"Varlık barışı" olarak adlandırılan uygulamadan yararlanabilmek için bildirim süresi 30 Haziran 2021 tarihinde sona eriyor. Cumhurbaşkanının bildirim süresini her defasında 6 ayı geçmeyen süreler hâlinde 1 yıla kadar uzatmaya yetkisi var. Sürenin uzatılacağı beklentisi olduğundan şu ana kadar fazla bir bildirim yapıldığını sanmıyorum. Bu nedenle ilk etapta 6 aylık süre uzatımı bekliyorum.

1) Varlık barışı nedir?

Varlık barışından kasıt,

• Gerçek ve tüzel kişilerin yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının bildirilmesi ve yurda getirilmesi ile, 

• Yurt içinde bulunan ancak gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin kanuni defter kayıtlarında yer almayan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazların vergi dairesine bildirilerek kayıtlara alınmasıdır.

Yurt dışında bulunan taşınmazlar kapsama girmiyor, ancak bu taşınmazların beyan tarihinden önce satılarak kapsamdaki varlıklara dönüştürülmesi ve uygulamadan yararlanılabilmesi mümkün.

Bu kapsamda bildirilen varlıklara serbestçe tasarruf edilebilir. Yurt dışından getirilen varlıklar istenirse tekrar yurt dışına serbestçe çıkarılabilir.

2) Bildirimde bulunmanın avantajları nelerdir?

Bildirimde bulunmanın sağladığı en önemli avantaj, bildirimde bulunulan varlıklar nedeniyle hiçbir suretle vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılmamasıdır.

Bu korumadan/avantajdan yararlanabilmek için;

a) Yurt dışında bulunan varlıkların bildirimin yapıldığı tarihten itibaren 3 ay içinde Türkiye'ye getirilmesi ya da Türkiye'deki banka veya aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmesi,

b) Türkiye'de bulunan ve taşınmazlar dışındaki bildirime konu varlıkların ise banka veya aracı kurumlardaki hesaplara yatırıldığını gösterir belgelerle tevsik edilmesi gerekiyor.

Yurt dışındaki varlıkların Türkiye'deki bir hesaba transfer edilmesi durumunda banka dekontu veya aracı kurum işlem sonuç formları; fiziken nakit olarak getirilmesi durumunda ise yapılan bildirime istinaden Gümrük İdaresinden alınacak belge ile bu belgelendirme yapılabilir.

Defter tutan mükellefler için başka avantajlar da var. Buna göre, defter tutan mükelleflerce Türkiye'ye getirilen varlıklar ile gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerince kanuni defterlere kaydedilen varlıklar, vergiye tabi kazancın ve kurumlar için dağıtılabilir kazancın tespitinde dikkate alınmaksızın, yani tamamen vergisiz olarak işletmeden çekilebilir.

Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin, kanuni defterlerine kaydettikleri kıymetleri için pasifte özel bir fon hesabı açmaları gerekiyor. Bu hesap, serbestçe tasarrufa konu edilebilir, sermayeye eklenebileceği gibi ortaklara da dağıtılabilir. Ortaklara dağıtımda kar dağıtım stopajı yapılmayacağı gibi, ortaklar nezdinde de bu tutarlar vergilendirilmez.

Fon hesabında izlenen tutarlar, işletmenin tasfiye edilmesi, birleşme, devir ve bölünme hallerinde de vergileme yapılmaz.

Fonun sermayeye eklenmesinden sonra sermayenin azaltılması halinde de bu fona tekabül eden azaltım tutarları gerek kurumlar gerekse ortaklar bünyesinde vergiye tabi tutulmaz.

3) Bildirim nereye ve ne zaman yapılır?

Yurt dışındaki varlıklar için bankalara veya aracı kurumlara bildirim yapılması gerekir. Aracı kurumlara sadece menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının bildirimi mümkün. Yurt dışındaki varlıklar için ayrıca vergi dairesine bildirimde bulunmaya gerek yok.

Yurt içindeki varlıkların ise vergi dairesine Tebliğ ekinde yer alan form ile bildirilmesi gerekiyor.

4) Türkiye'ye getirilmekten maksat nedir?

