Daha önceden anons edildiği gibi ABD Merkez Bankası Fed (FOMC) bugün toplanıyor. İki gün sürecek toplantıda ekonomik projeksiyonlar paylaşılacak ve yarın toplantı akabinde başkan Yellen bir basın toplantısı yapacak. Piyasa oyuncuları, yorumcular, analistler basın toplantısı sırasında Yellen'in söyleyeceklerini ve sorulara vereceği cevapları dikkatle dinleyecek ve faiz artırım kararının hangi toplantıda alınabileceğini tahmin etmeye çalışacak.
Bir hatırlatma yapmamız lazım: Fed 28 - 29 Temmuz günleri de toplanacak. Değişik vesilelerle birçok FOMC üyesinin her toplantıda faiz artırım kararı alabileceklerini söylediği malum. En son Şikago Fed Başkanı Charles Evans 7 Mayıs günü CNBC TV'ye verdiği bir röportajda "bundan sonraki her toplantıda faiz artırım kararı alabiliriz" demişti.
Faiz artırım kararı için ekonomik projeksiyonların paylaşılacağı ve akabinde başkanın basın toplantısı yapacağı bir toplantı yapmak gerekmiyor. Ayrıca Fed ekibi her toplantıda FOMC üyelerine kendi ekonomik projeksiyonlarını sunuyor.
Fed toplantısı ve faiz artırım kararı, bizim iç siyaset dinamikleriz bakımından da çok önemli. Malum "Fed faiz artırırsa Türkiye'de kriz çıkar ve AKP iktidardan düşer" diye çok bekleyenleoldu. Şimdiyse zamanlama itibariyle çok önemli. Çünkü Fed'in temmuz ayında yapacağı toplantıda ya da en geç 16-17 Eylül günleri yapacağı toplantıda faiz artırım kararı alması, bizim olası koalisyon seçeneklerine piyasaların nasıl bakacağını da çok etkileyecek.
7 Mayıs günü "ABD ekonomisinde resesyon ihtimali varken Fed faiz artırımı yapabilir mi?" başlıklı yazımızı şöyle bitirmiştik:
"Birinci çeyrekte küçülme varken,(...), ikinci çeyrekle ilgili henüz ilk resmi tahmin yapılmamışken ve eldeki veriler ikinci çeyrek büyüme oranının pek parlak olmayacağına işaret ediyorken; ABD ekonomisinin teknik olarak resesyona girmiş olması ihtimalini göz ardı ederek, Fed'in haziran ayında faiz artırım kararı alması akla mantığa uyar mı?"
Evet, bu görüşümüz bugünkü toplantı için halen geçerli. Ancak yeni bir gelişme var ve bu gelişme bugünkü toplantıda Fed'in temmuz ayında faiz artırım kararı almasını ihtimal dahiline sokuyor. Gelişmeyi açıklamadan önce bir hatırlatma yapalım:
ABD'de büyüme tahminini US Bureau of Economic Analysis (BEA) adlı kurum yapıyor. Çeyrekler itibariyle yapılan her tahmin yıl içinde iki defa revize ediliyor. ABD ekonomisinin ilk çeyrek büyüme oranı için birinci tahmin 29 Nisan günü yüzde 0.2 olarak açıklanmıştı. İkinci tahmin 29 Mayıs günü yapıldı ve ilk çeyrek büyüme oranı eksi yüzde 0.7 olarak revize edildi. Böylece ABD ekonomisi ilk çeyrek yüzde 0.7 daralmış oldu. İlk çeyrekle ilgili ilk tahmin yapılırken üçüncü tahminin 30 Haziran günü yapılacağı açıklanmıştı. Ancak ikinci tahminin yapıldığı 29 Mayıs günkü basın duyurusunda ilk çeyrek üçüncü tahmininin 24 Haziran günü yapılacağı açıklandı.
Gelişme şu: BEA büyüme tahmin yöntemini değiştiriyor ve hem ilk çeyrek üçüncü tahmini, hem de ikinci çeyrek ilk tahminini pozitif yönde değiştirmesi beklenen bu değişim mevsimsellikten arındırma işlemiyle ilgili.*
Malum her ülkede olduğu gibi ABD'de de büyüme hesabı değişik kurumlardan alınan verilere dayanıyor. Bu kurumlar BEA'ya veriyi mevsimsellikten arındırarak veriyor. BEA kendisi de seriyi inceliyor ve kendi mevsimsellik faktörlerine göre bir daha arındırma işlemi yapıyor.
İlk çeyrek büyüme verisi yüzde 0.7 daralmaya dönünce BEA'nın yaptığı arındırma işlemine, başta Şikago Fed olmak üzere birçok yerden eleştiriler geldi. Savunma harcamaları, tüketim harcamaları ve stok değişim kalemlerinde halen mevsimsel etkilerin kaldığı söylendi. Bu eleştirileri BEA da kabul etti ve "kalıntı mevsimsellik" (residual seasonality) adı verilen bu sorunu minimize etmek için tahmin yöntemini gözden geçirme kararı aldı.
BEA'nın internet sitesinde konuyla ilgili açıklamada şu da söyleniyor: "Federal hükümet savunma harcamalarındaki kalıntı mevsimsellikle ilgili ön çalışmalar, ilk çeyrek büyüme oranı tahmininin olması gerekenden daha küçük tahmin edilmiş olduğunu (underestimate) gösteriyor."**
Yeni yöntemle yapılacak ilk çeyrek üçüncü tahmininin yüzde 0.7 daralmadan yüzde 1.8' büyümeye dönüşebileceği tahmini yapıldığını belirtmeliyim. Malum, Atlanta Fed'in ikinci çeyrek büyüme tahmini yüzde 0.7, ki bu oran da yeni yönteme göre artabilir.
Durum şu: İlk çeyrek üçüncü büyüme tahmini yüzde 1 ve üstüne revize edilecekse ve ikinci çeyrek ilk tahmini de yeni yöntemden olumlu yönde etkilenecekse 24 Haziran günü ABD ekonomisinin 2015 yılı ilk yarı büyüme performansının hiç de kötü olmadığı anlaşılmış olacak. İstihdam verisi zaten faiz artırımını destekler düzeyde. Geçen hafta ABD ÜFE verisi beklenenin üzerinde geldi. Enerji fiyatlarını artması nedeniyle yaz aylarında ABD'de tüketici fiyatlarının artmaya başlayacağı bekleniyor.
Bu durumda Fed'in temmuz ayında en azından 0.15 gibi sembolik de olsa bir faiz artırımı yaparak süreci yumuşatması neden ihtimal dışı olsun?
Not: Basın toplantısında IMF ve Dünya Bankası'ndan gelen faiz artırım tavsiyesine, Yellen'in Fed'in mandate'ini ve bağımsızlığını pek de yumuşak olmayan bir lisanla hatırlatarak cevap vereceğini tahmin ediyorum. Obama'nın "güçlü dolar" istemediğine dair basına sızan düşüncesiyle ilgili basın mensuplarına verdiği cevap da bağımsızlığa duyulan saygıyla ilgiliydi.
* http://blog.bea.gov/2015/05/22/residual-seasonality-gdp/
** http://www.bea.gov/newsreleases/national/gdp/gdpnewsrelease.htm
