İnternetin hacmi en büyük ticari alanlarından birisi elektronik oyunlar. Bugün dünya pazarının 100 milyar $ ve içinde mobil oyunlar pazarının –Holywood’u bile geçerek—40 milyar $ olduğu tahmin ediliyor. Dijital eğlence kültüründe elektronik oyunlar en çok tercih edilen en yaygın kullanılan ürünlerin başında geliyor.
Oyun sektörünün gelişimine baktığımızda ise çoğunlukla “ücretsiz” oyunların tercih edildiğini görüyoruz. O nedenle “paralı” başlayan oyunlar da, giderek parasız hale dönüştü. Burada kastedilen oyunu oynamaya başlamak için bir ödeme yapılmasına gerek olmaması. Yani oyunu indirmek ve oynamaya başlamak bedava.
Buna karşılık oyun firmaları nereden para kazanıyorlar derseniz; oyunun marka değerine karşılık gelen oranda reklam almak bir opsiyon. Daha çok gelir getiren ise; çeşitli oyun özellikleri, eşyaları ve ürünlerini satmak oluyor. Örneğin “kılıç” ya da “tüfek” ya da “can” alabiliyorsunuz. Böylece oyun içinde prestijiniz ve şansınız artıyor.
Ama oyunun --ister web'de, ister mobil'de-- ücretsiz şekilde indirilmesi veya oynanması, her isteyenin bunları istediği gibi değiştirilebileceği anlamına da gelmiyor. Oyunlar tıpkı bir şiir, tablo, roman, heykel gibi özel bir yasal korumaya tabii.
Hile siteleri profesyonel şirketlerce yönetiliyor
E tabii, bir yerde para olunca, mutlaka oraya “taklitçiler” ya da “haksız kazanç”cılar da doluşuyor. Hile Sitesi denilen siteler de, oyun sektörünün asalakları durumunda.
Oyun sektörünün 1 oyunu ortaya çıkarması milyon $’lı rakamlara mal olabiliyor. Oyunun, oyunu yaratan firmanın ve de sektörün sürdürülebilirliği açısından, bu maliyeti çıkarıp, üstüne para kazanmaları lazım. Bazen bir oyun firması 5 oyun çıkarıyor ama aynen sinema filmlerinde olduğu gibi sadece 1 tanesi tutabiliyor. Bütün bunların finanse edilmesi lazım.
Hile firmaları ise, popüler yani marka değeri olan oyunlar üzerinden hareket ediyorlar. Oyunlara dair bir şeyler satıyor. Bu eşya da olabiliyor, belli safhaları atlatmaya yönelik kodlar da olabiliyor. Yani oyunların kazanacakları parayı aşındırıyorlar.
Bunu yapanlar, çoğu zaman oyunun meraklısı “amatörler” olarak değerlendiriliyorlar. Ama değil, bunlar genellikle profesyonel şirketler. Kullandıkları araç, gereç, ödeme alma şekilleri ile hayli profesyoneller.
Hile sitelerine 245/A kapsamında 205 bin TL tazminat cezası
Bu hafta içinde, İzmir Fikri ve Sınai Haklar Mahkemesi, oyun sektörünü yakından ilgilendiren ve Türkiye’de ilk defa uygulanacak tarihi bir karar verdi. Mahkeme, dijital oyunlar için hile yayınlayan ve sağlayan 3 ayrı web sitesine erişimi kalıcı olarak engellerken sitelerde hile yayınlayanları da 205 Bin TL tazminat ödemeye mahkum etti [1].
Oyun içinde haksız şekilde avantaj elde etmek için veya oyunun kurallarını veya kodlarını etkisiz bırakmak için yayınlanan, satılan dağıtılan hile yazılımları parazit rekabetçilerin ve gerçek bir oyuncu olmayan oyun oynayanların en çok başvurduğu yöntem. Bunlara oyun yazılımına zarar veren zararlı yazılımlar deniyor. Hukuken bu tür zararlı yazılımlar hile veya hack yazılımı niteliğinde.
Bu hileleri hem üreten, hem yayınlayan hem kullanan hem de bulunduran Türk Ceza Kanunu m. 245/A kapsamında 1-3 arası hapis cezasına tabii bir suç işlemiş oluyor. Burada kullanmasanız dahi zararlı yazılımı bulundurmak bile tek başına suç sayılmış.
CMK 245/A bu konuya ceza getirdi
Davaların ve hile sitelerinin bu karar sonrasında durumunu öğrenmek için ticaret hukuku, bilişim- fikri mülkiyet ve oyun hukuku uzmanı Dr. Mete Tevetoğlu’nu aradık ve görüşlerini sorduk.