Bildirilen varlıkların Türkiye'ye getirilmesinden maksat,

- Para, döviz, altın, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının fiziki olarak Türkiye'ye getirilmesi veya Türkiye'deki banka veya aracı kurumlarda açılacak hesaplara transfer edilmesi,

- Fiziki olarak Türkiye'ye getirilmesi veya aracı kurumlarda açılacak hesaplara transfer edilmesi mümkün olmayan menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının ise aracı kurumlara bildirilmesidir.

5) Bildirilen varlıklara ilişkin hangi vergi türleri ve hangi tarihe kadar tarhiyat yapılmaz?

Son üç varlık barışı uygulamasında gerek kanuni düzenlemelerde gerekse ilgili tebliğlerde, bildirimde bulunulan varlıklar nedeniyle hiçbir suretle vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılmayacağının belirtilmesi ile yetinildi. İlave açıklama ve örneklere yer verilmedi.

Geçmişte sadece 6736 sayılı Kanunla yapılan düzenlememenin metni önceki ve sonraki düzenlemelerden farklı olduğu için kamuoyunda oluşan tereddütleri gidermek amacıyla tebliğde detaylı örnekler verilmişti. Söz konusu düzenlemeye göre, bildirimde bulunan kişiler hakkında başkaca bir neden ile gerekli olması hâli saklı kalmak üzere sırf bu işlemin yapılmış olmasından dolayı ve bu işlemden hareket edilerek, hiçbir şekilde vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı ile herhangi bir araştırma, inceleme, soruşturma veya kovuşturma yapılamayacağı, vergi cezası ve idari para cezaları kesilemeyeceği hükme bağlanmıştı.

Mevcut düzenleme için de Maliyenin bu şekilde detaylı ve örnekli bir açıklama yapmasının gerekli olduğunu düşünüyorum.

Aslında mevcut varlık barışı dahil son üç düzenlemede, kanun koyucunun iradesi çok açık, bildirimden sonra bildirim öncesi dönemlere ait tüm vergi türleri bakımından herhangi bir inceleme ve tarhiyat yapılmamasını öngörüyor. Bunu inceleme elamanının takdirine bırakırsanız kanunla verilen güvenceyi uygulanamaz hale getirirsiniz. Nitekim son dönemlerde bazı incelemelerde vergi inceleme elemanlarının varlık barışı kapsamındaki bildirimleri dikkate almayıp tarhiyat önerdiklerine tanık olduk.

Vergi Denetim Kurulunun bu hatalı uygulamaları önlemesi gerekir.

İnceleme ve tarhiyat muafiyetinin sadece gelir/kurumlar vergisi ve KDV ile sınırlı değil, tüm vergi türleri için geçerli olduğunu düşünüyorum. Çünkü kanuni düzenlemede herhangi bir sınırlama bulunmuyor.

Yine maddede açıkça belirtilmemiş olsa da yasal düzenlemeden hareketle bildirim tarihine kadar olan tüm vergiler için tarhiyat yapılamayacağını düşünüyorum. Örnek vermek gerekirse, yurt dışında bulunan ve varlık barışı kapsamında 30 Haziran 2021 tarihinde bildirilerek 3 ay içinde Türkiye'ye transfer edilen paranın, 30 Haziran 2021 ve önceki dönemlere ilişkin Türkiye'de beyan edilmeyen faiz gelirlerini de içerdiğini varsayalım. 2020 ve önceki dönemlere ilişkin olarak gelir vergisi tarhiyatı yapılmaması gerektiği konusunda sanırım tereddüt yoktur. Gelelim 2021 yılına ilişkin faiz gelirlerine, kanuni düzenlemeden hareketle bu gelirler için de tarhiyat yapılamayacağını anlıyorum.

Nitekim 6736 sayılı Kanun uygulamasına ilişkin tebliğde yer alan örnekte bildirim tarihine kadar elde edilen gelirler için tarhiyat yapılamayacağı açıklanmıştı. 

Maliyenin bu konuyu da açıklığa kavuşturması gerekir.

6) Defter tutmayan bir gerçek kişi Türkiye'de kişisel kasasında bulunan para için bildirimde bulunabilir mi?

Hayır, bulunamaz.

Gerçek kişiler yurt dışında bulunan varlıkları için bildirimde bulunabilirler, ancak Türkiye'deki paralar için bulunamazlar. Çünkü yurt içi varlık barışı sadece defter tutan (veya tutması gereken) gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri için olanaklıdır.