Yan Gu 1980'lerde Pekin Üniversitesi'nde kimya ve biokimya lisan eğitimi alır. Genç kız mezun olduktan sonra ABD'ye gider, Auburn Üniversitesi'nde biokimya ve moleküler biyoloji masterını tamamlar ve ardından 1989-92 arasında Rockefeller Üniversitesi'nde Moleküler Genetik alanında araştırma görevlisi olarak çalışır.
1992 yılında Stanford Üniversitesi'nde iş yönetimi masterına (MBA) başlar. Mayıs 1993'te yatırım bankacısı olarak staj yapar. 1996'ta yeni işi gereği San Francisco'ya taşınır.
2003 yılında Amerikalı bir erkekle olan ilişkisinden kızı Gu Ailing (谷爱凌) ya da İngilizce ismiyle Eileen Gu doğar. Babanın kim olduğu bilinmemekle beraber Harvard mezunu olduğu yolunda rivayetler bulunmakta.
Eileen Gu San Francisco'da büyür. Odası Golden Gate köprüsünü görmektedir. Daha 3 yaşındayken annesinin kayak merakı nedeniyle San Francisco'ya arabayla 3.5 saat mesafedeki Lake Tahoe'ya gitmeye başlarlar. Hatta annesi orada bir daire alır. Eileen da oldukça erken yaşta kayak yapmaya başlar.
Aynı zamanda çok yetenekli bir öğrenci olan Eileen San Francisco'da eğitim görürken bir yandan da yaz tatillerini anneannesiyle Pekin'de geçirmektedir. Böylece hem Çin Kültürü'nü öğrenir hem de anadili gibi Çince konuşmayı. Çin'deyken ayrıca matematik kurslarına gider. "Çin'de 10 günde öğrendiği matematik Amerika'da bir yılda öğrendiğine eş değerdir."
Kayakta serbest stilde kendini hızla geliştirir. 2018-2019 Serbest stilde Dünya Kupası'nda ABD adına yarışır. Henüz 15 yaşındayken "Yamaç Stili" (Slopestyle)" [1] dalında birincilik ve ikincilik kazanır. ABD'li hocaları 2022 kış olimpiyatlarında onun parlayan bir yıldız olacağından emindirler.
Ancak 2019 Haziran'ında Çin'in Twitter'ı Weibo'da bundan böyle Çin adına yarışacağını ilan eder. Kayak sporunun Çin'de daha fazla sevilmesi adına bu kararı aldığını ve "bu spor vesilesiyle Çin ve Amerikan halkları arasındaki etkileşimi, anlayışı ve dostluğu geliştirmeyi" umduğunu söyler.
İleride göreceğimiz gibi annesiyle birlikte verdikleri "duygusal" [2] bir karardır aslında bu.
Eileen Gu altın madalyasını Çin bayrağı ile kutluyor. Ancak madalya töreninde Çin Milli Marşı'nı söylememesi çok tartışıldı.[3]
Çin adına yarıştığı 2021 X Oyunları'nda iki altın bir bronz madalya kazanarak Pekin'de iddialı olacağını ortaya koyar.
Ve nihayet 2022 Pekin Kış olimpiyatları için Çin'e gelir gelmez dikkatleri üzerine çeker. İngilizceyi ana dili olarak konuşan bu büyük gözlü [4], güzel ve başarılı kız Amerika'yı değil, Çin'i seçmiştir! Pekin aksanıyla konuştuğu kusursuz bir Çincesi vardır. Çin kültürünü yakından tanımakta, Çin yemeklerine bayılmaktadır.
Bir zamanlar taktığı yeşil başlıktan dolayı Kurbağa Prenses (青蛙公主) lakabıyla anılan (bu ismi Weibo hesabında da kulanıyor) Gu'nun her söylediği, her yaptığı olay olur. Weibo'da 6.5 milyonun üzerinde takipçisi vardır (buna karşılık Çin'de kullanılması mümkün olmayan Instagram'daki takipçi sayısı sadece 1.5 milyondur). Olimpiyatlarda serbest stilde "half-pipe"[5] ve "big air" [6] dallarında altın madalya, "yamaç stili"nde ise gümüş madalya kazanarak olimpiyatlarda serbest stilde 3 madalya kazanan ilk sporcu olarak tarihe geçer.