Tevetoğlu, ticaret hukuku alanında çalışan bir hukukçu. Bunun yanı sıra fikri mülkiyet- bilim hukuku çalışma alanları. Oyun hukuku ise ülkemizde ilk defa Dr. Tevetoğlu'nun çalışmaya başladığı özel bir ilgi alanı. Tevetoğlu, bu konularda ülkemizde ve yurt dışında çeşitli üniversitelerde ve özel eğitim programlarında da öğretim üyesi olarak dersler veriyor. Kendisine ilk olarak–okuyucularımız tarafından bildik de olsa -- yeniden bu hile sitelerinin neden ortaya çıktığını sorduk.
Dr. Tevetoğlu: "Bence, hile, ekonomiden, ticarete, dinden, siyasete, tarihten hukuka bir bir kültür meselesi. Çünkü hile kavramıyla biz saydığımız diğer alanların dışında, ticaret sahasında da, hukuk sahasında da, borsada da sık sık bir kavram olarak karşılaşıyor ve bununla mücadele ediyoruz.
Herhangi bir konuda hile yapmak veya yapmamak toplumun olaylar ve hayata karşı tutumuyla da yakından ilgili. O sebeple, markette sıra beklerken, gazeteciden gazete alırken, trafikte gişeden geçerken, çocuk parkında salıncağa binerken öne geçmek isteyen, önündekini arkasındakini yanındaki görmeyen veya kendi menfaati gereği görmezden gelen ile oyunda hile yapan veya yapılmasından kazanç sağlamaya çalışan arasında bir fark bulunmuyor.
Özetle, hilecinin ana karakteri haksız avantaj elde etmek veya bir durumun veya gerçeğin gizlenmesini hedeflemektir. Oyun hilesi sitelerinin ortaya çıkmasının bir kaç farklı nedeninin olduğunu gözlemliyorum. Bunlardan ilki yine site sahibi ve kullanıcısının haksız avantaj hevesinin yüksekliği. İkincisi öne geçmek, vakit kazanmak, sabır ve emek gösterememek. Bir de rakiplerin birbirinin oyunlarını kötüleştirmek için rakiplerin oyunlarını hedef alması için açtıkları hile siteleri söz konusu olduğunda bu tam bir haksız rekabet vakası örneği."
Peki neden hile siteleri var ve nasıl bir şey sunuyorlar? Dr.Tevetoğlu buna şöyle cevap verdi:
Dr.Tevetoğlu: "Hile siteleri, oyunculara oynadıkları oyundaki bazı özellikleri, oyun ürünlerini, oyundaki bazı kuralları ve sınırlamalası aşma yollarını zararlı yazılımlarla vaad ediyor.
Bunu türüne ve oyununa göre ücretsiz veya ücretli yapanlar, sunanlar mevcut. Bu zararlı yazılımlarla teknolojik koruma tedbirleri aracılığıyla mücadelede ediliyor. Mesela hile kullananların oyun hesapları kapatılıyor, tıpkı oyunda argo kullananların hesaplarının kapatıldığı gibi.
Bu siteleri ortaya çıkma sebebi, ilgili oyunun başarılı bir oyun olması ve popülerleşmesi. Kimse, hiçkimsenin oynamadığı oyuna yönelik hile yazılımı üretmiyor, bunun yayını-satışı için site kurmuyor. Örneğin Pokemon'da oturduğun yerden oynama olanağı sağlayan botlar çıktığına bu yana oyun indirme listelerinn tepesinden dibine inmiş durumda, yine yayıncısı sirketin kısa sürede ulaştığı değer artışını da bu botlar kısa sürede eritti maalesef. Bu bot ve hileler oyun endüstrisine ve oyunun marka değerine doğrudan zarar veriyor."
"Bu siteleri kim açıyor?" derseniz, o da şu şekilde;
Dr.Tevetoğlu : "Bu siteleri yapanlar bazen oyun meraklısı sanılıyor ama değil. Bayağı “profesyonel” ekipler var. Bu ekipler, oyunun ilgili piyasada ulaştığı yatırım değerinden ve katma değerden ya rahatsız olanlar veya bundan kendilerine haksız bir kazanç elde etmek isteyenler oluyor genelde. Tabii neredeyse her yaşta kullanıcı oyun oynadığı için bu hileleri sırf merak ettiği için bile denemeyi düşünenler ve deneyenlerin sayısı da yüksek.
