Spor kulüpleri yasası komisyondan geçti. Büyük bir olasılıkla da yasalaşacak. Aslında adı Spor Kulüpleri yasası ancak, içeriğe bakıldığında, Profesyonel Futbol yasası demek daha doğru olur. Bu kapsamda hazırlanan yeni yasada kulüpler ile başkan ve yöneticiler hakkında önemli yaptırımlar ve cezai müeyyideler söz konusu.
Yasa ile Türk futbolu/sporu mali, örgütsel, yönetsel ve hukuksal olarak yeniden düzenleniyor.
İki bölüm olarak yayınlayacağımız bu yazıda genel olarak yasa ile neyin amaçlandığı ve ne getireceği üzerinde duracağız.
İkinci bölümde ise yasanın eleştirel değerlendirmesini yapacağız. Olumlu ve olumsuz yönlerini ele alacağımız gelecek haftaki yazımızda ise, bu yasanın Türk sporunu ve de futbolunun sorunlarına ne kadar çare olabileceğini tartışacağız.
Şimdi bu yasanın çok genel olarak Spor Kulüplerine ilişkin neler getirdiği üzerinde durduktan sonra yasaya ilişkin öneri, eleştiri ve görüşlerimi paylaşacağım.
Spor Kulüpleri Yasası neyi amaçlıyor?
Futbol kulüpleri özelinde ele aldığımızda,. yeni spor yasası ile öncelikle hedeflenenler:
- Kulüplerin finansal yapılarının güçlendirilmesi,
- Bu amaçla kontrolsüz ve sorumsuz borçlanmanın önüne geçilmesi,
- Bunu sağlamaya yönelik öncelikle kulüplerde mali şeffaflığın sağlanması,
- Kulüplerin yönetsel ve finansal denetlenmesi,
- Parasallaşmaya bağlı olarak kulüplerin dernek statüsünden çıkartılıp şirketleşmesi,
- Kayıt dışılığın yoğun olduğu menajerlik sisteminin yeniden düzenlenmesi,
- Kulüp yönetimlerini adli ve mali sorumluluk altına sokarak, sürdürülebilir bir mali yapının oluşturulması,
- Türkiye Futbol Federasyonu’na bağlı kurulların yeniden düzenlenmesi.
Spor Kulüpleri Yasası neler getiriyor?
Yasanın içerdiği yenilik ve uygulamaları ana başlıklar halinde belirtirsem:
- Sadece futbol değil tüm branşları kapsayacak.
- Spor kulüpleri dernek statüsünden çıkartılacak, anonim şirkete dönüşebilecek.
- Kulüpler birleşerek federasyon şeklinde üst kuruluş oluşturabilecek.
- Şirketleşen kulüplerin denetimi Spor Bakanlığı’nca yapılacak.
- Spor kulüpleri, Gençlik ve Spor Bakanlığının tesciliyle kurulacak.
- Denk bütçe uygulanacak. Takımlar geliri kadar borçlanabilecek.
- Spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri, bir önceki dönem gerçekleşen brüt gelirin en fazla yüzde 25'ini temlik edebilecek.
-Kulüpler belirli miktar üzerindeki harcamaları bankalar üzerinden yapacak.
- Yönetim, dönem borçlarından sorumlu tutulacak. Spor kulübü yöneticileri yasaya aykırı eylemlerden doğacak zararlardan müteselsilen sorumlu olacak.
- Spor kulübü ve spor anonim şirketi başkanı, yönetim kurulu üyeleri ve yöneticilerin yasayla belirtilen mali yükümlülüklere aykırı hareket etmeleri halinde 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacak.
-Menajer, oyuncularla maksimum 2 yıl sözleşme yapabilecek.
- Menajer komisyonu yüzde 3-5 arasında olacak.
- Sözleşmeler noter huzurunda gerçekleşecek.
-Federasyonlar, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kurulacak.
- Federasyon harcamaları Spor Bakanlığı tarafından denetlenecek.
- Federasyon başkanları en fazla 3 dönem görevi yapabilecek.
