Muhtemelen siz bu yazıyı okurken, Ocak ayına ait işsizlik verisi açıklanmış olacak. Henüz açıklanmamışsa, saat 10’a kadar beklemeniz gerek.
Büyük bir sürpriz olmazsa işsizlik oranı geçen ay kırdığı %13.6’lık rekora bir yenisini ekleyecek. Tarım dışı işsizlik oranında da geçen ay açıklanan %17.3’ün üzerine çıkmamız şaşırtıcı olmayacaktır.
Bunları okurken, “
Geçtiğimiz günlerde sanayi üretimi ve kapasite kullanımına ait yazılarda iyimserken, işsizlikte neden oranın yükselmesini bekliyorsunuz?” diye soruyorsanız hemen söyleyeyim:
1-Bugün sabah 10’da açıklanacak olan işsizlik verisi üç ay öncesine ait, yani Ocak 2009’a. Oysa geçen hafta açıklanan sanayi üretimi endeksi Şubat ayına aitti. Kapasite kullanım oranı ise Mart ayına. Evet, gerçekten önümüzdeki aylarda bu ikisinde iyileşme bekliyorum, fakat bundan bir ay sonra açıklanacak olan işsizlik oranı Şubat’a ait olacak ve muhtemelen bugün gelenden daha kötü olacak. Bu noktada tamamen Türkiye İstatistik Kurumu’na bağlıyız.
2-İşsizlik oranında, verilerin gecikmeli açıklanması etkisini bir tarafa bırakalım, yükseliş eğilimi bir süre daha devam edebilir. Yani, sanayi üretimi ve kapasite kullanımında olması beklenen belirgin bir geri dönüş (iyileşme) işsizlik oranında olmayacaktır. Çünkü işletmeler, işten çıkardıkları çalışanlarını hemen işe geri almayacaktır. Tıpkı 2001 krizi sonrası dönemde yaşandığı gibi, önce mevcut çalışanlarla kullanabilecekleri kapasitenin azami sınırına ulaşmayı bekleyeceklerdir.
İşte bu iki nedenle (istihdam piyasasına yönelik ek önlemler alınmazsa) ben sonbahara kadar işsizlik oranındaki artışın devam edeceğini ve Pazartesi günü Devlet Bakanı Nazım Ekren tarafından 2009 için açıklanan %13.6’lık işsizlik oranı hedefinin üzerine çıkılacağını düşünüyorum.
Bugün açıklanan veriyi aldıktan sonra, yarın size daha detaylı bir resim çizmeye çalışacağım. Ama şimdilik şunları söylemekle yetineyim:
Hem krizden önce, hem de kriz döneminde Türkiye’nin en büyük ekonomik sorunu işsizlik oldu. Ne yazık ki; bir süre daha öyle kalacak. Ancak, emin olun, krizde istihdam piyasasının en kötü etkilendiği ülke Türkiye değil. Bu krizde işsizlik oranı Türkiye’dekinden çok çok daha hızlı artan ülkeler var. Hangileri mi? Cevabı ve işsizlikte son durum yarın...