Herkes için aynı mıdır, bilmiyorum ama kütüphanemden uzun süre ayrı kaldığımda içimde belli belirsiz bir huzursuzluk baş gösterir. Bir yanım eksilmiş de bunu kimselere gösteremiyormuşum gibi; birileri bir şey soracak da yanıtlayamayacakmışım gibi; öykü kitaplarındaki kelimeler, cümleler oraya buraya dağılmış da bir gören olsa beni ayıplayacakmış gibi; romanların kahramanları raflarda tutsak kalmışlar da birbirlerine beni şikâyet ediyorlarmış gibi bir his… Çalışma odama kavuştuğumda, belleğini yitirip sonra her şeyi yeniden hatırlamaya çalışan biri gibi önce kitaplığımı hızlıca gözden geçiririm: A evet şu da vardı, bu kitabı neden ortada bırakmışım, buna niçin işaret koymuşum? Yanıtı belirsiz sorularla rafları elden geçirmeye dönüşür ilk saatler. Bazen bir anda bir kitap ilişiverir gözüme; ah, bunu unutmuşum ben!

Epey önce kitaplıkların tozlu raflarından söz etmiştim. O tozlu raflarda dizili kitaplar bambaşka şeyler de fısıldarlar. Çünkü hiçbir kitaplık gerçekte nesne olarak sadece kitaplardan oluşmaz; yalnızca o kitapların anlattıklarıyla yetinmez. O raflarda kıvrılmış sayfaları, çizilmiş satırları, okunurken taşına taşına kimi yerlerinden kırılmış kapakları ile öylece unutuluvermiş halde durur gibidirler. Uzak köşede, elimizin uzanamadığı bir yerde... Sonra bir gün merak eder, uzanır ve dokunursunuz; bu kitabı ne zaman, niçin, nerede almıştım? Okurken ne düşünmüştüm? Kiminle paylaşmıştım? Bu ve benzeri sorular aslında hemen her kitap için geçerlidir.

Kapağını açar bakarsınız ki bir tarih atılmış ilk sayfanın bir köşesine. Acaba ne olmuştu o tarihte? Bazen farklı bir el yazısı görürsünüz; kim yazmış, bana armağan mı etmiş? Neden yazma gereği duymuş o tarihi? O gün ne yaşanmıştı? Eğer yaşınız gereği usul usul gelişen, yıllara yayılmış bir kitaplık önündeyseniz sorular ve zaman içinde silinmiş görüntüler üşüşmeye başlar insanın belleğine. Öyle ki elinizdeki bir romansa örneğin; önce o romanın karakterleri ve konusu değil; bir nesne olarak kitabı elinize aldığınız gün, o günün duyguları, o günü çevreleyen insanlar ve olaylar belirmeye başlar.

İlk sayfasını okumaya başladığınız ya da bitirdiğiniz gündeki yer, ortam ve duygular gelir, belleğinizin baş köşesine yerleşir. Roman kendi içinde size ait bambaşka bir olay örgüsü oluşturmuştur sanki zaman geçtikçe. Belki üzgündünüz ve kendinizi bir kitapçıya atıp avunmak istediniz, belki çok sıkılmıştınız da ışıklı bir kitabevi vitrinine bakarken ferahlamak isteyip o kitabı gördünüz ve hemen satın aldınız. Uzak, çok uzak bir kasabada kimsenin elini sürmediği ama sizin görüp hemen aldığınız bir şiir kitabı, gününüzü nasıl bulutsuz bir göğe çevirmişti, anımsarsınız.

Bir aşk romanını belki sıcak elini avcunuzda hissettiğiniz/hissetmek istediğiniz biriyle aldınız. Şu öykü kitabını yoksa o derin yalnızlık günlerinizde mi alıp okumuştunuz? Okunmadan, çizilmeden tertemiz duran bu kitabı aldığınız gün neler olmuştu da öylece bırakmıştınız? Ya şu imzalı kitap? Yazarıyla tanışıyor muydunuz ki öyle samimi cümlelerle imzalamış? Belki şuradaki kitabın yazılış sürecine de tanıksınız. Kimi yazarlar, şairler yıllar sonra bile kitabını elinize aldığınızda size gülümseyebilir.

O zaman dilimi anıların puslu bölgesinden usulca sıyrılır, kitabın o kırılmış karton kapağından, kıvrılmış sayfasından, içinden kayıp yere düşen not kâğıdından, kurşun kalemle çizilmiş satırlarından, yazarının imzasından bin bir duygu sökün edip gelir; tıpkı romanın, öykülerin ardı ardına akan cümleleri gibi. Bütün bunlardan sonra kitabın içine girebilirsiniz. Romansa, öyküyse yeniden buluşursunuz karakterleriyle, yeniden içine girersiniz konunun.

İtalo Calvino, Bir Kış Gecesi Eğer Bir Yolcu’da şöyle der: “Yıllardan beri bu kütüphaneye gelirim ve onu kitap kitap, raf raf keşfederim; gene de size tek bir kitabı oku­maktan başka bir şey yapmadığımı kanıtlayabilirim.”

Bu söze katılmamak mümkün mü? Yüzlerce kitap okursunuz da aslında tek bir kitap okumuş olursunuz: Kendinizi!