Profesyonel spor kulüpleri A.Ş. statüsünde olacak
Yasanın özellikle futbol kulüplerini ilgilendiren tarafı üzerinde durursak şunu söyleyebiliriz: Kulüplerin tamamı dernek statüsünden çıkarılarak spor kulübü adını alıyor. Buna göre, yeni yasa ile bir spor kulübü ticari kazanç elde etmek amacıyla herhangi bir iştirake veya bağlı ortaklığa sahip ise bu kulüp profesyonel spor kulübü olarak kabul ediliyor. Bu bağlamda bu spor kulüpleri AŞ statüsünde örgütlenmek zorundalar. Bunun dışındaki kulüpler ise dernekler kanununa tabi olmaktan çıkartılıp Spor Kulüpleri Yasası’na tabi Spor Kulübü olarak faaliyetlerine devam edecekler.
Halihazırda şirket statüsünde olanlar ise spor anonim şirketi olarak adlandırılacaktır.
Kulüplerin denetimini Spor Bakanlığı yapacak
Spor kulübü ve spor anonim şirketlerinin tuttukları defter ve kayıtların, belgelerin kanuna, tüzüğe ve hukuka uygunluğu ve mali denetimleri Spor Bakanlığı tarafından yapılacaktır. Halka açık spor anonim şirketlerinin, kurumsal yönetim ilkelerine uyumlarının derecelendirilmesi ve uymakla yükümlü oldukları kurumsal yönetim ilkelerine ilişkin esaslar Sermaye Piyasası Kurulunun görüşü alınmak suretiyle Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından ayrıca belirlenebilecektir. Gençlik ve Spor Bakanlığı söz konusu dış denetimi bağımsız bir denetim kuruluşuna da yaptırabilecektir.
Kulüpler doğmuş ve doğacak borçlarını bakanlığa bildirecek
Brüt gelirleri 500 bin liradan fazla olan spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce, imzaladıkları finansal yapılandırma sözleşmeleri kapsamındaki borçlar dahil, doğmuş ve doğacak her nevi borcunu bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 ay içerisinde yeminli mali müşavir aracılığıyla Bakanlığa bildirecek.
Başkan ve yöneticilere sınırsız sorumluluk
Spor kulübü ve spor anonim şirketi başkan ve yönetim kurulu üyeleri ile yöneticileri, mevzuat, tüzük ve esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini kasıt veya ihmalle ihlal ettikleri takdirde kulüp, şirket, pay sahipleri ve alacaklılara karşı verdikleri zararlardan müteselsilen sorumlu olacaktır. Yani, yeni yasayla kulüp yöneticileri, kulüp veya spor anonim şirketlerini zarara uğratmaları halinde şahsi mal varlıklarıyla sınırsız sorumlu olacaklardır.
Spor kulübü ve spor anonim şirketi başkanı, yönetim kurulu üyeleri ve yöneticileri mali yükümlülüklerine aykırı hareket etmeleri halinde 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacak.
Spor kulüpleri ve anonim şirketler adına yapılacak ödeme ve tahsilatlarda Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslara aykırı davrananlar, 100 günden 500 yüz güne kadar adli para cezasına çarptırılacak.
Yönetimler kendi dönemlerinden sorumlu olacak
Yeni düzenleme ile spor kulübü yöneticilerinin görevden ayrıldığında da kendi döneminin borçlarından sorumlu olması sağlanacak. Söz konusu borçlarla ilgili sorumluluklarını yerine getirmeyen kulüp başkanları, hapis cezası ile karşı karşıya kalabilecek.
Kulüplere denk bütçe zorunluluğu
Yeni yasa ile spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerince yapılacak temliklere ilişkin çeşitli sınırlamalar ve nitelikli genel kurul kararı şartı getirilerek, uzun vadeli ve sağlıksız borçlanmanın önüne geçilmesi amaçlanıyor. Buna göre, spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri için "denk bütçe" sistemi getiriliyor. Spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri, önceki yıl brüt gelirlerinin en fazla yüzde 10'una kadar borçlanabileceklerdir.
Spor federasyonu başkan ve yönetim kurulu üyeleri, önceki yıl gelirlerinin yüzde 10'unu aşacak şekilde borçlanması ve bakanlıktan izin almadan görev süresini aşacak şekilde spor federasyonunu borç altına sokacak işlem yapması halinde 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır.
