Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (TBMM) 28. döneminin 2. yasama yılı dün itibarıyla açıldı. İktidar çevreleri TBMM’nin gündeminin “yeni anayasa” olacağını söylüyor.

Kanımca bu suni bir gündem.

TBMM’nin gündemi, halkın öncelikli sorunları olmalı. Demokratik katılımın önünde engeller olduğu aşikar fakat Türkiye'nin bundan başka önem arz eden ilk 10 sorununu sıralayalım, bir tanesinin bile Anayasa'dan kaynaklanmadığını görürüz:

1-) Enflasyon ve hayat pahalılığı: Gıda, enerji ve kira gibi temel ihtiyaçlardaki fiyat artışları vatandaşların alım gücünü ciddi şekilde zayıflatıyor. Kemer sıkma politikaları, başta emekliler ve ücretli çalışanlar olmak üzere geniş kesimleri felakete sürüklüyor. Konunun Anayasa ile doğrudan bir ilgisi yok.

2-) İşsizlik: Özellikle genç işsizlik oranlarının yüksek olması, eğitimli kesimlerde bile iş bulma zorluklarına yol açıyor. Kayırmacılık vb. yozlaşmalar da sorunu derinleştiriyor. Konunun Anayasa ile doğrudan bir ilgisi yok.

3-) Sağlık sisteminde erişim zorlukları: Hastanelerdeki uzun bekleme süreleri ve sağlık çalışanlarının yetersizliği, vatandaşların sağlık hizmetlerinden yeterli düzeyde faydalanamamalarına neden oluyor. Parasız sağlık sistemi adeta çöktü. Sorun, doğrudan Anayasa'dan ileri gelmiyor.

4-) Eğitimde fırsat eşitsizliği: Parasız eğitim hakkı adeta tasfiye olmuş durumda. Okullardaki eğitimin niteliği düştüğü gibi servis, besin veya hijyen gibi temel gereksinimler dahi karşılanamıyor. Sorun, doğrudan Anayasa'dan ileri gelmiyor.

5-) Barınma sorunu: Konut fiyatlarının ve kiraların hızla yükselmesi, özellikle büyük şehirlerde barınma krizine neden oluyor. Sorun, doğrudan Anayasa'dan ileri gelmiyor.

6-) Tarım ve hayvancılık sektöründe gerileme: Kırsal bölgelerde tarım ve hayvancılığın desteklenmemesi, üretimde ciddi bir düşüşe yol açıyor. Tarımsal üretimdeki sorunlar, gıda fiyatlarının artmasına ve gıda güvenliğinde sıkıntılara neden oluyor. Sorun, doğrudan Anayasa'dan ileri gelmiyor.

7-) Yargıya güven sorunu: Yargı bağımsızlığına dair endişeler ve uzun süren yargı süreçleri, toplumun adalet sistemine olan güvenini ciddi şekilde zayıflatıyor. Mahkemelerdeki taraflı kararlar, bazı davaların siyasi etkiler altında kaldığına dair algılar, vatandaşların hak arama sürecinde adalete olan inançlarını kaybetmelerine neden oluyor. Bu durum, hukukun üstünlüğü ilkesini zedelerken sosyal huzursuzluklara da zemin hazırlıyor. Sorun, doğrudan Anayasa'dan ileri gelmiyor.

8-) Toplumda ve devletteki mafyalaşma/çeteleşme sorunu: Devletin bazı kademelerinde ve toplumun çeşitli kesimlerinde mafya ve organize suç gruplarının etkisinin artması, hukukun üstünlüğüne ve güvenliğe olan inancı zayıflatıyor. Özellikle yasadışı ekonomik faaliyetlerde mafyaların güç kazanması, adalet sistemine olan güveni sarsıyor ve suç oranlarının artmasına neden oluyor. Çeteler, hem yerel yönetimler hem de çeşitli sektörlerde nüfuzlarını artırarak sosyal düzeni tehdit ediyor. Sorun, doğrudan Anayasa'dan ileri gelmiyor.

9-) Sığınmacı sorunu: Sayıları aniden ve sıra dışı biçimde artan göçmen, mülteci, sığınmacı vb. grupların planlı biçimde entegrasyonunun sağlanamaması, sosyal ve ekonomik gerginliklere yol açıyor. Sorun, doğrudan Anayasa'dan ileri gelmiyor.

10-) TSK bünyesindeki zaaflar: TSK'nın son yıllarda yaşanan yapısal değişiklikler ve personel tasfiyelerden sonraki tartışmalı hamleler, ordunun operasyonel kabiliyetine dair endişeleri artırdı. Kara, deniz ve hava sınırlarında yaşanan zaaflar, ordu personeline dönük partizan müdahaleler ve ordunun siyasetten bağımsız kalma yeteneğindeki görünür gerileme ile özellikle komşu ülkelerdeki (aleyhe) hareketlilikler, kaygı verici görünüyor. Sorun, doğrudan Anayasa'dan ileri gelmiyor.