Ukrayna işgali ve direnişi sürerken, Turkcell için sıkıntılı bir durum, Hem Ukrayna'daki LifeCell firması hem de ana şirkette dolaylı olarak yüzde 19,8 ortağı olan LetterOne'ın geldiği hal[1]. LetterOne şimdilerde Lüksemburg merkezli gözükse de öncülünün Alfa Telecom olduğunu gayet net hatırlıyoruz. Şimdi bunlara yakından bakalım.

IMTIS Holdings ve LetterOne'ın Turkcell içindeki yeri

Turkcell'de şu anda ortaklık şöyle[2]:

Burada gördüğünüz IMTIS Holdings firması, LetterOne'ın alt şirketi. Bu şirket hakkında bir web sitesi, ya da LetterOne'ın "Aktif Yatırımlar" sayfasında bir kayıt bulamazsınız. Ama Letterone sitesinde aktif yatırımlar başlığı altında Turkcell gözüküyor.

Anlaşılan Ruslar da, Çukurova döneminin matruşka türü yönetim tarzını yani şirket içinde şirketi benimsemişler.

IMTIS'in ne olduğu LetterOne tarafından New York Borsasına Kasım 2021 başında gönderilen mailde açıklıkla yer alıyor[3]. Çünkü yukarıdaki "yüzde 54 halka açık" hisselerin bir kısmı New York Borsasında.

"Size (i) IMTIS Holdings S.à rl'nin ("IMTIS Holdings") tek hissedarı olan International Mobile Telecom Investment Stichting Administratiekantoor ("IMTIS") ve (ii) LetterOne Group içindeki bir şirket olan L1T UB Holdings S adına yazıyoruz..."

Açıklamanın devamında ise şunlar yer alıyor:

"LetterOne, sabit bir yatırım süresi ufku olmayan, telekom ve teknolojide uzun vadeli, proaktif, öz sermaye yatırımcısıdır. Diğer yatırımların yanı sıra, LetterOne, gelişmekte olan pazarlardaki en büyük mobil telekomünikasyon operatörlerinden biri olan VEON'da yüzde 47,85 hisseye sahiptir. LetterOne ayrıca yakın zamanda portföyüne 1 milyar sterlinlik bir İngiltere yeşil alan fiber projesi ekledi. LetterOne, telekomünikasyon sektörüne kendini kanıtlamış bir bağlılığa ve derin bir anlayışa sahiptir ve sosyal ve ekonomik önemine güçlü bir şekilde inanmaktadır.

LetterOne (veya öncülü Alfa Grubu), son 16 yıldır Turkcell'de önemli bir ekonomik çıkara sahip. LetterOne, başlangıçta 1,6 milyar dolar yatırım yaptı ve 2020'de gerçekleştirilen mülkiyet yeniden yapılandırmasının bir parçası olarak IMTIS aracılığıyla 330 milyon doların üzerinde bir ekonomik yatırım daha yaptı. IMTIS Holdings, Turkcell'in mevcut hisselerinin yüzde 19,8'ine sahip olup, Turkcell'i şirketin en büyük bağımsız hissedarı yapmaktadır."

LetterOne (öncülü Alfa Grubu) ortaklık yapısı

2013 yılında Lüksemburg merkezli olarak kurulan ve web sitesine göre 20 milyar Euro (26 milyar dolar) sermayesi bulunan LetterOne (L1), enerji, sağlık, teknoloji ve perakende alanlarında yatırım yapan bir şirket.

Öncülü olan Alfa Grubuna baktığımızda 1964 doğumlu Ukrayna doğumlu Rus oligark Mikhail Fridman tarafından kurulduğu görülüyor.

Forbes Fridman'ı, en zengin yedinci Rus olarak sınıflandırmış. Aynı zamanda İsrail vatandaşı olan Fridman anlayacağınız gibi bir musevi. Üniversite öğrenciliği sırasında araba yıkama, pencere yıkama, yabancılara yönelik emlakçılık, sigara-parfüm ithalatçılığı gibi işler yapmış. Sonra da anlaşılan "allah yürü ya kulum" demiş.[4]

Günümüzde yaptığı yatırımlarla 120 bin kişiye istihdam sağladığı kaydedilen LetterOne ise Putin'in yakın arkadaşlarından olduğu bildirilen diğer bir oligark olan Petr Aven ile birlikte Fridman tarafından 2013 yılında kuruldu.

Ukrayna işgali sonrasında iki ortak oligarkın hisseleri donduruldu

Batı, Rusya'ya daha önceki olaylarda uyguladığı yaptırımların yetersiz olduğunu düşündüğü için, bu sefer sadece ülkeye değil Rus oligarklara da yaptırımlar uyguluyor. LetterOne'ın kurucusu, dolayısıyla Turkcell'in ortağı olan ve İngiltere'de yaşayan 2 Rus oligark'ın  22 milyar dolarlık hisseleri de aynı kapsamda donduruldu. Mikhail Fridman ve Petr Aven, LetterOne yönetim kurulundan istifa ettiler. Açıklamayı ortağı oldukları Letter One holdingin Yönetim Kurulu Başkanı Meryvn Davies ve İcra Kurulu Başkanı Jonathan Muir yaptı.

