli serbestlik ve iyi hâl indirimi gibi düzenlemelere yapılan eleştiriler olduğunu vurgulayan Uçum, "Suçu meslek edinmiş kişilere tutuklama uygulanmıyor, bu fark edilmiş durumda. Devlet yaptırım ve cezalandırma tekeline sahiptir, gücünü devreye sokar" dedi. "2020'den sonra cezasızlık pratiği son derece minimaldir" diyen Uçum, infaz düzenlemesine ilişkin eksiklikler için devletin bu tedbiri alması gerektiğini söyledi.

"Sosyal medya üzerinden örgütlü suç eğilimi var, TikTok vs organizasyonunu ve iletişimini yapıyor" diyen Uçum, bu konuda da düzenlemeye gidileceğini söyledi. 

Ciner Medya Grubu Ankara Temsilcisi Fevzi Çakır ve Habertürk TV'den Eren Eğilmez'in sorularını yanıtlayan Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Mehmet Uçum gündeme dair açıklamalarda bulundu.

Uçum'un açıklamalarından öne çıkan başlıklar şöyle:

"Sosyal medya üzerinden örgütlü suç eğilimi var, TikTok vs organizasyonunu yapıyor"

Türkiye'nin gündemi ne kadar siyaset, ekonomi, kültür olsa bile her zaman hukuk başat gündemlerden biridir. Bu dönemde de öyle olması normaldir. Cumhurbaşkanımız çarşamba günü Meclis'te iki konuya dikkat çekti. Birincisi suçu meslek edinmiş kişiler, suçu kazanç kaynağı hale getiren kişilerle ilgili. İkincisi cezasızlık algısı konusunda yaklaşım ortaya koydu. Sokakta ortaya çıkan şiddet ya da suç eğilimleri sosyal medyanın ve medyanın etkisiyle çok daha görünür halde. Sosyal medya üzerinden yapılan faaliyetler. İçinden geçtiğimiz koşullar, Türkiye'nin kendi iç süreçleri, insanların reaksiyoner eylemlerin artması gibi birçok konu. Bu durum Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından bir sorun olarak ortaya koyuyor. Bu konuda programatik ve sistematik bir çalışma var. Bireysel suçlarla ilgili mesele, günümüzde sosyal medya ile bağlantılı olarak bireysel suç olarak kalmıyor. Bir anlamda hukuk dışı iletişim sistemleri oluşmuş durumda. Birçok sosyal medya mecrası özellikle TikTok vs gibi bu suçların organizasyonunu ve hatta iletişimini yapıyor. Bunun sonuçları ise suçu meslek edinenler diye bir kategori oluşuyor. Örgütlü suçlar geleneksel klasik suç örgütleri olmaktan çıktı, onlar da var tabii. Bir anlamda sosyal medya üzerinden örgütlü suç eğilimi çıkıyor. Suçu bir kazanç kaynağı olarak görenlere karşı soruşturma ve kovuşturmada ortaya çıkacak tedbirler.

"Suçu meslek edinlere tutuklama uygulanmıyor, bu fark edilmiş durumda”

Hakkında 10'dan fazla hırsızlık, dolandırıcılık davası olan kişiler, henüz bu davalar bitmediği, kesinleşmiş hüküm olmadığı için diğer davalarda da tutuksuz yargılanıyor. Küçük suçlarda en az 2 yıl ve daha altında olan isnatlarda birçok suç işlendiğinde bu kişiler suçu meslek edinmiş kişiler olmasına rağmen tutuklama tedbirleri uygulanmıyor. Bu durum fark edilmiş durum. Bunlara yönelik çalışma yapılacağını Cumhurbaşkanımız açıkladı. Her soruşturma kendi içindeki isnat üzerinden değerlendirilir, başka yürüyen davalar sebebiyle tutuklama nasıl verilebilir? Bunun hukukta çözümleri vardır. Masumiyet karinesi bir sanık hakkıdır. Bir kişi cezası kesinleşinceye kadar suçsuz ve masum sayılır. Ama biz tutuklama diye bir tedbir uyguluyoruz. Bu masumiyet karinesinin sınırlanmasıdır.

Suçu meslek edinmiş insanlar bakımından, suçu kazanç kaynağı olarak gören insanlar bakımından da bir dizi tutuklamaya yönelik tedbir getirilebilir unsur konulabilir. Bunun suçsuzluk karinesiyle ilgili bir tarafı yok. Her hak kötüye kullanılabilir, hukuk düzeni bunu var sayıyor. Masumiyet karinesi de kötüye kullanılabilir. Hukuk düzeni hakkın kötüye kullanılmasını korumaz. Dolayısıyla suçsuzluk karinesinin kötüye kullanılması, tutukluluğun geliştirilerek engellenebilir. Cumhurbaşkanımızın da vurgusu buydu.

