Değerli okurlar, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in TV100’e verdiği özel röportajda uzlaşma ile ilgili sözlerini duyduğumda çok şaşırdım.

Sayın Bakan uzlaşmanın bir “itiraz” yolu olduğunu, vergi müfettişlerince yazılan sakat (!) ve yanlış raporlara ilişkin uzlaşmalarda geçmişte vergi aslında indirim yapıldığını, bunu 2024 yılında çıkardıkları kanunla engellediklerini ve vergi aslının uzlaşma kapsamından çıkarıldığını açıkladı.

Bu açıklamadan Maliye’nin uzlaşma müessesesini yanlış anladığını, geçmişteki birkaç münferit olay nedeniyle kamuoyunda tartışılmadan alelacele alınan yanlış bir kararla vergi aslının uzlaşma kapsamından çıkarıldığı sonucunu çıkardım.

Önceki yazılarımda da belirttiğim üzere, Bakan Şimşek’in ilk bakanlığı döneminden beri uzlaşma müessesesine karşı olduğunu, kaldırmak için çaba gösterdiğini biliyoruz.

İkinci bakanlık döneminde önce uzlaşmayı fiilen kaldırmaya teşebbüs ettiler. Gösterilen tepki üzerine bu kararı uygulayamadılar. Sonra 2 Ağustos 2024 tarihinde yürürlüğe giren yasal düzenleme ile vergi aslında uzlaşmayı kaldırdılar. Artık sadece cezada uzlaşma mümkün.

Bu kararın neden hatalı olduğunu aşağıda özetlemeye çalışacağım, ancak önce Bakan’ın son açıklamasındaki sözlerini kısaca değerlendireceğim.

Öncelikle uzlaşma bir itiraz müessesesi değildir!

Uzlaşma, mükellef ile idare arasındaki fikir ayrılığının yargıya intikal etmeden idari aşamada çözülmesini sağlayan barışcıl bir düzenlemedir.

Vergi uyuşmazlıklarını yargıya intikal etmeden sona erdirmeyi amaçlayan, yargının iş yükünü azaltan bir uygulamadır.

Mükellef ile idare arasındaki uyuşmazlığı, tarafların karşılıklı anlaşarak ortadan kaldırmalarını sağlar.

Mükellef uzlaşarak ödeyeceği tutardan indirim kazanır, İdare ise vergiyi bir an önce tahsil eder.

Özetle iki tarafın da fayda sağladığı ve uzun bir süre başarı ile uygulanan bir müessesesidir uzlaşma. Geçmişte haksız olduğu konularda bile bu müessese sayesinde Maliye ciddi miktarda vergi tahsil etmiştir.

Uzlaşma ile ilgili maddede, vergi ziyaına sebebiyet verilmesinin kanun hükümlerine yeterince nüfuz edememekten ya da Vergi Usul Kanunu’nun 369’uncu maddede yazılı yanılmadan kaynaklandığının veya bu Kanun’un 116, 117 ve 118’inci maddelerinde yazılı vergi hataları ile bunun dışında her türlü maddi hata bulunduğunun veya yargı kararları ile idarenin ihtilaf konusu olayda görüş farklılığının olduğunun ileri sürülmesi durumunda uzlaşma talep edilmesi mümkündür. Yani sakat raporlar için değil gri/tartışmalı alanlarda düzenlenen raporlara dayanılarak yapılan tarhiyatlar için uzlaşma talep edilebilir.

Vergi aslında uzlaşma kaldırılmak yerine vergi aslında indirim yapılmasına ilişkin eleştiriler de dikkate alınarak konu yeniden düzenlenseydi, çok daha isabetli olurdu.

Uzlaşmada neden vergi aslında ve cezada indirim yapıldığı tutanağa bağlansaydı, saydamlık ve sorumluluk açısından çok daha isabetli olurdu ve uzlaşma müessesesi tartışılır olmaktan çıkardı. Sorunu bu şekilde çözmek (!) doğru olmamıştır.

Bu yaklaşım, yaşanan uyuşmazlıkları hem pratik hem de hukuki güvenlik çerçevesinde hızlı bir şekilde çözüme kavuşturan uzlaşma uygulamasının olumlu yanlarının hiç dikkate alınmadığını gösteriyor.

Uzlaşma müessesesi sanıldığından çok daha önemli bir müessesedir. Birçok ülkede benzer uygulamalar vardır.

Vergi aslı ile cezayı uzlaşmada ayrı düzenlemelere tabi tutmak karmaşa ve adaletsizlik yaratacak ve uyuşmazlıkları artıracaktır. Zaten İdare ile mükellefler arasında son yıllarda çok sayıda uyuşmazlık yaşanmaktadır, buna yeni uyuşmazlıkları eklemenin hiçbir anlamı yoktur.

Sayın Bakan’ın açıklamalarında şaşırdığım ikinci husus, vergi müfettişlerinin “sakat” rapor düzenlemelerine ilişkin kısım.

Vergi Denetim Kurulu’ndan sakat rapor çıkamaz!

Eğer sakat rapor çıkabileceği düşünülüyorsa, bunu düzeltmenin yolu vergi aslını uzlaşma dışına çıkarmak değildir. Vergi Denetim Kurulunun ilgili birimleri sakat/yanlış rapor çıkmasını önlemek zorundadır.

Kaldı ki “sakat” rapor üzerinden vergi tahsil etmeye çalışmak da kabul edilemez!

Vergi aslını uzlaşma dışına çıkarmanın gerekçesi bu olamaz!