"Kaldırım taşlarının altında kumsal var"

Ölüm bir bitiş. İhtimallerin tükenmesi. Yolları çatallanan bahçelerin sonu. Çıkmaz sokak. Bir daha kahkaha atılmaması, şerefe diye kadehin kalkmaması bir demli akşamda, telefondaki isim kaydının solmuş bir çiçek gibi orada, teknolojik aygıtın içinde silinmekle silinmemek arasında çürümesi, bir deniz kıyısında beraber yürüyememek, sesin, görüntünün yalnızca megabayt halinde varlığını sürdürmesi. Sessizlik ve son.

Ölüm böyle bir şey, acı ve keder yüklü. Bizim memleketimizde ama, herkesin her canlının ölümü aynı değil. Kendine, yakınına ölümün gelmesi konusunda dehşete düşenler, kendilerinden uzak birilerinin ölümüne davul zurnayla gidebiliyor. Bir şehit edebiyatıdır gider mesela. Suriye'de şehit düşen, Libya'da şehit düşen, Irak'ta şehit düşen... Eğer ülkemize bir saldırı yoksa savaşa gönderdiğiniz genç insanlarımızın öldürülmesini kabul etmek, şehit oldu diye üstünü örtmek, kendi yüreklerinizi, başkalarının yüreklerine düşen ateşten soğutmaktan, uzak tutmaktan başka nedir ki? 

Bu ülkede ölüm kolay gelir. Göstere göstere gelir. İş kazasıyla gelir, maden kazasıyla gelir, göçükle gelir, depremle gelir, tren kazasıyla gelir, trafik kazasıyla gelir, kadın cinayetiyle gelir, yolda yürürken çukura düşmekle, elektrik çarpmasıyla gelir; gelir de gelir. Bu ülkede ölüm en çok yoksullara gelir. Bu ülkede ölmek kolay, öldürenden hesap sormak zordur. Bu ülkede adaletin terazisi herkesi aynı şekilde tartmaz. Bu ülkenin bir kısım polisi, savcısı, hakimi, bu ülkenin her vatandaşını aynı görmez. Bu ülkede ölmesi, hapse tıkılması makbul olanlar vardır. Suçlu olup olmaması çok da önemli değildir. Devlet-i Aliyye'nin kara kaplı defterinde sol taraftaki sayfalara yazılmışsa adınız; öldürülseniz de, suçsuz yere içeri tıkılsanız da sesinizi duyacak helal süt emmiş birini çok ararsınız emniyetin karanlık odalarında, adliyelerin ışıl ışıl saraylarında.

Bu ülkede katil de olsanız, cani de olsanız, uyuşturucu kaçakçılığı yapıp insanları zehirleseniz, insanlara işkence etmiş olsanız, organize suç örgütü yönetip akla gelen her türlü suçu işlemiş olsanız, çocuk istismarcısı, tecavüzcü, domuz bağıyla insan öldüren, insanları diri diri yakan da olsanız Devlet-i Aliyye'nin kara kaplı defterinde sağ taraftaki sayfalarda yazılıysa adınız, omuzunuza Türk bayrağı atıp, sırtınızı sıvazlayanlar olur. Sizin suç delileriniz adliyelerde kaybolur, sahte kimlikler, yeşil pasaportlar kolayca çıkar, kameraların tam da sizin suç işlediğiniz saatlerde kayıtta olmadığı anlaşılır, ortalıkta görünmez adam gibi dolaşırsınız yıllarca. Siz daha o tetiği çekerken, o tel askıyla tanımadığınız bilmediğiniz, ne size ne başkasına bir zarar vermiş genç insanları boğarken, polis kimliğiyle yoldan aldığınız adamı tenhada ensesinden kurşunlarken, evine girdiğiniz insanların genç kızını durduk yere vurup öldürürken, sokaktaki genç adamı yakalayıp linç ederken, küçük çocuğun kafasına nişan alıp gaz kapsülünü fırlatırken, bilirsiniz ki size kimse dokunmayacaktır. Bir süre yatmak gerekse de sonunda çıkıp rahat bir hayat sürmeniz sağlanacaktır.

