24 Ocak 2020

Teşvikli yatırımların tutarı, sınıfı, yeri ve yarattığı istihdama ilişkin yanıtlar 'İnteraktif İstatistik Raporu' ile yayında

Şeffaflık bağlamında önemli bir adım olan "İnteraktif Yatırım Teşvik Belgesi İstatistik Raporu"nda dikkat çekici veriler var 

Geçtiğimiz yıllar içinde hükümet tarafından birçok önemli teşvik düzenlemesi kamuoyu ile paylaşıldı. Denilebilir ki yatırım teşvik sisteminde 15-20 yıllık bir dönemde karşılaşılabilecek değişiklik ve yenilikler yaklaşık birkaç yıllık döneme sığdırıldı. Özetle yatırımcılar 'muazzam' denilebilecek ölçülerde destek paketleri ile karşı karşıya kaldı, kalıyor. Bunun en son örneği de 'Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi' ile karşımıza çıktı. Potansiyel yatırımcı için teşviklere ulaşmak ve onlardan yeterince yararlanmak kritik önemde.

Konuya kamu maliyesi tarafından baktığınız zaman da idari işlemlerde "şeffaflık ve hesap verilebilirlik" büyük önem kazanıyor. 

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü, yeni uygulamaya aldığı "İnteraktif Yatırım Teşvik Belgesi İstatistik Raporu" ile şeffaflık ve hesap verilebilirlik bağlamında da çok önemli bir adımı atmış görünüyor. Önce Genel Müdürlük'ün sağladığı teşviklere kısaca değinelim; akabinde İnteraktif Yatırım Teşvik Belgesi İstatistik Raporu'nu inceleyelim.  

Teşvikleri ne kadar biliyorsunuz?  

Yatırım teşvik sistemimizin temelinde hâlâ 2012 Haziran'ında yayımlanan 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı (BKK) var. Bu BKK ile yatırım teşvik sisteminde köklü adımlar atıldığını söylememiz mümkün. 2012/3305 sayılı BKK ile "Öncelikli ve Stratejik Yatırımların Teşviki" mekanizmaları sisteme ilk defa sokuldu. Bu yeni sistemle hem cari açık sorununun çözülmesi hem de sanayinin yüksek katma değerli üretim ve ihracata geçiş yapmasının sağlanması amaçlanıyordu. Sistem birçok defa revizyona uğrasa da halen yürürlükte ve yatırımcılar için hâlâ çok önemli fırsatlar sunuyor. Bu kapsamda yatırımcılara -yatırımın yerine ve türüne göre değişen oran ve sürelerde- KDV istisnası, Gümrük Vergisi muafiyeti, sigorta primi işveren hissesi desteği, vergi indirimi, faiz desteği, gelir vergisi stopajı desteği ile yatırım yeri tahsisi gibi önemli teşvikler sağlanabiliyor. 

Teşvik sisteminde yeni adım: Cumhurbaşkanlığı önemli teşvikler sağlayabilecek

Şimdi "süper" teşviklere bakalım. "6745 sayılı Yatırımların Proje Bazında Desteklenmesi ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" ile yatırım teşvik sistemi için oldukça önemli bir adım atıldı. Bu kanunla Cumhurbaşkanlığı'na proje bazında desteklenmesi öngörülen yatırımlara oldukça geniş teşvikler verme yetkisi tanınmış oldu. 2016/9495 sayılı "Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin Karar (BKK)" ile bu önemli teşvik sisteminden hangi yatırımların ve hangi prosedürlerle yararlanacakları da belli edilmiş durumda. 6745 sayılı Kanun'la esnek bir teşvik sistemine geçildi ve Cumhurbaşkanlığı tarafından desteklenmesi öngörülen her yatırım projesine özgü özel bir teşvik sistemi oluşturabilecek bir enstrüman getirildi. İlgili kanun hükmüne göre Cumhurbaşkanlığı, proje bazında Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından desteklenmesine karar verilen yatırımlar için -yine kanunda tespit edilen- çok önemli desteklerin bir kısmından veya tamamından yararlanma imkânını yatırımcılara tanıyabilecek. Belirtelim, bu kapsama girecek yatırımların en az 500 milyon TL (Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi kapsamında 50 milyon TL) sabit yatırım tutarına sahip olmaları gerekiyor. Bugüne kadar, otuza yakın proje için bu teşvik sistemi kapsamında belge verildiğinin de altını çizelim.

