Uluslararası Şeffaflık Derneği, İstanbul Borsası BİST-100 Endeksinde bulunan şirketlerin internet sitelerinde kamuoyunun erişimine açık olarak paylaştıkları bilgiler temelinde şeffaflık performanslarını değerlendirdi. Araştırma sonuçlarına göre, BİST-100 şirketlerinin önemli bir bölümü, yolsuzlukla mücadele konusundaki faaliyetleri hakkında kamuoyuyla yeterince bilgi paylaşmıyor, şeffaf raporlama yapmıyor.
Araştırmanın yolsuzlukla mücadele programının şeffaflığı başlığı altında, BİST-100 şirketleri ortalama %28 puan ile dünyanın en büyük çok-uluslu şirketlerine ilişkin aynı araştırmanın ortalama puanı olan %70’le karşılaştırıldığında oldukça geride kaldı. Bu alanda en başarılı şirketler olarak Türkiye Sınai Kalkınma Bankası, Garanti Bankası, Akbank, GSD Holding, Tesco Kipa, Doğuş Otomotiv, TAV Havalimanları ve Yapı Kredi Bankası sıralandı.
Sektörel inceleme yapıldığındaysa, şeffaf raporlama konusunda en yüksek performansa bankaların sahip olduğu; gayrimenkul yatırım ortaklığı şirketlerinin ise ortalamanın oldukça altında puanlar aldığına vurgu yapıldı.
Üç büyük futbol kulübünün şirketlerinin de incelendiği araştırmada, yakın zamanda yaşanan şike soruşturmalarına rağmen futbol kulüplerinin yolsuzlukla mücadele için bir politika izlendiğine dair internet sitelerinde neredeyse hiçbir bilgi paylaşılmamış olması dikkat çekti.
BİST-100 şirketlerinin büyük bir kısmının düşük puanlar aldığı araştırmanın yolsuzlukla mücadele programının şeffaflığı bölümünde, 100 şirketten sadece 9 şirketin ayrı bir yolsuzlukla mücadele programı açıkladığı saptandı.
Raporda "Kamuoyu ile yeterince bilgi paylaşmayan şirketlerin yolsuzlukla karşılaşma riskinin daha yüksek olduğu ve hesap verebilirlik ilkesinin şeffaflık olmadan hayata geçirilemeyeceği unutulmamalıdır" ifadesi yer aldı.
Araştırmada yalnızca 10 şirkette, üst düzey yöneticilerin kişisel mesajlarında yolsuzlukla mücadele konusuna atıf yapıldığı görülmekte olup, “tone at the top” olarak adlandırılan üst düzey yöneticilerin kişisel mesajlarında da, yine şirketlerin yolsuzluğa karşı zayıf bir performans sergilediği ortaya kondu.
Şirketlerin politika ve programlarına ne kadar önem verdiklerini ortaya koydukları yönetici mesajları, çoğunlukla yolsuzlukla mücadele konusunda sessiz kaldıı belirlendi.
Araştırma sırasında, Türk Ceza Kanunu kapsamında cezai yaptırıma tabi tutulan kolaylaştırma ödemelerine ilişkin sadece 16 şirketin bir açıklama yaptığı, bazı şirketlerin ise bunu “bahşiş” olarak ifade ettiği gözlemlenmiştir. Küçük miktarlı usulsüz ödemelerin bahşiş olarak nitelendirilmesi dolayısıyla, toplumda yolsuzluğun kabullenişi ve içselleştirilmesine yönelik tavrın şirketler düzeyine de yansıdığı ifade edildi.
"Yolsuzluğun bir başka görünüş şekli olan hediye ve ağırlama masraflarında ise şirketlerin çoğunluğunun belli bir
farkındalığa sahip olduğu görülmektedir" denilen raporda "Şirketlerin bağlı ortaklıkları ve iştirakleri hakkında temel bilgilerin şeffaflığını inceleyen organizasyonel şeffaflık bölümünde şirketler ortalama %85 puan ile iyi bir durumdadır" bilgisine yer verildi.
Şirketlerin yurtdışındaki faaliyetlerine ilişkin gelir, vergi ve sermaye gideri gibi temel finansal verilerin şeffaflığının değerlendirildiği ülkesel raporlama başlığı altında ise ortalama puan %8 ile düşük bir seviyeye işaret etti.
Küresel çok-uluslu şirketler üzerine yapılan araştırma sonuçlarında ortalama puanın %6 olarak belirlenmişti.
Raporun tam metnine ulaşmak için tıklayınız...
