"Taocu mitolojide tüm âlemlerin efendisi olarak kabul edilen Yeşim İmparator (玉皇) doğum günü olan 9 Ocak'tan önce yeryüzündeki tüm hayvanlara çağrı yapar ve içlerinden on iki tanesini göksel kapının bekçileri olarak seçeceğini söyler. Seçilenler tanrıların habersizce dünyaya inmelerini engellemek için sırasıyla bekçilik görevi yapacaklardır. Bunun için 9 Ocak sabahı nehrin kenarında yarış başlayacak, nehri geçip Yeşim İmparator'a ulaşana kadar sürecek bu yarışın sonucuna göre de burçlar kuşağında yerlerini alacaklardır. Uykucu kedi, fareye sabah yola çıkarken kendisini uyandırmasını söylediği halde fare yarış heyecanıyla (!) onu uyandırmayı unutur. Bu yüzden kedilerle fareler o zamandan beri ezeli düşman olurlar. Kedi yarışa katılamadığı için burçlar kuşağında yer alamaz.

Yarış başladığında nehri geçerlerken fare akıntıya karşı gelemeyeceğini anlayıp en önde giden öküzün kulağının üzerine zıplar. İyi kalpli öküz hiç ses çıkarmaz. Karşı kıyıya ilk o varır. Tam yarışı kazanacağını düşünürken fare bulunduğu yerden atlayıp hızla koşarak yarışı birinci tamamlar. Onu sırasıyla öküz, kaplan, tavşan, ejderha, yılan, at, keçi, maymun, horoz, köpek ve domuz takip eder. Bu on iki hayvan göksel kapının bekçileri olarak seçilirler."

Çin Mitolojisinden bu hikâye Çin burçlarıyla ilgili…

Burçlar Çin kültürü için önemli bir öğe olma özelliğini sürdürüyor.

Bu 12 hayvan Çin takviminin 12 yıllık bir döngüsünde yılları tarihlendirmenin bir yolu olarak çok uzun bir süredir kullanılmakta. Her hayvanın temsil ettiği farklı kişilik özelliklerinin o yıla ve dolayısıyla o yılda doğanlara ve o yılda olacaklara etki ettiği inancı bugün de milyonlarca kişi tarafından paylaşılıyor.

İş ve özel ilişkilerini buna göre şekillendiren çok kişi var.

* * *

Ay takvimine göre yeni yıl 22 Ocak'ta başlayacak. Bu yıl Tavşan yılı.

Her ne kadar Cem Yılmaz doğada 4 element bulunduğunu söylese de[1] Kadim Çin felsefesine göre 5 element (五行) söz konusudur: Ateş (火), su (水), toprak (土), ahşap (木), metal (金). Kozmik döngülerden iç organlar arasındaki etkileşime kadar çok çeşitli fenomenleri açıklamak için kullanılan beş fazlı kavramsal bir sistemdir. Konfüçyüs ve Laozi gibi ikonik filozofların yaşadığı MÖ 5.-6. yüzyıldan beri fenomenler arasındaki etkileşimleri ve ilişkileri tanımlamak için kullanılır. Burçlar kuşağındaki hayvanlar da dahil olmak üzere her şey bunlardan biriyle ilintilidir.

Bu tavşan yılı su elementinden. Su tavşanı 60 yılda bir olan durum. Örneğin 2011'deki Tavşan yılı metal idi. 2025'teki tavşan yılı ise ahşap olacak.

İnanışa göre tavşan yılında doğanların genel özellikleri uyanık, esprili, temkinli ve pratik zekalı olmaları.

Su tavşanlarının özellikleri ise nazik, dostane, farklı koşullara kolayca uyum sağlayabilen, ancak zihniyet ve ilkeler konusunda biraz zaafiyetli olarak sıralanıyor.

22 Ocak 2023'te başlayıp 9 Şubat 2024'te sona erecek bu tavşan yılının Öküz, Kaplan ve Yılan burcundan olanlar için şanslı bir yıl olacağı söyleniyor.

Yine inanışa göre 2023 doğum için iyi bir yıl. Çin astrolojisinde su uzun yaşamı ve huzuru, tavşan ise uyanıklık, nüktedanlık, pratik zekalılık gibi özellikleri simgelediğinden Su Tavşanı yılında doğanların hayatları boyunca şanslı ve huzurlu olacakları varsayılmakta.

İşin uzmanlarına göre tavşan yılı doğumlu olanların bu tavşan yılında dikkatli olmaları gerekiyormuş. Bu yıl yaşamlarında ani değişiklikler ve zorluklar olabilirmiş. Dolayısıyla bu yıl evlilik ya da yeni bir iş kurmak gibi büyük değişiklik gerektiren kararlardan kaçınmaları tavsiye ediliyormuş.

Tavşan yılı pulları: En soldaki 2 pul 1999,,ortadaki 2011  en sağdaki mavi tavşan ise bu yılın pulu. Bu yılki pul pek beğenilmedi. Sosyal medyada bunun tavşandan ziyade fareye benzediği yolunda yorumlar çokça yer aldı. 

İş gönül ilişkilerine geldiğindeyse tavşanlarla en uyumlu eş adayları köpek, domuz, ve keçi burcundan olanlarmış. Tavşanların ejderha, horoz ve fare burçlarından olanlarla gönül ilişkilerine girmemeleri daha hayırlıymış.

* * *

Bu arada tavşan yılı münasebetiyle tavşan yemekleri de daha çok gündeme gelmeye başladı. Acılı yemekleriyle bilinen Sichuan mutfağının popüler yemekleri arasında olan "acılı tavşan kellesi (麻辣兔头)" bu günlerde sosyal medyada epeyce boy gösteriyor.

"Acılı tavşan kellesi" yemeği bugünlerde sosyal medyada epeyce gündemde

* * *

Eski inanışa göre su tavşanı yıllarında sadece yaz ve kış mevsimi yaşanırmış. "Su tavşanı yılında ilkbahar ve sonbahar gün yüzü görmez (水兔年，春秋不见天)" meailinde özellikle kırsal kesimde hala dillerde olan bir mesel var.

Çin Astrolojisi'nde her element ayrıca bir renkle eşleştirilir. Ateş kırmızı, toprak sarı, ahşap mavi, metal beyaz, su ise siyah renkle temsil edilir. Bu nedenle Su Tavşanı yılı aynı zamanda "Siyah Tavşan Yılı" olarak da adlandırılıyor.

* * *

Döngüsellik Çin Kültürü'ne, toplumsal bilince içselleşmiştir. Galiba çizgisel (linear) bakışın hakim olduğu Batı ile arasındaki en önemli fark da buradadır. Batı kültürünün çizgiselliği ile Çin kültürünün döngüselliği (daireselliği) arasındaki karşıtlık, dünya görüşü, temel değerler, zamana bakış ve düşünme tarzı gibi alanlarda somutlaşır.

Batı kültürü, zamanı, durmaksızın ilerleyen ve asla geri dönmeyen bir çizginin uzantısı olarak görür ve bu nedenle geleceğe daha büyük önem atfeder.

Buna karşılık Çin kültürü, zamanı bir dairenin dönüşü gibi değerlendirme eğilimindedir. Gece ve gündüz gibi her şey tekrar eder. Yıllar da öyle. Bu nedenle de geçmişi daha fazla önemser.

Tavşan yılının esenlik getirmesi dileğiyle…

[1] Cem Yılmaz, Gora, https://www.youtube.com/watch?v=VaH554I36gY