Teşvik alanında en son atılan önemli adım olan Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı ile cari açığın kalıcı olarak düşürülmesi ve sanayide ithal ara malı oranının azaltılarak, daha güçlü bir ihracat sepetine de sahip olunması amaçlanıyor. Program kapsamına alınan "makine, bilgisayar, elektronik, optik, elektrikli teçhizat, eczacılık, kimya ve ulaşım araçları" sektörleri için ilan edilecek ürün listeleri potansiyel yatırımcılar için kritik önemde. Bu kapsamdaki ilk uygulama da pilot sektör seçilen "makine" ile başlatılmış durumda. Bu program kapsamında da stratejik teşvik belgesi almak veya proje bazlı (süper) teşvik modelinden yararlanmak mümkün.

İnteraktif Yatırım Teşvik Belgesi İstatistik Raporu

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü'nün internet sitesinde uzun yıllardır teşviklere ilişkin birçok istatistik paylaşılmaktaydı. Ancak bu dağınık verileri bir araya toplayacak, bazı analizleri interaktif olarak yapmayı sağlayacak bir sistem yakın zamana kadar kurulamamıştı. Ekonomik anlamda ülkemize dair çok önemli göstergeleri içeren teşvik verilerinin interaktif bir şekilde incelenmesine imkân veren "İnteraktif Yatırım Teşvik Belgesi İstatistik Raporu"nun hizmete alınması şeffaf ve hesap verilebilir kamu yönetimi bağlamında önemli bir adımı temsil ediyor.

Görselini paylaştığımız interaktif rapor sayesinde, yatırım teşvik belgelerinde kayıtlı yatırım tutarları, istihdam, yatırım yeri, yatırım bölgesi, destekleme sınıfı, belge durumu gibi birçok veri sorgulanabiliyor ve etraflı analizler yapılabiliyor.

Bazı dikkat çekici verilere bakalım…

Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü'nün internet sitesinde yer alan interaktif rapor üzerinden yaptığımız sorgulardan ulaştığımız bazı dikkat çekici sonuçları paylaşalım.

Ocak 2015 ila Kasım 2019 arasındaki verilere göre;

Belge sayıları 2017'de zirve yaparken, aşağıdaki grafiğe göre belgeye bağlanan "sabit yatırım tutarı" bakımından zirveye 2018'de ulaşılmış.

Teşvik belgesine bağlanan yatırımların sabit yatırımlarının sektörel dağılımda da "enerji ve imalat" başı çekiyor. İkisini "hizmetler" sektörü takip ediyor.

Teşvikli yatırımlar neticesinde, sağlanması öngörülen "ilave istihdam" rakamlarında da 2018 yılı zirveyi temsil ediyor. 2019'daki düşüş de dikkat çekici.

Aşağıda paylaştığımız grafik de oldukça önemli bir konuya işaret ediyor. Buna göre yapılan makine teçhizat yatırımlarının yaklaşık yüzde 60'ı "ithal". Bu veri sanayimizin üretim ve ihracat için, ithalata bağımlılığını gösteren önemli bir parametre.

Program içerisinde interaktif bir harita da var. Burada illerin üzerine geldiğinizde o ildeki belge adedini, sabit yatırım tutarını ve ilave istihdam sayısını görebiliyorsunuz.

Başka kamu kurumlarımıza da örnek olması dileğiyle…

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü'nün yeni uygulamaya aldığı "İnteraktif Yatırım Teşvik Belgesi İstatistik Raporu"nun şeffaflık bağlamında da önemli bir adım olduğunu tekrar vurgulayalım ve bu yönde diğer kamu kurumlarının da atacakları yeni adımlara örnek teşkil etmesini dileyelim.

Yazarın Diğer Yazıları

Dolaylı vergi yapımız enflasyonu körüklüyor mu?

OVP'de de vurgulanan, "doğrudan vergilerin vergi gelirleri içindeki payının arttırılması" politikası sadece mali açıdan değil; dolaylı vergilerin enflasyon üzerindeki baskısı bağlamında da kritik önemde görünüyor

2023 bütçesine Özel Tüketim Vergisi penceresinden bakalım

Bu ürünlerdeki vergileme modelimiz enflasyonu fazlasıyla tahrik ediyor. Bununla da kalmıyor, enflasyondaki her 1 puan artış kamu giderlerinde de 15-16 milyar TL artış yaratıyor. Yani yüksek dolaylı vergi koyarak bütçe gelirlerimizi arttırmaya çalışırken; enflasyon kanalı ile de bütçe giderlerimizi şişiriyoruz

Kılıçdaroğlu’nun 'vergileri dörtte bire indirilmiş otomobil' vaadi ne anlama geliyor?

"Eğer öneri hayata geçirilebilirse şu an nihai fiyatı 531 bin TL olan bir otomobili 354 bin TL veya 320 bin TL’ye almak mümkün olabilir"