"Devlet yaptırım ve cezalandırma tekeline sahiptir, gücünü devreye sokar"

Toplum bundan şikâyet ediyorsa, medya bunu görüyorsa, bu konuda endişe oluşmuşsa, yürütmenin, yargının, meclisin görevi bu endişeleri giderecek tedbirler almaktır. Adalet Bakanlığı bu konuda uzun zamandır çalışıyor. Biz Hukuk Politikaları olarak hukuk geliştirmek üzere çalışıyoruz. Bütün bunlar devletin bütün konumların fark ettiği ve tedbir alınacak konulardır. Bir gidişat var burada boşluk oluşuyor diye bir şey yok. Devlet yaptırım ve cezalandırma tekeline sahiptir. Devlet kendisine vatandaş tarafından devredilmiş bu yetkisini yargı pratiğiyle devreye sokar, şiddetin örgütlü halde toplumu rahatsız edecek boyuta gelmesinin önüne geçer. Bu konuda rahat olmak gerekir. Genelde kabul edilen bir laf vardır; devlet yarına bırakır yarına bırakmaz, şunu rahatlıkla söyleyebilirim devlet yarına da bırakmaz. Çok kısa bir süre içinde bu konuda somut adımlar görülecektir.

"2020'den sonra cezasızlık pratiği son derece minimaldir"

Cezaevlerindeki kalabalıklaşma sorunu idare, yürütme ve Adalet Bakanlığı'nın sorumluluğudur. Bizde hiçbir hâkim kalabalıklaşma sorunu var diye kaçınmaz. İlgili denetim ve teftişler yapılır. Böyle bir bakış açısı asla yoktur, olamaz. Savcı ve hâkimin kalabalıklaşma sorunu var diye esnek davranmaz. Yetkileri çerçevesinde gereken tedbirleri alırlar. Cumhurbaşkanımızın işaret ettiği konulardan birisi de cezasızlık algısıydı. Bir devletin en önemli görevi adaleti sağlamaktır. Bunları sağladığınızda güvenli yaşam, özgürlük olur, gerçek anlamda adalet duygusu oluşur. Cezasızlık algısı ve pratiği. Algı, suçlular ceza çekse bile cezaların yeterli olmaması 'yeterince ceza almadı, içeriden çıktığında suç işledi' yaklaşımıyla yürüyen bir şey. Suç işlemiş, ceza almış çıkmış. Kamuoyunun bilmesi gereken husus 30 Mart 2020 tarihinden önce işlenen suçlarda bu durum var.

Pandemideki özel dönem hariç, 2 yıldan fazla ceza alan herkes mutlaka cezaevinde yatıyor. 30 Mart 2020'den sonra denetimli serbestliğin süresi 1 yıla indi. Cezasızlık pratiği çok daha bir alan. Bunun sosyal psikolojik, hukuki boyutu var. Adalet Bakanlığı infaz hukuku düzenlemeleri sürekli çalışıyor. Ertelenen 9. Yargı Paketi'nde yanlış hatırlamıyorsam buna ilgili düzenleme vardı. Bu konuda düzenleme yönünde de adımlar atılır. 30 Mart 2020'den sonra cezasızlık pratiği son derece minimaldir. Hiç yatmadan girdi çıktı ile çıkanların sayısı son derece azdır. Denetimli serbestlik kararını kim veriyor? İnfaz hakimliği veriyor. Şartlı salıvermeyi de öyle. İdareden aldıkları rapora göre veriyor. Bu uygulamaların amaca uygun hale getirilmesiyle ilgili bir perspektif çalışması söz konusu. Cumhurbaşkanımızın çizdiği perspektifi, Adalet Bakanlığı, Hukuk Politikaları olarak bizim vereceğimiz destekle adımlar atılacağını düşünüyorum.

"Ben de cezaevi yatmış insanım, bilirim”

Kesinleşmiş cezalarla ilgili talepler her dönem olur. Ben de cezaevi yatmış insanım. Oradan da bilirim. Özellikle adli suçlular açısından 'kader kurbanı' diyen kategoriler açısından bu beklenti her zaman olur. Af yetkisi TBMM'dedir. Mecliste üçte iki çoğunluğu ile yapılacak kanuna bağlıdır. Türkiye en son affı 1967'de yapılmış yanlış hatırlamıyorsam, diğer uygulamalar infaz düzenlemeleri. Af meselesini talebin ötesinde gündem olarak değerlendirilebilecek pozisyon yok.

"İnfaz düzenlemesine ilişkin eksiklikler gündemde, devletin bu tedbiri alması gerekir"

Zaten konu Meclis'te değerlendirilebilecek konudur. Türkiye'nin rutin dışı dönemlerinden kaynaklar sorunlar var. Bir dönem FETÖ'cü çetenin yargıda yarattığı mağduriyetlere de referans veriliyor. Önceliklendirmeyi, can yakıcı olan konularla genel konuları ayırmayı becermemiz lazım. Şu anda sokak suçlarına karşı gerekli tedbirlerin hızla alınması meselesidir. Bizim kural sistematiğimiz büyük ölçüde isabetlidir. İnfaz hukukunda da isabetlidir. Çok net söylüyorum; mağdurlar açısından tatminkâr infaz için eksikliklerin giderilmesi şu anda gündemde olan konudur. Sosyal medya üzerinden örgütlenen suçlara karşı tedbirler alınması son derece önemlidir. Tutuklama tedbirdir, o yüzden buna başvurmayalım diye meseleye bakılmaması lazım. Suçu meslek olarak görenlerin açısından devletin bu tedbiri alması gerekir. Vatandaş devlete yaptırım, cezalandırma gücü vermiştir. Devlet de pozitif hukuk içerisinde bu ihtiyaçları karşılamak durumundadır. Bu konuda herkes müsterih olsun. Cumhurbaşkanımızın yaptığı açıklama da son derece nettir, hukuk içerisinde bu konuda gerekli tedbirler alınacaktır.