LetterOne vitrini İngilizlerle dolu

LetterOne'ın bugünkü yönetim kurulu ve yönetim ekibine baktığımızda, gayet etkili İngilizler görüyoruz. Mesela Davies bir asil (baron) ve mayıs 2010'a kadar Ticaret, Yatırım ve KOBİ'lerden sorumlu bakanlık yapmış birisi.

Yönetim Kurulundan icracı olmayan direktör Richard Burt ise ABD'nin eski Almanya büyükelçisi.

Teknoloji bölümünün başında danışman yönetici olarak gözüken Dr. Robert Easton ise dünyanın en büyük yatırım gruplarından Carlyle yönetiminden gelmiş.

Diğer kişiler de, ilaç firmalarından ya da yönetim danışmanlığı firmalarından gelmiş yöneticiler. Yani ekip hayli sağlam.

Davies şirketi şöyle tanıtıyor:

Alfa Telecom'un ve LetterOne'ın Turkcell hikâyesi

Bu yazıda bir de LetterOne'ın (Alfa Telecom) Turkcell hikayesine kısaca bakalım:

• Çukurova Holding'in Pamukbank nedeniyle TMSF tarafından sıkıştırılması üzerine, hisseler önce Telia Sonera'ya satılmaya çalışıldı ama Telia'nın verdiği rakam düşüktü. Tam o sırada ortaya Alfa Telecom seçeneği çıktı. Alfa ile Anlaşma 3,3 milyar dolarlık bir paketti ve 1,6 milyar TL'lik kısmı için (yüzde 13,22) hisse devri sözkonusuydu, Geri kalan kısım ise 'Turkcell hisse senedine çevrilebilir' tahvil şeklindeydi.
• 1 yıl sonra ismini Altimo'ya çeviren Alfa, Çukurova'nın temerrüde düştüğünü söyleyerek mahkemeye gidip, Turkcell hisselerini almaya çalıştı. Çukurova o dönemde borcunun tamamını ödemeye çalıştıysa da, Altimo kabul etmedi.
• Aynı dönemde TeliaSonera "biz hisseleri almıştık, o hisseler bizim" diyerek mahkemelere taşındı.
• 10 yıl kadar TeliaSonera ve Alfa Telecom, Türkiye'de, İsviçre'de, Karaip Adalarında, ABD'de, İngiltere'de Çukurova'ya karşı sayısız dava açtı.
• Bir yandan da Genel Kurullarda Çukurova ibra edilmediği için 5 yıl temettü dağıtılamadı.
• Bu arada Çukurova Holding'in durumu zayıfladı. Sonuçta, mahkemeler tarafından TeliaSonera'ya 1 milyar dolar'a yakın tazminat ödemesi gerekti. Altimo (bu arada LetterOne olmuştu) davasında ise Çukurova'nın hisselerin bedelinin ödenmesi durumunda, hisseleri koruyabileceği kararı çıktı.
• Çukurova hisseleri almak için ödemesi gereken parayı Ülker'in Gözde Girişim firmasından bulacakken, engellendi ve krediyi Ziraat Bankası verdi.
• Daha sonra Çukurova hisseleri Ziraat Bankasına geçti.
• Bu arada TeliaSonera hisseleri de Türkiye Varlık Fonunun yeni kurulan bilişim firmasına alındı.

LetterOne'ın NYSE'ye gönderdiği mektup ve sonrası

Tabii bir de kasım başında gönderilen bir mektup hikâyesi var. Turkcell'in önce kendi yönetim kuruluna gönderildiği, sonra da borsaya iletildiği kaydedilen mektupta şu noktalar dikkati çekiyordu[7]:

1. Yönetim Kurulu'nun, şirketin tüm hissedarlarının ve daha geniş paydaşların yararına olan potansiyelini gerçekleştirmek için gerekli becerilere, deneyime ve hesap verebilirliğe sahip olmadığına inanıyoruz.
2. IMTIS Holdings, Turkcell'in şu anda yüzde19,8'lik hissesine sahip ve bu da onu Şirketin en büyük bağımsız hissedarı yapıyor.
3. Turkcell'deki yönetişim rejimi konusunda da derin endişeler duyuyoruz

Bu şikayetlerin nedenini bir başka yazımızda detaylıca incelemiştik[8].

LetterOne 3 Şubat'ta da noterden 15 maddelik bir ihbarname gönderdi ve bağışlardan, yönetim değişikliğine kadar pek çok konudan bahsetti. Turkcell Yönetim Kurulu 11 Şubat'ta bu ihbarnamede belirtilenlere karşı cevap yayımladı[9].