Peki hile siteleri, oyunlara nasıl bir zarar veriyor?
Dr.Tevetoğlu : "Bir kere marka değerini düşürüyor. Yani oyunun hilesi çıktığında, o oyunda mücadele etmenin anlamı da kalmıyor. Diğer oyuncular hilesi olan oyunları oynamaki emek vermek noktasında motivasyonlarını kaybediyorlar.
Pokemon örneğini verdik. Bu örnek oldukça net ve trajik bir örnek. Oyuna yıllarca yapılan yatırım, ödenen geliştirme ve yayın bedelleri, personel ve sunucu maliyetleri hepsi bir anda geri dönüşüm riskine maruz kalıyor. Nihayet her hile sitesi ancak ve sadece başarılı, yatırım almış, popüler oyunları hedef alarak açılıyor. Oyuncular için ise oyunun eğlencesi, zevkini kaybetme riski söz konusu oluyor. Kimse, hile veya şike yapılan bir futbol maçını izlemek, buna bilet almak istemez.
Hile siteleri oyun yayıncılarının, geliştiricilerinin kazancını, başka bir oyun geliştirmesini, yayınlamasını da engelliyor. Bu arada hile kullanan oyuncunun yasal durumu da bu yazılımları kullanarak bilişim suçu ve zararlı yazılım işlediği için hapis cezası riski altında".
İzmir Fikri Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi tarafından 3 adet hile sitesine verilen kalıcı kapatma ve tazminat cezasının Türkiye’de bu alanda bir ilk olduğunu belirten Dr. Tevetoğlu;
Dr.Tevetoğlu : “Bu sitelere çeşitli defalar ihtarda bulunulmasına rağmen bu sitelerin hile işine devam ettiklerini görülüyor. Bunun üzerine site sahiplerine dava açıldı. Davada haksız rekabet, markaya tecavüz ve eser üzerindeki hakların ihlali söz konusuydu. Site sahipleri yurt dışında olmalarına güveniyordu. Yine alan adı kayıtları ve iletişim bilgilerini çeşitli yöntemlerle erişilmez kılma yöntemleri kullanıyorlardı.
Fakat her suçlunun açıkları ve geride bıraktığı deliller vardır. Nitekim, burada da site sahiplerinden, banka hesaplarına kadar her detay titiz bir inceleme ile mahkemeye sunulunca mahkemenin de işi oldukça kolaylaştı. Böylece ilk defa bu şekilde ciddi bir tazminat kararı verildi.
Bu emsal karar ileride pek çok diğer kararın dayanağı olacaktır. Şu anda pek çok diğer oyun sitesi ve sahibi de bu şekilde titiz bir şekilde inceleniyor. Bunların tüm banka hesapları, satışları ortaya konularak haklarında gerekli yasal işlemlerin sonuçlanması, tazinat ve cezaların ortaya çıkması ve kamu oyu ile paylaşılmasının yakında söz konusu olacağını sanıyorum."
BDDK'dan lisanslı yeni nesil ödeme şirketleri hukuksuz tahsilata alet oluyor
Tevetoğlu’na hile siteleri ile ilgili çalışmayı nasıl yaptıklarını sorduk;
Dr.Tevetoğlu : "Bu siteler yasal değil. Bu sebeple ne sahibi ne adresi belli. Genelde bu sitelerin arkasında profesyonel ekipler oluyor. Zaten hile sitelerindeki tüm hile yazılımlarını alanların bilgisayarlarına da bu yazılımların içinde çeşitli virüs programları yüklüyorlar. Bu virüslerle oyuncunun hesabını ele geçirmekten, banka hesabını boşaltmaya kadar çeşitli suçlar işlenebiliyor. Bu sitelerin sahiplerinin ve adreslerinin tespiti ise titiz ve uzmanlık gerektiren bir inceleme sürecinin gerekli kılıyor.
Bu vesile ile ilginç bir bilgi paylaşmak isterim. İncelediğimiz bir kaç hile sitesinde ödeme hizmeti lisansı ile faaliyette bulunan bazı ödeme şirketlerinin hesaplarınn kullanıldığını görüyoruz. Yine bazı mobil ödeme hizmet aracıları ve GSM iştiraklerinin de hesaplarının kullanıldığı ilginç örnekler söz konusu."