Bu ülkede Kırmızı Pazartesi romanındaki gibi planlayıp ilan ettiğiniz, emniyet güçlerinden yardım aldığınız, yıllarca arkadaşınız olan adamı hem de namaz çıkışı, hem de başkentin ortasında hem de pis bir torbacıya öldürttüğünüzde de gönlünüz ferahtır. Aynı adamı bir sol örgüt militanı öldürmüş olsa yedi sülalesinin burnundan getirilir, işkence odalarında, Filistin askılarında hesap sorulurken sizin kendi adamınızı öldürmeniz vatan büyük olduğu için normal karşılanmalı, üstüne gidilmemelidir. Katiller, azmettiriciler savcıları, gazetecileri tehdit eder, acılı aileye hesap sorma tweetleri atar. Ağzınızı her açtığınızda Büyük Türk devleti dediğiniz devlette ahlakı, adaleti bu denli tahrip ettiğinizde; o devleti, kaç bin yıllık tarihinde hiç olmadığı kadar küçülttüğünüz, zavallı hale getirdiğiniz umurunuzda olmaz.

Bu yazı hayvanları, can dostlarımızı rahat rahat öldürmek için hazırlanan yasaya karşı bir yazı olacaktı. O amaçla başlamıştım yazmaya. Yazdıkça bu ülkede yaşadığım yıllar boyunca içinde insan sevgisi olmayanları; insanlar katledildiğinde, vahşice öldürüldüklerinde bile kafasını öbür tarafa çevirenleri; katilleri sahiplenenleri, yol açanları, koruyup kollayanları ve bir gün hesap verir miyiz kaygısı olmadan "dolçe vita" hayatlarına devam edenleri hatırladım. Sokak hayvanlarını öldürmeyi kafaya koymuş bir grubun, hani halk arasında bu durum belki hoş karşılanmaz diye zerre kadar alakası olmasa da katliamı ötanazi kavramının içine sokuşturmaya çalıştığı bir memlekette yaşıyoruz.

Yok yere ölen, öldürülen insanların hesabını sormayanların sokak hayvanlarına merhamet göstermesini beklemek için saf olmak lazım. Bu ülkede insanın da, hayvanın da, bitkinin de canı iktidar terazisinde tartıldığı kadar değerlidir. Bu ülkede ormanlar yanar; yemin billah edilir yerine ağaç dikeceğiz, tez zamanda tekrar orman yapacağız, diye senesi dolmadan oteller yükselmeye başlar yanan ormanın yerinde. Bu ülkede doğayı tahrip etmek, ucunda uzanan rantın büyüklüğüyle doğru orantılı olarak meşrulaşır. Sokak hayvanlarının öldürülmemesi için Meclis'te direnmenin bir işe yaramayacağını herkes biliyor. Bu ülkede eğer kaldırdığınız parmakların sayısı yetmiyorsa, memleket için en hayırlı teklifinizi bile reddederler sırf siz kaldırıyorsunuz o parmakları diye. Sokaklar bizimdir, sokak hayvanlarınındır. Sokak hayvanlarının öldürülmesine karşı çıkmak, direnmek hem meşrudur hem de ahlaki bir zorunluluktur. Ama direnmek yetmez, ellerimizi taşın altına da koymalıyız; maddi gücü olanın maddi destekle, olmayanın gönüllü desteğiyle en azından muhalefet belediyelerini zorlaması, el uzatması gerekir. Eğer sokak hayvanlarını cellatlarına teslim etmezsek, belki bir gün Devlet-i Aliyye'nin kara kaplı defterinde sol tarafta ismi yazılanlara da toplum olarak sahip çıkmayı beceririz.

Yazıyı 68 baharının unutulmaz sloganıyla bitireyim:

"Kaldırım taşlarının altında kumsal var."

* Başlıktaki cümle, Ali Saraçoğlu'nun 23 Aralık 1977'de öldürülen oğlunun anısına hazırladığı şiirlerden, ağıtlardan oluşan güldestenin adıdır. Kitap 1978'de yayımlandığında içim parçalanarak okumuştum. Neredeyse elli yıl olacak. Aynı soruyu sormaya devam ediyoruz. Köprü yapmakla, otoyol yapmakla, gökdelen dikmekle uygarlık gelmiyor. Kirli eller yıkanmadan, o pis karanlık sular akıp gitmeden bu ülkenin damarlarından huzur bulamayacağız.