Dün sabah TÜİK tarafından Eylül ayı enflasyon verisi açıklandı. Yıllık bazda üretici fiyat endeksi yüzde 12.15 yükselirken, tüketici fiyat endeksindeki artış yüzde 6.15 oldu. 
Bu yılın Ocak-Nisan döneminde yüzde 5’in altında seyreden TÜFE, Mayıs ayı itibarıyla yükselişe geçmişti. Dün açıklanan Eylül verisi hem beklentilere uygun geldi, hem de önceki aya göre az da olsa geriledi.
Üretici fiyat endeksi ise Mayıs ayından beri yükseliyor. Dün açıklanan yüzde 12.15’lik artış Kasım 2008’den bu yana görülen en yüksek düzey. Hatırlayacağınız gibi o günlerde başlayan küresel kriz nedeniyle emtia fiyatlarında yaşanan keskin düşüş ÜFE’yi negatife çevirmişti.
Son veriye göre, TÜFE’deki artış geçen yılın Eylül ayına göre yaklaşık 3 puan geride. ÜFE ise 3 puan yukarıda.

Aşağıdaki grafik ÜFE ve TÜFE’de 2008 başından beri yaşanan değişimi gösteriyor. Son aylarda iki endeksteki değişim oranları arasındaki makasın açıldığını net olarak görülüyor. Bunun iki temel nedeni var.
Birincisi, bazı emtia fiyatlarının uluslararası piyasada yükselişi ve özellikle içeride döviz kurlarındaki yükselişin üretici fiyatlarını yukarı çekmesi. İkincisi ise, para piyasasında yapılan düzenlemelerle iç talepteki büyüme hızının yavaşlatılması ve döviz kurlarındaki yükselişin bazı ürünlerin tüketim hızını yavaşlatması nedeniyle tüketici fiyatlarındaki artışın sınırlı kalması.



Çekirdek Konusu

Bir de son ayların yıldızı, meşhur çekirdek enflasyon var. Bazılarınız için yabancı bir kavram olabilir ama çekirdek enflasyon da artık ÜFE ve TÜFE kadar yakından izlenmeye başladı.
Biliyorsunuz, enflasyonla mücadeleden sorumlu kurum merkez bankasıdır. Banka, faiz oranları, faiz koridoru, karşılık oranları ve benzeri araçlarla enflasyonla mücadele etmek için para politikasını yürütür. Ancak, merkez bankasının kullandığı araçlar, tüm ürünlerin fiyatları üzerinde aynı etkiyi yapmaz. Örneğin, sigara ya da alkollü içecek fiyatlarındaki artış, bu ürünlerin tüketimini azaltmayabilir. Fiyatı yurtiçinde belirlenmeyen enerji ürünleri de bu kapsamda değerlendirilebilir. Enerji fiyatları yükseldiği için ülkedeki üretimden, ısınma ihtiyacından, akaryakıt tüketiminden vazgeçilmez ya da sınırlı değişikliğe gidilebilir. Bazı ürünlerin, özellikle tarım ürünlerinin fiyatları, mevsimsel faktörlerden etkilenebilir ve bu durumda da para politikasının fiyatlar üzerinde etkisi zayıflayabilir.
Bu ve benzeri nedenlerle bir süredir merkez bankaları uyguladıkları politikaların tüm ürün sepeti üzerindeki etkilerinin yanında, bu politikaların etkilerinin daha yüksek olduğu ürün gruplarındaki fiyat değişimlerini izlemeye başladılar. İşte, banka politikalarının etkilerinin daha yüksek olduğu ürün gruplarındaki fiyat değişimine çekirdek enflasyon deniyor.
Enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içecekler, tütün ürünleri ve altın hariç tutulduğunda, geride kalan ürünlerin fiyatlarındaki değişim oranı çekirdek enflasyonu veriyor. Bu oran Eylül ayında, TÜFE’deki değişimden daha yüksek geldi. Yani Eylül ayında TCMB’nin kontrol gücünün yüksek olduğu ürün gruplarındaki enflasyon, tüm ürün gruplarındaki enflasyondan daha yüksek. Hem bu, hem de ÜFE’nin TÜFE’den daha hızlı yükseliyor olması, yıl sonu enflasyon hedeflerinin az da olsa aşılabileceğine işaret ediyor. Ancak, bu sapma enflasyon konusunda endişe edecek kadar büyük olmayacaktır.