Evvel zaman içinde siyah beyaz televizyonlarımızda Salim Dündar’dan “Aynalar” adlı bir şarkı dinlerdik. Gözlerini kapayarak gırtlağının gerilerine doğru genişleyen acıklı sesiyle şarkıya, “Harmanım ben, harmanım…” diye başlar ve şarkı bitinceye kadar gözlerini açmazdı.
Tütün terminolojisinde aşkın karşılığı “harmandır”. Harman, belli bir koku, tat ve ağırlık kombinasyonu elde etmek için farklı karakterlerde tütünlerin karışımına denir. Tütün argosunda “harman olmak” kavuşma arzusunu dışa vurur. İnsanın tiryakisi olduğu şeyden uzak kalması, ona susamış olması anlamına gelir. Puroya hüviyetini harmanı kazandırır.
İnsanoğlunun duman tüttürmekte kullandığı ilk alet pipodur. Puro, pipodan sonra gelir. Puro, kurutulmuş, fermente edilmiş ve demlenmiş (cured) muhtelif türden bir demet yaprak tütünün, içine herhangi bir katkı maddesi ilave edilmeksizin, silindir şeklinde sarılmasından oluşur. Tütün, harmanlanmadan önce demlenir.
Puro içmek, pipo, nargile ve sigara içmekten farklıdır. Pipo, nargile ve sigara dumanı ağza değil, ciğerlere çekilir.
İspanyolca puro, “cigarro” (pure – cigar) saf puro anlamına gelir. Kimi kaynaklarda aynı ülkede yetişmiş yapraklardan sarılmış olan “cigar” için “puro” tabirinin kullanılması gerektiği öne sürülür. Küba (Habanos) purolarının tüm yaprakları yerlidir; ülkede yetişir. O nedenle Habanosların tamamı purodur.
Habanos olmayan purolarda değişik ülkelerin yapraklarından harman oluşturmak oldukça yaygındır. Bazı internet sitelerinde “stogie” terimi de puro anlamında kullanılır. Redhouse İngilizce – Türkçe sözlükte bu kelimenin karşılığı olarak “düşük kaliteli puro” açıklaması yer alıyor.
Türkçe’de özellikle Anadolu’da sigaraya, cigara dendiğini de hatırlayalım. Puronun sigaradan önce içildiği düşünülürse, biraz “uçarak” da olsa kelimenin dilimize çok önceden yerleşmiş olduğu sonucuna varabiliriz.
Puro tütünü daha çok, Brezilya, Dominik Cumhuriyeti, Endonezya, Honduras, Kamerun, Küba, Meksika, Nikaragua ve Amerika Birleşik Devletleri’nde üretilir. Başka ülkelerde de puro tütünü üretilir. Ancak daha çok, iyi markalarda bu ülkelerin tütünü tercih edilir.
Ülkemizde puro tütünü, marka hüviyeti kazanacak kadar üretilmiyor. Son zamanlarda sadece CAO – Turk serisinde Türk tütünü kullanıldığına şahit olduk.
Salim Dündar’la başladık, aşk dedik, demlendik ve harman olduk… O zaman Fikret Kızılok’la bitirelim:
“Çektiğim acıların demindeyim bu akşam
Pişman desem değilim
Bir harmanım bu akşam…”