Borçlanma ve teminat vermeye ilişkin kısıtlar
Spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri genel kurul kararı gerekmeksizin bir önceki hesap döneminde gerçekleşen brüt gelirinin en fazla yüzde 25'ini temlik edebilecektir.
Nitelikli genel kurul kararıyla yönetim kurulunun görev süresi ile sınırlı olmak kaydıyla herhangi bir temlik sınırlaması bulunmayacaktır.
Yönetim kurulunun görev süresinin dolmasından sonraki alacakların ancak yüzde 50 oranına kadar olan kısmı nitelikli genel kurul kararı ile temlik edilebilecek ve bu oranı aşan miktar ise hiçbir şekilde temlik edilemeyecektir.
Spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri, önceki yıl brüt gelirlerinin en fazla yüzde 10'una kadar borçlanabilecek. Bu oranın üzerinde yapılacak borçlanmalar genel kurulun nitelikli çoğunlukla vereceği kararla kabul edilecek ve ek bütçe ile yapılabilecek. Böylece yönetim kurullarının görev sürelerini aşacak şekilde sağlıksız borçlanmalarının önüne geçilmesi amaçlanıyor.
Başkanın kulübe para koymasına sınır
Spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerinin, yönetim kurulu üyelerinden, bunların eşlerinden ve üçüncü dereceye kadar hısımlarından ve spor anonim şirketlerinin üzerlerinde doğrudan ya da dolaylı hakimiyeti bulunan kişilerden aldıkları borçlar da borçlanma sınırlamalarına tabi olacak.
Belediyeler kulüplere para aktaramayacak
Büyükşehir belediyesi, belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde 50'sinden fazlasına sahip oldukları şirketler, spor kulüplerinin ve spor anonim şirketlerinin profesyonel spor dallarına ve bunların profesyonel sporcularına her ne ad altında olursa olsun kaynak aktaramayacak ve yardımda bulunamayacaktır.
Spor anonim şirketlerine asgari 1 milyon TL sermaye zorunluluğu
Spor Anonim Şirketleri (profesyonel spor kulüpleri) belirli liglerde (örneğin Süper Lig’de) yer alabilmek için spor anonim şirketi statüsünde olma yükümlülüğü ve bu şirketler için ödenmiş sermayesi 1 milyon liradan az olmamak üzere asgari sermaye zorunluluğu getiriliyor.
Ödeme ve tahsilatlara banka zorunluluğu
Spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerince yapılacak 7 bin liranın üzerindeki ödeme ve tahsilatların, bankalar, finansal kuruluşlar ve PTT aracılığıyla yapılması zorunlu olacaktır.
Spor kulüplerinin gelir ve giderleri
Teklifle, spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerinin gelir ve giderleri de düzenleniyor. Teklifte spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerinin gelir kaynakları şöyle sıralanıyor:
"Üye aidatları, sponsorluk gelirleri, sporcu transferlerinden alınan ücretler, sporcu yetiştirme tazminatları, sporcu eğitim, kurs ve benzeri ücretler, faaliyetlere katılım bedelleri, müsabaka hasılatları, yayın gelirleri, sahibi veya ortağı olduğu şirketler ile işletmelerden elde edilen gelirler, toplantı ve benzeri faaliyetlere ilişkin gelirler, reklam gelirleri, kira gelirleri, spor müsabakalarına dayalı bahis ve şans oyunlarından elde edilen isim hakkı gelirleri, bağış ve yardımlar, spor dışı faaliyetlere ait gelirler, finansman gelirleri, öz sermaye katkıları, diğer benzeri gelirler."
Teklifte spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerinin giderlerine de yer veriliyor. Bunlar arasında; satış ve malzeme giderleri, mağaza giderleri, sporculara ve diğer personele yapılan ödemeler, sporcu transferi giderleri, faaliyetlere katılım ve müsabaka giderleri, kiralama ve finansal kiralama giderleri, idari giderler, varlıkların kullanım haklarından kaynaklanan amortisman giderleri, spor dışı faaliyetlere ait giderler, finansman giderleri ve kar payı dağıtımları, gençlik geliştirme faaliyetlerine yapılan giderler ve altyapı giderleri, sosyal sorumluluk faaliyetleri kapsamında yapılan giderler, diğer benzeri giderler bulunuyor.
