Dün sabah TÜİK tarafından Mart ayı sanayi üretim endeksi açıklandı. Ocak ve Şubat aylarındaki görece zayıf performanstan sonra endeks, Mart ayında geçen Şubat’a göre yüzde 16.3, geçen yılın Mart ayına göre yüzde 21.1 yükselerek 116.2’ye ulaştı. Genel görünüme bakmak için bir de 3 aylık ortalamaların gelişimine bakmak faydalı olabilir. Bu açıdan, 2009’un ilk çeyreğine göre, bu yılın ilk çeyreğinde sanayi üretim endeksi yaklaşık yüzde 17 yükselmiş durumda.
Aşağıda sanayi üretim endeksinin son beş yıldaki seyrini görüyorsunuz. Kriz öncesinde 120 civarında seyrederken, 2009 başında 80’lere kadar gerileyen endeks, geçen yılın Şubat ayından beri sert ve dalgalı bir çıkış içinde görünüyor.

Krizin yayılmaya başlaması ile birlikte, Türkiye sanayi üretimi pek çok ülkeye göre sert bir düşüş gösterdi. Avrupa ülkelerine, ABD ve diğer batılı ülkelerin pek çoğundan daha fazla gerileyen sanayi üretimi, toparlanma döneminde ise bu ülkelerin tamamından daha iyi bir performans gösteriyor. Örneğin krizin henüz ABD mortgage piyasasıyla sınırlı olduğu Ocak 2008’e göre bugün ABD sanayi üretimi yüzde 9.5, Euro Bölgesi sanayi üretimi yüzde 14, Japonya sanayi üretimi yüzde 14 geride olmasına rağmen, Türkiye sanayi üretimi aynı döneme göre yüzde 5.4 geride.

Yukarıdaki grafik 2006-2010 döneminde Japonya (yeşil), Türkiye (kırmızı), ABD (siyah), Euro Bölgesi (mavi) ülkelerinin aylık sanayi üretim endekslerinin bir önceki yıla göre değişimlerini gösteriyor. Gördüğünüz gibi, kriz döneminde en büyük gerileme Japonya ve Türkiye’deyken, iyileşme döneminde ciddi artış gösterenler de bu ülkeler.
Mevcut görünüm iyi olsa da, Avrupa ülkelerinde son aylarda yalanan borç krizinin bu ülkelerdeki talep üzerindeki negatif etkisinin Türkiye sanayi üretimine yansıması olumsuz olacaktır. Bunun nedeni, Türkiye’deki sanayi üretiminin önemli bir kısmının ihracata yönelik olması, ihracatın da yarısına yakınının Avrupa ülkelerine yapılıyor olması.
Geçen hafta açıklanan tahminlere göre 2010’da AB’nin yüzde 1, Euro Bölgesi’nin binde 9 büyümesi bekleniyor. Ancak, büyük olasılıkla bu büyüme hızına ulaşmak mümkün olmayacak.  Özel tüketim harcamalarında ise geçen yıla göre hiç artış beklenmiyor. Dolayısıyla, önümüzdeki aylarda sanayi üretim endeksinde yılın ilk çeyreğindeki gibi yüksek artışlar olmayabilir.
Not: Sanayi üretimi verileri için SBF’den Murat Doğanay’a teşekkür ederim.