2007 yazında başlayıp, 2008 sonbaharında kök salan kriz, kaynağı ABD olsa da ihracatçı ülkelere daha fazla zarar veriyor.
Çoğu Uzak-Doğu’da bulunan ve aralarına Türkiye, Çek Cumhuriyeti ve Brezilya’yı da ekleyebileceğimiz ülkeler, ekonomik kalkınmalarını ihracat üzerine kurmuş durumda.
Meşhur Asya mucizesi, 1970’li yıllardan itibaren Japonya’nın başını çektiği ve son yıllarda Çin’in ön saflara geçtiği Asya ülkelerinin dünyanın üretim merkezi haline gelmesiyle başladı. Ucuz işgücü, bol hammadde ve cömert devlet teşvikleri ile birlikte yatırımlar bu ülkelere kaydı. Bunun doğal sonucu, bu ülkelerde yapılan üretimin önemli bir kısmının batı ülkelerine ihraç edilmesiydi. Şu rakamlara baktığınızda durumu daha net göreceksiniz. İhracatın milli gelire oranı Tayvan ve Tayland’da yüzde 60’ın üzerinde. Güney Kore ve Çin’de yüzde 40’a yakın.
Devam eden teşvik uygulamaları ve yatırım çekmek için girişilen rekabet bu eğilimi hızlandırdı. 1990’lı yıllarda bu ülkelere Meksika, Brezilya, Türkiye ve ardından bazı Doğu-Avrupa ülkeleri eklendi.
Mali piyasalarda başlayan kriz, ABD başta olmak üzere birçok ülkede milyonlarca işsiz yarattı. Çok daha büyük bir insan grubu işten çıkarılma tehdidi ile çalışmaya devam ediyor. İşsiz kalanların gelir kapıları kapandı. İşsizlik riski taşıyanlar ise harcamalarını sınırladılar. Bu iki grup dışında kalanlar, harcamalarını ertelemeye başladılar. Sonuçta, ihracata dayalı üretim yapan ülkelerde üretilen mallara talep azaldı, siparişler gerilemeye başladı. Bu nedenle, bu ülkeler sadece kendi iç piyasalarındaki talep gerilemesinden değil, dış âlemdeki talep gerilemesinden de etkilendiler ve üretimlerini azaltmaya başladılar.
Fakat sonuç beklenenin çok ötesine geçti. Tayvan’da Aralık 2008’de yapılan sanayi üretimi önceki yıla göre yüzde 32.3 geriledi. Bu tek kelimeyle ‘inanılmaz’ bir oran. Hazır olun, dahası var: Ocak’taki gerileme yüzde 43.1. İhracatta ise yarıya yakın bir düşüş oldu.

Ülke	Dönem	Sanayi Üretimi
Tayvan	Aralık 2008	-%32,3
Japonya	Aralık 2008	-%20,6
Tayland	Aralık 2008	-%18,8
Güney Kore	Aralık 2008	-%18,6
Çek Cum.	Kasım 2008	-%17,4
Brezilya	Aralık 2008	-%14,5
Türkiye	Kasım 2008	-%13,9
Macaristan	Kasım 2008	-%12
Rusya	Aralık 2008	-%10,8

Önümüzdeki dönemde bu ülkelerin iç talebi canlandırıcı tedbirlere yoğunlaşacağını göreceğiz. Bu süreç başladı bile. Faiz oranlarında sert indirimler yapılıyor. Altyapı yatırımları için dev fonlar ayrılıyor. KDV ve gelir vergilerinde indirimler yapılıyor. Nakit para dağıtan ülkeler bile var. Bakalım daha neler olacak!