Çin'in en büyük online satış platformlarından JD.com'un kurucusu ve eski CEO'su Richard Liu ya da Çin'de bilinen ismiyle Liu Qiangdong (刘强东)'un ABD'de devam eden tecavüz davası önceki hafta sona erdi. Richard'ın kendisini suçlayan Liu Jingyao ile yaptığı anlaşma sonrası dava düştü.[1]

Li Jingyao Minneapolis'te 31 Ağustos 2018'te bir grup iş adamıyla birlikte yedikleri akşam yemeğinde tanıştığı Richard Liu'nin kendisini eve bırakmak konusunda ısrar ettiğini, daha sonra da zorla evine girip tecavüz ettiğini iddia etmiş ve bunun üzerine aynı gün Richard Liu tutuklanmıştı. Ancak yeterli kanıt olmadığı gerekçesiyle ertesi gün serbest bırakılmış ve aynı gerekçeyle ceza davası açılmasına da gerek görülmemişti.

Lakin Li Jingyao'un açtığı 50 bin dolarlık hukuk davası o zamandan beri sürüyordu.

Hisseleri ABD'de Nasdaq'da işlem gören JD.com piyasa değeri 50 milyar dolardan fazla. Kendisinden 19 yaş küçük karısı Zhang Zetian ile birlikte 23,5 milyar dolar civarında aile servetleri[2] olan çift sadece Çin'in değil dünya sosyetesinin de popüler simalarından.

Richard Liu ile karısı Zhang Zetian 12 Ekim 2018'te İngiltere'de Prenses Eugenie'nin düğününde

* * *

1974 yılında Jiangsu eyaletinde küçük bir köyde doğan Richard Liu çok yoksul bir aileden geliyor. Öyle ki en lüks yemeklerinin beyaz pirinçten yaptıkları pilav olduğu söyleniyor.

Richard 18 yaşında köylülerin aralarında toplayıp verdikleri 500 RMB ve 78 yumurta ile Pekin'e gider. Haziran 1998'de Jingdong (京东)'u kurar. Başlangıçta sadece CD-Rom gibi ürünler satan 12 dükkan açar, daha sonra ürün gamını tüketici elektroniğine genişletir. Ancak 2003'teki SARS salgını nedeniyle uygulanan karantina tedbirleri nedeniyle kapalı kalan dükkanları zarar edince online satışa başlar. 2007'de tüketici elektroniği dışında da ürünler satılmaya başlanan sitenin adı aynı yıl 360buy.com, 2013'te ise JD.com olarak değiştirir.

JD.com'un başarı hikayesinin bundan sonraki önemli bir parçası hiç kuşkusuz ki Zhang Zetian olacaktır... 

"Sütlü Çay Kızkardeşi"

Nancy Zhang olarak da bilinen Zhang Zetian (章泽天) 1993 doğumlu. Babası orta ölçekli bir fabrika sahibidir. Dolayısıyla varlıklı sayılabilecek bir ailede büyür. 2009 yılında lise öğrencisiyken okul üniformasıyla sınıfta elinde sütlü çayla [3] çektirdiği bir resmi internet ortamında paylaşılmaya başlar, kısa zamanda "sütlü çay kız kardeşi(奶茶妹妹)"[4] namıyla ilk sosyal medya ünlülerinden biri haline gelir. Akça pakça masum görüntüsü ile beğenilmiştir.

Zhang Zetian 2009'da Çin'in ilk internet ünlülerinden biri oldu 

Aldığı film tekliflerini ve internet ortamında satış yapma önerilerini geri çevirir. 2011'de Çin'in en iyi üniversitelerinden biri olan Tsinghua'ya kabul edilir. Girilmesi çok zor olan bu üniversiteye özel sporcu kontenjanından girmiştir. Ailesinin öngörüsü ve planlamasıyla erken yaşlardan itibaren aeorobik eğitimi almış ve bazı yarışmalarda dereceler elde etmiştir. Dolayısıyla bunun avantajını kullanarak Tsinghua'ya kolay yoldan girer.

2013 sonbaharından 2014 yazına kadar olan dönemde üniversitenin değişim programı çerçevesinde New York'ta Columbia Üniversitesi Barnard College'da okur. New York'ta bir partide o sırada Columbia Üniversitesi'nde öğrenim gören Richard Liu ile tanışır.

10 Mart 2014'te Çin'in Twitter'ı Weibo'da ikilinin birlikte oldukları dedikodusu boy gösterir.

İkili önce bu söylentileri yalanlar. Hatta Richard Lui bunları rakip online satış sitesi Alibaba'nın patronu Jack Ma'nın çıkardığını iddia eder. Ma ise kendisiyle yapılan bir röportajda "bu iftira" der, "Sütlü çay kızı" diye birini tanımıyordum bunu Richard Lui'nin takma adı sanıyordum" diyerek kendini savunur.

2014 Ocak ayında JD.com halka arz başvurusunda bulunmuştur. Richard Lui dedikodu diyerek reddettiği ilişkileri konusundaki fikrini JD.com hisseleri 22 Mayıs 2014'te Nasdaq borsasında işlem görmeye başlamadan bir süre önce değiştiriverir. "Zetian hayatta tanıdığım en müşfik insan" yollu beyanatı hızla trend olur. Hem çift hem de JD.com'un halka arzı bir den bire gündemin üst sıralarına yerleşir.