"Jiǔcài hézi"[7] kriteri ve "duygusal"lığın karşılığı
Onun Çin'de ne kadar popüler olduğunu ve Çinli kadınların ona olan teveccühlerini göstermesi açısından şu örnekler sanırım fikir verici olur:
Madalya kazandığında Weibo'daki 10 "top trend topic"ten 5 tanesi onunla ilgilidir ve serverlar kilitlenme noktasına gelir.[8]
Gu sık sık Jiǔcài hézi atıştırırken görüntüye gelmişti. Daha sonra Weibo'da "bunu yemezsem olmaz" notuyla paylaştığı Jiǔcài hézi yerkenki bir resmi 200 milyonun üzerinde görüntülenir. [9]
Puanın açıklanmasını beklerken Jiǔcài hézi atıştırıyor.
Oyunlar tamamlandığında Başkan Xi Jinping Çin adına yarışan sporcular için düzenlenen ve devlet erkanın da katıldığı törende Çin kültüründen bahsederken yazılı metnin dışına çıkıp "Gu Ailing de Jiǔcài hézi yemeye bayılıyor" der ve belki de konuşmasının en çok alkışlanan bölümü bu olur. [10]
Bir keresinde de Pekin havaalanına indiğinde içinde 20 tane Çin mantısı (饺子, dumpling) olan tabak ile poz verip "Pekin mantısı, tümünü bitirdim" diye Weibo'da paylaşım yapınca hayranlarından "Evine hoş geldin" burası ebediyen senin memleketin" cevabını alır.
Oysa Gu'nun Çin'i ebedi memleketi olarak görmesi filan söz konusu değildir.
"Kendimi Çin'deyken Çinli, Amerika'dayken Amerikalı olarak görüyorum" diyen [11] Gu geçen yıl kabul edildiği Stanford Üniversitesi'nde öğrenime başlıyor (orta öğrenim başarısını ölçen ve ABD'de üniversiteye giriş kriteri olan SAT sınavında1600 üzerinden 1580 gibi yüksek bir puan almıştır).
Çinle ilişkisini büyük ölçüde "duygusal" bir ilişki diye tanımlamak yanlış olmaz.
Çin'deki şöhretini kısa zamanda paraya tahvil etmiş durumdadır.
Eileen Gu Çin'de hemen her yerde karşınıza çıkabiliyor…
Bank of China, China Mobile, China Unicom (mobil operatör), Mengniu (süt ürünleri), PICC (Çin Halk Sigorta Şirketi), Luckin Coffee gibi yerel markalar dışında Louis Vuitton, Victoria's Secret ve Tiffany & Co., IWC, Red Bull, Kohler, Estée Lauder gibi uluslararası markalarla genellikle onların Çin'deki tanıtım yüzü olarak yaptığı anlaşmalarından geçen yıl 31 milyon doların üzerinde kazandığı ve toplam sponsorluk gelirlerinin 100 milyon dolara ulaşabileceği rivayet ediliyor. [12]
Gu Çin'de pek çok yerel markanın da reklam yüzü.
Tabii Çin'de "ekmek yiyebilmesi" için sadece sevilmesi yetmiyor. Etliye sütlüye de karışmaması gerekiyor. Karışmıyor da. Zülfi yâre dokunabilecek bir konuda soru geldiğinde hemen top çeviriyor. Örneğin Hong Kong'la ya da Xinjiang (Şincan)'la ilgili bir soru sorulduğunda "geçelim" diyor ve ekliyor: "Bölücü olmaya gerek yok. Yaptığım her şeyin kapsayıcılıkla ilgili olduğunu düşünüyorum. Ve tüm mesele, herkesin mümkün olduğu kadar birbirine bağlı hissetmesini sağlamakla ilgili." [13]
Bazen de "aptala yattığı" oluyor. Mesela Weibo'da kendisine "Neden Instagram kullanabiliyorsun ve Çinde yaşayan milyonlarca Çinli kullanamıyor, neden bir Çin vatandaşı olarak bu kadar özel muamele görüyorsun. Bu adil değil, internet özgürlüğüne sahip olmayan milyonlarca Çinli için sesinizi yükseltebilir misiniz?" diyen takipçisine verdiği "Uygulama dükkanından isteyen herkes VPN yükleyebilir" cevabında olduğu gibi… Oysa Çin'de VPN kullanımı yasak ve Çin'deki hiçbir mobil uygulama dükkanında VPN uygulaması bulunmuyor.
