Çin Komünist Partisi'nin (ÇKP) dün toplanan 20. Ulusal Kongresi yeni bir dönemin de başlangıcı. Çin’in artık Mao’dan sonra yeni bir ömür boyu lideri var.

Xi bu kongrede üçüncü dönem için başkan ilan edilecek. Teknik olarak tıpkı Mao gibi ölünceye kadar liderliğini sürdürmesi mümkün.

Bilindiği gibi Mao’nun mutlak tek adam yönetiminin ardından ülkenin başına geçen ve kolektif liderliği savunan Deng Xiaoping döneminde devlet başkanlığının 10 yılla (2x5) sınırlanması 1982’de anayasaya konmuştu. Deng’den sonraki iki başkan Jiang Zemin ve Hu Jintao’un titizlikle uyduğu bu düzenleme Xi tarafından 2018’de kaldırtılmıştı.

Mao Zedong, Deng Xiaoping ve Jiang Zemin’in ardından 2016’ta Çekirdek (ana) Lider ( 领导核心 )“unvanını alan Xi ayrıca daha önce sadece Mao ve onun seçtiği halefi Hua Guofeng’e verilmiş olan Halkın Lideri (人民领袖) unvanına da sahip.

Siyasi fikirlerini içeren “Yeni dönenimde Çin karakterli sosyalizmde Xi Jinping Düşüncesi“ (习近平新时代中国特色社会主义思想) 2018’de anayasaya yazılmıştı. Bu yeni bir uygulama değil, kendinden önceki liderlerin tümünün “doktrinleri” de farklı isimler altında anayasaya dahil edilmişti:

Mao Zedong Düşüncesi (毛泽东思想)                                                                                         
Deng Xiaoping Teorisi  (邓小平理论)                                                                                     
Üç Temsil (三个代表) - Jiang Zemin                                                                                                      Gelişme Üzerine Bilimsel Görüş (科学发展观) - Hu Jintao

Ancak Mao dışında doktrini anayasaya iktidardayken eklenen sadece Xi var!

Ayrıca dikkat edileceği üzere bunlardan sadece 3 tanesinde sahibinin adı geçiyor. Bir başka ifadeyle Xi Jinping’in adını Mao Zedung ve Deng Xiaoping’in denk görüyor denebilir.

Muhtemelen iş burada da kalmayacak. “Yeni dönenimde Çin karakterli sosyalizmde Xi Jinping Düşüncesi“ oldukça uzun bir isim, Çince’de 16 karakterden oluşuyor ve hatırlaması haliyle zor. Bunun “Xi Jinping Düşüncesi” olarak (Çince 5 karakter) kısaltılıp kullanılmaya başlaması büyük bir olasılık. Bu durumda doktrini Mao ile eşit duruma gelecek.

Liderlerin anayasaya yazılan doktrinleriyle ilgili bir diğer ayrıntı da seçilen kavramlarda. Sadece Mao ve Xi’nin doktrinleri “Düşünce” diye adlandırılıyor. Deng'in doktrinine bile 'Deng Xiaoping Teorisi' deniyor, ki bu, “düşünce” kadar azametli ve derin değil.

Gözüken o ki Xi kendini Mao’nun muadili olarak konumluyor.

Örneğin tıpkı Mao gibi Kırmızı Kitabı var. [1] Bir farkla, Xi’ninkisi mobil uygulama (app).

 
Kızıl Muhafızlar ellerinde Mao’nun Kızıl Kitabıyla… Kızıl Kitap propaganda posteri: “Mao Düşüncesini silah olarak kullan, eskiyi yık, yeni dünya kur”

“Güçlü Ülkeyi Öğren (学习强国 - Xuéxí qiángguó) adlı bu uygulamanın adı cinaslı. “学习 (Xuéxí)" öğrenmek olarak okunabileceği gibi “Xi’den öğrenmek” anlamında da okunabilir. Mesajlaşma, ajanda gibi işlevleri de olan uygulamada Xi hakkında haberler, onun kısa video klipleri, konuşmaları yer alıyor. Çeşitli konularda onun görüşleri bulunuyor. Kamuda çalışanların bu uygulamayı düzenli olarak kullanmaları neredeyse bir zorunluluk.

“Güçlü Ülkeyi Öğren” Çin’de Apple Uygulama Mağazası’ndan en fazla indirilen uygulama.

Bu kadarla da kalmıyor. “Yeni dönenimde Çin karakterli sosyalizmde Xi Jinping Düşüncesi“ 2021 yılından itibaren ilkokuldan başlayarak üniversiteye kadar eğitimin her aşamasında müfredata dahil edildi. Kitaplarda Xi’nin vatanseverlik ve görev biliciyle ilgili özlü sözleri, anekdotları, güler yüzlü fotoğraflarının yanı sıra yoksullukla ve Covid-19’la mücadelede ÇKP’nin başarıları yer alıyor.                                                                                                                           

Xi'nin doktrini, ordu üzerinde “mutlak Parti liderliği” ve “kalkınma yoluyla yaşam standartlarını iyileştirme” dahil olmak üzere 14 ilkeyi kapsıyor. Bunlar da lise ve üniversite düzeyinde öğretiliyor.