Richard'ın ilişkilerini kritik anlarda farklı amaçlar için kullanmaya yönelik bu tavrı son olmayacaktır. Öyle ki sosyal medya kullanıcıları onun bu stratejisinden mülhem "süt kaçışı (奶盾)" diye bir terim bile icat ederler.

Çiftin evlilik cüzdanlarını aldıklarını bilgisini sosyal medyada anında "trend topic" oldu

7 Ağustos 2015'te JD.com ikinci çeyrek verilerini açıklanır. Şirket 510 milyon RMB (yaklaşık 71 milyon dolar) zarardadır. Ertesi gün Richard evlilik cüzdanlarını aldıklarını bilgisini sosyal medyada paylaşır, anında "trend topic" olurlar. Bir gün önce sadece JD'un zararı değil aynı zamanda yönetim kurulunun Richard için onayladığı 10 yıllık prim paketi de açıklanmıştır. Buna göre Richard 10 yıl boyunca sadece 1 RMB yıllık maaş alacak, nakit hiçbir ikramiye almayacak lakin kendisine tanesi 16.7 dolardan 26 milyon adet A sınıfı hisse opsiyonu verilecektir. Hisselerin şu anda 44 dolardan işlem gördüğü düşünülürse paketin büyüklüğü daha net anlaşılabilir.

Lakin bu paylaşımlarına dair küçük bir ayrıntı vardır. Richard evlilik cüzdanı resminde tarihi silmiştir. Çünkü aslında resmi evliliklerini o günden daha önce gerçekleştirmişlerdir!

Çift düğün törenini 1 Ekim 2015'te Avusturalya'da yapar.

Çin'de bekarlar günü olarak kutlanan 11 Kasım (11.11) en büyük alışveriş çılgınlığının yaşandığı dönemdir. 2015'te Alibaba ile JD arasında bekarlar gününde en fazla satış gerçekleştirme rekabeti yaşanmaktadır..

Zhang 1 Kasım'da hamile olduğu bilgisini sosyal medyada paylaşınca JD birden öne geçer. Weibo'da 1,3 milyon takipçisiyle özellikle lüks ürünler kategorisinde JD'un bir nevi marka yüzü haline gelmiş olan Zhang bu kez hamile ve çocuk ürünleri konusunda JD'a ilginin artmasını sağlar. Hamileliğiyle ilgili paylaşımlar yapmayı sürdürür.

Zhang'ın hamileliğiyle ilgili paylaşımlarından örnekler

Mart 2016'da doğan kızları da bir başka "trend topic" fırsatı yaratır.

Kısacası Zhang JD markasına önemli katkılarda bulunur. Örneğin 11 Kasım satışlarına bakıldığında en fazla artışın 2015'te olduğu bunu 2016 ve 2017'in takip ettiği görülür.

En genç kadın milyarder ve gelecek planları

Zhang, Mayıs 2017 New Fortune dergisinin "500 Çinli zengin listesi"nde en genç kadın olarak yer alır. Henüz 24 yaşındadır.

Daha sonra yatırım ve hayırseverlik etkinliklerinde kamuoyunun önüne çıkmaya başlar. Uber gibi şirketlere kuruluş aşamasında yatırımlar yapar.

Çeşitli hayırseverlik faaliyetlerine katılan Zhang B.Gates ile

2018'de kocasının tecavüz davasından sonra boşanacakları yolunda haberler çıkar. Çünkü Richard tecavüz davası sırasında yaptığı açıklamada davacı Liu Jingyao ile cinsel ilişkide bulunduklarını kabul etmiş ancak bunun iki tarafın rızasıyla gerçekleştiğini iddia etmişti.

Ancak çift birlikte olmayı sürdürür.

Yeni yayınlanan fotoğraflarına bakılırsa Minneapolis'e yerleşme planları yaptıkları anlaşılıyor. Bu arada Zhang ikinci çocuğuna hamile.

Çift geçen hafta Minneapolis'te ev eşyaları satan bir markette görüntülendi.

Richard tecavüz davasından sonra JD ile olan ilişkilerini aşama aşama azaltıp aktif görevlerden çekilmişti. Hisselerinin çok önemli bir bölümünü de bu yıl sattı.

Bakalım ne gibi yeni maceraları olacak… 

[1] Settlement Reached in U.S. Court on Chinese #MeToo Case, The New York Times, 2 Ekim 2022

[2] China's young billionaires are riding the tech boom. Here are the 20 richest, CNBC, 27 Ekim 2020

[3] Sütlü Çay Çin'de çok popüler ve yaygın olarak tüketilen bir içecektir.

[4] Çince'de büyük kız kardeş (姐姐) ve küçük kız kardeş (妹妹) ayrı kelimelerle ifade edilir. Küçük kız kardeş bir anlamda korunup kollanacak kişidir. "Sütlü çay kız kardeşi (奶茶妹妹)"nde kullanılan da küçük kız kardeş (妹妹)'dir.