2009’u geride bıraktık. Birçok yazar son haftalarda 2009’da ne olup bittiğinden ziyade (herhalde o konuya çokça değinildiği için), 2010’dan beklentiler konusunda fikirlerini paylaştı. Ben de öyle yaptım.
Ama bugün geriye dönüp, geçen yıl dünya ekonomisinin “en”lerine bakalım isterseniz…
En çok büyüyen ekonomi: Henüz büyüme oranları açıklanmadığı için bu konuda kesin bir bilgi yok. Fakat bu yıl en yüksek büyüme oranının yüzde 15 ile Afganistan’a ait olması bekleniyor. Afganistan’ı, yüzde 11 ile Katar izliyor.
En çok küçülen ekonomi: En fazla küçülen ekonomiler Avrupa’da. Litvanya’nın yüzde 18.5, Letonya’nın yüzde 18, Ermenistan’ın yüzde 15.6, Ukrayna ve Estonya’nın yüzde 14 küçülmüş olduğu tahmin ediliyor.
En çok değer kazanan borsa endeksi: Geçen yıl en fazla yükselen borsa endeksi yüzde 134 ile Arjantin Merval endeksi oldu. Onu yüzde 131 ile Rusya Micex endeksi ve yüzde 106 ile Peru Lima Genel endeksi izledi.
En çok değer kaybeden borsa endeksi: Geçen yılın en kötü performansını yüzde 40’ı aşan düşüşle Gana Borsası gösterdi.
En çok değer kazanan meta: 2009 yılında, ham petrol fiyatı yüzde 106, motorin yüzde 131, şeker yüzde 105 yükseldi. Ama fiyatı en fazla artan ürün yüzde 146 ile bakır oldu.
En çok değer kaybeden meta: Geçen yıl emtia fiyatlarında yükselişler yaşandı ama buğday fiyatı yüzde 8’e yakın geriledi.
En fazla ihracat: Dış ticaret verileri de henüz kesinleşmedi. Buna rağmen, Çin’in Almanya’yı geçerek, 1.19 trilyon dolar ile, ilk kez dünyanın bir numaralı ihracatçısı olması bekleniyor. Geçen yıl Çin ihracatının önceki yıla göre yüzde 16.5 daraldığı tahmin ediliyor.
En fazla ithalat: 2008 yılında ABD, 2.11 trilyon dolarlık mal ithalatı ile dünyanın en büyük ithalatçısıydı. 2009 verileri henüz açıklanmamış olmasına rağmen, ABD’nin geçen yıl, 1,6 trilyon dolar ithalat yaptığı tahmin ediliyor. Bu, ABD’yi yine en büyük ithalatçı yapıyor.
En büyük ekonomi: AB bütün kabul edildiğinde, dünyanın en büyük ekonomisi. Ancak ulusal ekonomiler olarak sıralama ABD’yi açık ara birinci yapıyor.
En küçük ekonomi: İMF verilerine göre dünyanın en küçük ekonomisi Kiribati. Birkaç gün önce Türkiye’nin ihracat yapmadığı dört yerden biri olarak adı geçen bu ülkenin 2009’da yüzde 1.5 büyüdüğü tahmin ediliyor. Milli geliri ise 140 milyon dolar civarında.
En yüksek işsizlik: İnanır mısınız bilmem ama Zimbabve’de işsizlik oranı yüzde 90.
En düşük işsizlik: Buna da inanmak zor olabilir ama dünyanın en küçük ülkelerinden biri olan Andora’da işsizlik oranı 0. İspanya ve Fransa arasında kalan 468 km2’lik bu ülke aynı zamanda Türkiye’nin 2009 yılında en yüksek ihracat artışı (yüzde 145) yakaladığı ülkelerden birisi.
En fazla dış borç: ABD’nin dünyanın en büyük dış borcuna sahip ülkesi olduğunu bilmeyen yoktur. Ülkenin yaklaşık 14 trilyon dolar dış borcu var ve bu dünya milli gelir toplamının dört biri demek. Ama dış borcun milli gelire oranı sıralamasında yaklaşık yüzde 800 ile İrlanda ilk sırada geliyor.
En riskli ülke: Tahvil ihracında risk primleri en yüksek olan ülkeler Ukrayna, Venezuela, Arjantin, Pakistan, Letonya, Litvanya ve İzlanda. Ukrayna’nın CDS (credit default swap) primleri 1000 puan civarında. Bu, 100 dolarlık bir alacağı garanti etmek için 10 dolar sigorta primi ödemek gerektiği anlamına geliyor. Ukrayna’nı Venezuela ve Arjantin izliyor.
En büyük STA: Geçen yılın en büyük serbest ticaret anlaşması Çin ve ASEAN (Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği) arasında imzalandı ve 1 Ocak 2010’da yürürlüğe girdi. Bu anlaşmanın kapsadığı ülkelerin ticaret hacmi 4.5 trilyon dolar. On ASEAN üyesinde 584 milyon, Çin’de 1.3 milyar insan yaşıyor. Anlaşma kapsamındaki ülkelerin milli gelir toplamı 6 trilyon dolar ve bu dünya milli gelir toplamının onda biri kadar.