Xi Düşüncesini öğreten kitaplardan örnekler 

İki Tesis (Temel Kabul)

Ama belki de en önemlisi geçen yıl kasım ayında 19. Merkez Komite 6. Oturumu’nda kabul edilen “ÇKP Merkez Komitesinin, partinin yüzyıllık mücadelesinin büyük başarıları ve tarihsel deneyimine ilişkin kararı”. [2]

Son iki yüzyıllık Çin tarihinin yeni bir perspektiften değerlendirmesini yapan karar iki temel tesis ediyor (两个确立):

Yoldaş Xi Jinping, yeni dönemde Parti'nin ve ülkenin gelişimi konusunda bir dizi temel teorik ve pratik meseleyle ilgili bilimsel kararlar ve özlü fikirlerle önderlik etti. Ne tür bir modern sosyalist iktidar inşa edileceği ve bunun nasıl yapılacağı, ne tür bir uzun vadeli Marksist siyasi parti iktidarı olacağı ve bunun nasıl inşa edileceği ve diğer önemli meselelerle, ülkenin yönetimiyle ilgili orijinal bir dizi kavramlar, yeni fikirler ve yeni stratejiler ortaya koydu. Yeni dönenimde Çin karakterli sosyalizmde Xi Jinping Düşüncesi çağdaş Çin Marksizmidir. 21. yüzyıl Marksizmi, Çin kültürünün özü ve zamanımızın Çin ruhunun özüdür ve Marksizmin Çinlileştirilmesinde yeni bir atılım gerçekleştirmiştir. Parti, Yoldaş Xi Jinping'i Parti Merkez Komitesi'nin çekirdeği ve tüm Parti'nin çekirdeği olarak tesis etmiştir ve Yeni dönenimde Çin karakterli sosyalizmde Xi Jinping Düşüncesi’nin yol gösterici konumunu tesis etmektedir. Çin ulusunun büyük yenilenmesinin tarihsel sürecini ilerletmek için belirleyici bir öneme sahiptir.

Hem Xi Jinping’i hem de onun doktrinini ÇKP’nin temeli olarak ifade eden bu metin nedense şimdiye kadar çok dikkat çekmedi, yani kadri yeterince bilinmedi.

Üçte ikisi Xi’nin ekonomi, siyaset, dış politika gibi alanlarda başarılarından bahseden kararda Mao’nun adı 18, Deng Xiaoping’in adı 6 kez geçerken Xi’ye 22 kez atıf yapılıyor.

Karar metni şu ifadelerle sona eriyor:

Parti Merkez Komitesi, tüm Partiyi, tüm orduyu, ülkedeki tüm etnik gruplardan insanları, özünde Yoldaş Xi Jinping ile Parti Merkez Komitesi etrafında daha sıkı bir şekilde birleşmeye, Yeni dönenimde Çin karakterli sosyalizmde Xi Jinping Düşüncesi’ni tam olarak uygulamaya, parti inşasının büyük ruhunu ileriye taşımaya, geçmişin acılarını asla unutmamaya, yılmadan ilerlemeye,  Çin ulusunun büyük yenilenmesi anlamına gelen Çin Rüyası’nı gerçekleştirmeye, ikinci yüzyılın hedefine ulaşmak için durmaksızın çalışmaya çağırıyor. Son 100 yılda büyük zaferler ve şan kazanmış olan ÇKP’nin ve Çin halkının yeni dönemde ve yeni yolculukta mutlaka daha büyük zaferler ve şan kazanacağına inancımız tamdır!

Bağlayıcılığı olmayan, sadece fikir beyanı niteliğinde olan bu “iki temel kabul/iki temel tesis (两个确立)”in  20. Kongre’de bir anayasa hükmü haline getirilmesini bekliyorum.

Bu durum ileride Xi’ye muhalefeti çok daha zorlaştıracak. Çünkü ona ve doktrinine karşı çıkmak, anayasaya karşı çıkmak anlamına gelecek.

22 Ekim Pazar günü sona erecek kongrenin en önemli gündem maddelerinden birinin anayasada yapılacak değişikliler ve eklentiler olduğu kongre öncesi açıklanmış hatta Politbüro yürütme komitesi üyesi ve partinin ideoloğu Wang Huning delegelere bu konuda bir brifing vermişti.

  
Çin’in artık Mao’dan gibi yeni bir ömür boyu lideri var.

* * *

Mao Zedung ve Deng Xiaoping ve Xi Jinping… Çin’in bugünü şekillendiren 3 esas isim…

Ancak Xi, boyadığı yeni Çin resminde Mao kırmızısını bol bol kullanırken Deng Xiaoping giderek sönük bir pentimento haline geliyor.

Ve bu kongrede adını Mao’nun hizasında tescil ettirecek.

Çin ve dünya için yepyeni bir dönem başlıyor.

Dün başlayan ÇKP’nin 20.Kongresi 22 Ekim’de sona erecek. 

[1] Mao’nun 33 konu başlığı altında toplanan 427 “özlü sözü”nü içeren Kızıl Kitap ilk kez 1965 yılında basılmış, daha sonra bütün Çinlilerin okuması hedefiyle milyarlarca adet çoğaltılmıştı.  Tüm dünyada 6,5 milyar kopya basıldığı tahmin ediliyor.

[2] 中共中央关于党的百年奋斗重大成就和历史经验的决议, 新华, (Çin Komünist Partisi Merkez Komitesinin, partinin yüzyıllık mücadelesinin büyük başarıları ve tarihsel deneyimine ilişkin Kararı, Xinhua, 16 Kasım 2021), http://www.news.cn/politics/2021-11/16/c_1128069706.htm