Bu şaşırtıcı bir bilgi oldu. Çünkü Ödeme Sistemleri firmalarının, BDDK’dan lisans alırken, “kara para aklama” gibi, "uyuşturucu satışı" gibi hukuk dışı tahsilatlara karşı özenli olmak ve kurallara uymak zorunda olan firmalar olduğunu bildiğimiz için Tevetoğlu’na bunun nasıl mümkün olabileceğini de sorduk;
Dr.Tevetoğlu : "Biz de gördüğümüz bazı firmalara başvurduk ve kendilerine "sizin hesaplarınızı bu yasa dışı faaliyetlerden elde edilen gelirler için kullanıyorlar. Buna dikkat edin. Bu illegal faaliyetlerde elde edilen gelirlerin hesaplarınıza giriip çıkmasına izin vermeyin" şeklinde bilgilendirme yaptık. Fakat maalesef durumu anladıklarını sanmıyorum.
Zira "biz müşterimizin en alıp sattığını biz bilemeyiz, kontrol edemeyiz, bu şekilde yasal bir mükellefiyetimiz yok" dediler. Bu kısmen doğru, kısmen yanlış. Müşteri ne alıp satar bilemeyebilirler fakat biz kendilerine bildirdikten sonra bilmezden görmezden gelmeye devam etmeleri pek iyi niyetli bir görüntü değil. Yine ne alınıp satılıyor bilmeseler de tabioldukları özel yasa onlara bu konuda azami sorumluluk ve özen, bildirim yükümlülüğü getiriyor."
Karar neye yol açar?
Haber sonrasında, oyun kullanıcıları sosyal medyada pek çok tepki gösterdi.
Bu nedenle, sosyal medyada hile kullananların mesajlarını gösterdiğimiz Tevetoğlu’na kararın neye yol açacağını da sorduk.
Dr.Tevetoğlu : "Bu karar son derece önemli bir emsal karar. Oyun yayıncı ve geliştirilerini hukuken korumamız gerekiyor. Hile siteleri popüler, başarılı oyunları ve dolayısıyla bunların marka değerini, bunlara yapılan yatırım ve altında yatan emeği hedef alıyor. Rekabet koşullarını parazit rekabet yaparak kendi lehine rekabetle bozuyor.
Hile siteleri ile BTK'nın, savcılıkların, mahkemelerin daha etkin ve kararlı şekilde mücadele etmesini bekliyor ve diliyorum. Oyuncular hileye tenezzül etmemeli, hayatın her alanında olduğu gibi ahlaka, vicdana, onurlarına uygun olmayan her nevi haksız öneri ve teklifi tereddütsüz geri çevirmeli, haksız avantaj, haksız kazanç heveslerine direnmeyi öğrenmeli, kimsenin hukukunu ihlal etmeyerek kendi hukukları ihlal edilirse buna itiraz etme haklarını korumuş olmalıdır.
Nitekim oyunda hile kullanmanın, oyundan yasaklanmaya, hapis ve tazminat davaları ile başbaşa kalmaya kadar çeşitli riskleri beraberinde getirdiğini de unutmamalılar. Oyun geliştirici ve yayıncıları hile ile teknik ve hukuki mücadele konusunda oldukça kararlılar. Bu nedenle kısa süre sonra bu konuda çok sayıda site hakkında benzer tazminat ve hapis kararlarının çıkması da bekleniyor. "
Durum bu !! Hile siteleri, site sahipleri, hile kullanan oyuncular için durum parlak gözükmüyor. Hem Ceza Kanunundaki yeni suçlar hem de mahkemelerin bu son kararları yolun sonuna gelindiğini gösteriyor.
Çünkü, oyun şirketlerinin ayakta kalması ve hatta yeni oyunlar geliştirmesi için, maliyetlerini çıkarmaları ve kazanç sağlamaları lazım. Bugün yeni bir oyun çıkarmanın maliyeti 5-10 milyon $ civarı oluyor. Oyun şirketleri, baştan her oyunun tutacağını düşünüp, çıkarıyor ama bazen 5 oyun çıkarıyorlar, sadece 1 tanesi tutuyor. Dolayısıyla oyun şirketlerinin sürekliliği için gelirler elde etmesi lazım.
Hile siteleri ise, oyunların popularitesi üzerinden haksız kazanç sağlarken, oyun sitesinin markasını etkileyerek, kazancını etkiliyor ve hatta oyunun daha kısa sürede gözden düşmesine neden oluyorlar. Olayın püf noktası da burada.
Hem zaten, oyuncuların hile sitelerinin kapanmasından rahatsızlık duymasını anlıyoruz ama, kendi bileklerinin gücü ile mücadele etmeleri daha anlamlı olmaz mı?
[1] Türkiye’de İlk Defa Oyun Hilesi Sitelerine Tazminat Cezası Verildi