Buradaki gidişatın sonucunu da merakla takip ediyoruz. Özellikle Bakan Nebati'nin yurtdışındaki yatırımcılara verdiği son garantileri okuduktan sonra.

Turkcell'in Ukrayna ve Belarus'daki durumu

Son olarak Belarus ve Ukrayna'daki duruma bakalım. Turkcell Ukrayna işgali başlamadan bir hafta önce 25 Şubat'ta aşağıdaki açıklamayı yaptı:

"Şirketimizin yüzde 100 bağlı ortaklıkları olan Lifecell LLC, LLC UkrTower ve LLC Global Bilgi şirketleri Ukrayna'da telekomünikasyon, kule işletmeciliği ve çağrı merkezi hizmetleri sunmaktadır.

Son dönemde Ukrayna'da yaşanan endişe verici gelişmeler tarafımızca yakından takip edilmekte olup, söz konusu şirketlerimiz tarafından yürütülen operasyonlar an itibarıyla devam etmektedir.

Ülkedeki durum ve operasyonlarımıza olan etkisi yakinen izlenmekte ve gerek şirketlerimizin operasyonlarının devamına gerekse çalışanlarımızın güvenlik ve sağlık durumlarının korunmasına ilişkin kurumsal aksiyon planlarımız gelişmelere göre anlık olarak güncellenmektedir."

Savaş başladıktan sonra yani mart başında Turkcell'e aşağıdaki soruları ilettik ama cevap vermemeyi tercih ettiler.

1. Ukrayna-Rusya savaşı kapsamında, Turkcell'in durumu nedir? Acaba Rus ortaklığı nedeniyle bir sıkıntı var mı?
2. Rus ortaklar Ukrayna şebekesi konusunda bir talepte bulunursa, o zaman nasıl davranıyorsunuz?
3. Savaş ve Rus ortaklar nedeniyle Ukrayna'da abone kaybınız var mıdır?
4. Türkiye'de savaştan ötürü Rus malları ile ilgili son hassasiyet size de yansıdı mı?
5. Belarus'daki durum nedir? Rahatsızlık var mıdır?
6. LifeCell programı ile ilgili bir sıkıntı yaşıyor musunuz?
7. Hem Ukrayna (Life) hem de Belarus'da çalışan Türk personeli Türkiye'ye çağırdınız mı? Tahliye imkanı oldu mu?
8. TV kulesinin bombalandığını gördük. Baz istasyonları için sıkıntı var mı?
9. Swift sıkıntısı ortağınıza temettü aktarımını nasıl etkileyecek?
10. Global ya da Avrupa'daki yaptırımlardan Turkcell (Rus ortaklar nedeniyle) etkilendi mi?

Biz cevap verelim; Turkcell'in Ukrayna ve Belarus operasyonlarında sorun olacağı anlaşılıyor. Turkcell için Belarus ve Ukrayna operasyonları finansal açıdan çok önemli değil ama politik gelişmeler dolayısı ile sıkıntı yaratabilir. Bu sıkıntıların ne olabileceğini anlamaya çalıştık ama cevap vermemeyi tercih ettiler.

Temettü aktarımlarının da şirkete yapılabileceği anlaşılıyor çünkü dediğimiz gibi Lüksemburg merkezli olan şirketin yönetimi İngilizlere geçmiş durumda ve Rus oligark ortaklar ortadan kaybolmuş durumda.

Diğer yandan Türk personelin Türkiye'ye geldiğini duyuyoruz.

Turkcell'in AKP ağırlıklı yönetimi dolayısıyla LetterOne'ın şikayetlerini şimdi İngiliz yöneticiler takip edecek. Rus ortakların istifa etmeleri ve vitrinin İngilizlerle doldurulması belki durumu bir ölçüde rahatlatır ama bir yandan da LetterOne'ın, NYSE'ye yaptığı şikayet ve benzeri sözleri söylemesi kolaylaşır. Varlık Fonu olayı nasıl olacak ya da Varlık Fonu'nun bu hisseleri alması yaptırımlardan etkilenecek mi? Önümüzdeki günlerde görüyor olacağız.

---

---

[1] Letter One - Our Active Investments
[2] Turkcell Ortaklık Yapısı
[3] Ruslar Turkcell'in Yönetim Tarzını New York Borsasına Neden Şikayet Etti
[4] Mihail Fridman
[5] LetterOne (L1)
[6] Turkcell Genel Kurulu Sadece Ortaklarını Değil, Türkiye'nin Geleceğini de Etkiler
[7] Ruslardan Turkcell Yönetimini NYSE Borsasına Şikayet Etti
[8] Ruslar Turkcell'in Yönetim Tarzını New York Borsasına Neden Şikayet Etti
[9] Turkcell LetterOne İhbarnamesine Karşı Açıklama Yayınladı