Kulüpler Bakanlığın tesciliyle kurulacak
Spor kulüpleri Spor Bakanlığının tesciliyle kurulacak.
Sözleşmeler noterde imzalanacak
Futbolcular ve spor kulüpleri ile spor anonim şirketleri, profesyonel futbolcu sözleşmesi veya transfer müzakerelerini yürütmek için futbol menajerlerinin hizmetlerinden yararlanabilecek. Futbolcu ile imzalanacak menajerlik sözleşmesinin noterde düzenleme şeklinde yapılması zorunlu olacak.
Menajerlik sözleşmesi en fazla 2 yıl için yapılabilecek.
Bakanlığı ve TFF'ye gönderilmesi zorunluluğu getirilecek.
Transferlerde spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri tarafından menajere ödenecek ücret tutarı ve ödeme koşullarının, spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri ile futbolcu arasında imzalanacak sözleşmede yer alacak.
Futbolcu adına hareket eden menajerin ücreti futbolcunun yıllık taban brüt geliri üzerinden hesaplanacak. Menajere verilecek ücret en fazla; sözleşme süresince futbolcuya ödenecek brüt gelirin 2 milyon liradan az olması durumunda bu ücretin yüzde onuna kadar, brüt gelirin 2 milyon liradan fazla olması durumunda ise bu ücretin yüzde 5'ine kadar kararlaştırılabilecek.
Tahkim Kurulu yeniden yapılanacak
Türkiye Futbol Federasyonunun (TFF) en üst hukuk kurulu olan Tahkim Kurulu, yönetim kurulu tarafından en az 10 yıllık mesleki tecrübeye sahip hukukçular arasından seçilecek, bir başkan ile 6 asıl ve 6 yedek üyeden oluşacak. Tahkim Kurulunun görev süresi, göreve başladıkları tarihten itibaren 4 yıl olacak.
Tahkim Kurulunun, futbol faaliyetlerinin yönetimi ve disiplinine ilişkin kararları kesin olup, bunun dışındaki kararlarına karşı tebliğden itibaren 1 ay içinde iptal davası açılabilecek.
Kamu yararına çalışan spor kulüpleri
Kamu yararına çalışan spor kulüpleri Hazine ve Maliye Bakanlığının ve ilgili spor federasyonunun görüşü alınarak bakanın teklifi ve cumhurbaşkanı kararıyla belirlenecektir.
Bir spor kulübünün kamu yararına çalışan spor kulübü sayılabilmesi için en az 2 yıldır faaliyette bulunması, faaliyette bulunduğu spor dallarına elverişli spor tesislerinin mülkiyetine veya uzun süreli kiracılık ya da tahsis hakkına sahip bulunması, en az üçü olimpik, paralimpik veya deaflimpik spor dalı olmak üzere altı ayrı spor dalında faaliyette bulunması, ihtisas spor kulübü şeklinde kurulanlarda ise olimpik spor dallarının dünya şampiyonalarına sporcusunun katılması veya faaliyette bulunduğu her spor dalında olimpik, paralimpik veya deaflimpik oyunlarına sporcu göndermesi, faaliyet gösterdiği spor dallarından en az birinde bağlı olduğu spor federasyonu tarafından düzenlenen en üst düzeydeki spor faaliyetine katılması şart olacaktır.
Kamu yararına çalışan spor kulüpleri, kamu yararına çalışan derneklere sağlanan haklardan yararlanacaktır.
Bir takımın yöneticisi aynı ligde bir başka takımda yer alamayacak
Spor kulübü ve spor anonim şirketi yönetiminde yer alanlar aynı spor dalında ve aynı ligde faaliyet gösteren başka bir spor kulübü veya spor anonim şirketinin yönetiminde aynı anda görev alamayacaklar.
Gelecek hafta ise yasanın Türk sporuna ve futboluna ne kadar çare olabileceğini değerlendireceğiz.
