Dün TÜİK, Ekim ayı sanayi üretim endeksini açıkladı. Sanayi üretim endeksi Ekim 2009’da Eylül’e göre yüzde 13,7 ve 2008’in Ekim’ine göre yüzde 6.5 düzeyinde yükseldi.
Endekste bu oranda artış olmasını çoğu kimse beklemiyor olsa da, Ekim ayında yaşanan yükseliş pek de şaşırtıcı olmamalı.
Bunun bir nedeni, Eylül ayında Ramazan Bayramı nedeniyle, imalat işletmelerinin daha kısa süreli çalışmaları olabilir. Ekim ayında daha uzun süre çalışan işletmeler daha fazla üretim yaptı. Bunu teyit eden başka bir faktör ise Ekim ayında ihracatın artmış olması. Uzun süredir ilk kez aylık bazda ihracatımız Ekim ayında 10 milyar doların üzerine çıkmıştı.
Bildiğiniz gibi dünya ekonomisi Mart ayından bu yana krizin etkilerini üzerinden atmaya çalışıyor. Geçtiğimiz sekiz ayda, birçok ülkenin ithalatında (henüz tatmin edici düzeylerde olmamakla birlikte) artış görülmeye başladı. Bu da Türkiye’deki sanayi ihracatını ve dolayısıyla üretimini teşvik eden bir faktör.
Ancak son aylarda her ülkedeki sanayi üretimi Türkiye’deki gibi yüksek performans göstermiyor. Son 8 aylık performans incelendiğinde, Japonya sanayi üretiminde aylık yüzde 2,7, son 4 ayda ABD sanayi üretiminde ortalama yüzde 0,7 artış var. Türkiye’de sanayi üretimi Ağustos ve Eylül ayda ortalama yüzde 3.1 düşmesine karşın 8 aylık dönemde ortalama yüzde 4.4 artış gösterdi.
Göstergenin en zayıf olduğu yer ise Euro Bölgesi. Küresel krizden çıkış sürecinde, en geç iyileşmenin Avrupa’da olacağı uzun süredir konuşuluyor. Son olarak dün açıklanan Alman sanayi üretimi verisi bunu teyit etti. Ekim ayında Almanya’da sanayi üretiminin Eylül’e göre yüzde 1 artması beklenirken, değişim negatif yönde ve yüzde 1,8 oranında oldu. Dün açıklanan İngiltere verisi de beklentilerin altında kaldı.
Aşağıdaki şekilde, Türkiye, ABD, Japonya ve Euro Bölgesinde sanayi üretim endekslerinin değişimini görebilirsiniz. Türkiye bu açıdan diğerlerinden çok daha iyi bir performans gösteriyor desek, sanırım abartmış olmayız.

Bunlara rağmen, Avrupa’da toparlanmanın daha geç olacağı beklentisi, gelecek aylarda Türkiye’de sanayi üretimindeki iyimser tablonun devam etmeyebileceğine yönelik bir işaret olarak alınabilir. Ayrıca, imalat sanayi eğilim anketi verileri gelecek aylarda üretim miktarında düşüş olabileceğine işaret ediyor.
*Sanayi üretimi analizinde yardımı için Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden Murat Doğanay’a teşekkür ederim.