Gu'nun VPN konusunda takipçisiyle Weibo'daki yazışması.
Bütün hayvanlar eşittir ama bazıları…
Gu'nun gördüğü özel muamele sadece Instagram ile sınırlı değil.
Çin, çifte vatandaşlığa izin vermiyor. Yüksek para cezaları dışında vatandaşlıktan çıkarılmaya varana dek ağır yaptırımlar var.
Çifte vatandaşlık konusunda son derece tavizsiz olan devlet bu konunun aktif olarak da takipçisi. Çifte vatandaşlığı olanları ihbar etmeyi teşvik edip ödüllendiriyor.
Uluslararsı Olimpiyat Komitesi Eileen Gu'nun Çin pasaportunu kendilerine ibraz ettiğini açıkladı. Yani Çin vatandaşlığı bulunduğu kesin.
Ama ABD vatandaşlığından çıktığına dair kendisi hiçbir açıklama yapmadı. 2021 ABD Başkanlık Bursu'na aday gösterildiğini kendisi Weibo'da açıklamıştı. Bu bursa sadece ABD vatandaşları aday gösterilebilmekte. Dolayısıyla ABD vatandaşlığından çıkmamış olması kuvvetle muhtemel.
Vatandaşlık konusunu kendisine soran gazetecilere "Kendimi kesinlikle Çinli olduğum kadar Amerikalı hissediyorum. ABD'deyken Amerikalıyım ve Çin'deyken Çinliyim". Beni olduğum kişi yaptıkları için hem ABD'ye hem de Çin'e minnettarlığımı her zaman dile getirdim" diye cevaplamıştı. [14]
Eileen Gu'nun Çin'den ayrılırken Weibo'da yayımladığı mesaj vesilesiyle başlayan "çifte vatandaşlık yasağı sadece sıradan vatandaşlar için mi geçerli" minvalinde yorumlar da engellenmişti.
Bu ilk bakışta çok büyütülecek bir ikiyüzlülük hadisesi değilmiş gibi gelebilir. Ancak batılı demokrasilerden üstün olduğu iddiasındaki rejimin önemli tezlerinden biri de eşitlikçi ve moral değerleri üstün tutan bir yönetim olduğudur.
Parkta, otobüste, sahilde hemen her yerde bunları vurgulayan, hatırlatan afişler, resimler, çizimler karşınıza çıkar.
2012'de ÇKP'nin 18. Kongresi'nde kabul edilen sosyalizmin 12 temel değeri: Refah, demokrasi, uygarlık, uyum, özgürlük, eşitlik, adalet, hukukun üstünlüğü… Çin'de her şehirde benzerlerini neredeyse adım başında görmeniz mümkün…
Vaziyet böyle olunca da çok göz önünde ortaya konan bu çifte standartın rejimin hanesine artı olarak yazıldığını söylemek herhalde pek mümkün değil.
Ne gam! Orwell'ın veciz sözünden mülhem, "Bütün kadınlar eşittir ama bazıları daha eşittir". Öyle değil mi?
Eileen ABD'de bir galada.
Eileen Gu çanta reklamında
[1] "Yamaç Stili": Kayakçılar çeşitli engellerin olduğu parkurda performans gerçekleştirirler. https://www.youtube.com/watch?v=Kx0quPt_5KU
[2] Cem Yılmaz'ın bir reklam filminde oynamayı aslında para için kabul ettiğini iki parmağıyla ifade ederken "tamamem duygusal" nedenlerle kabul ettiğini söylediği replik: https://www.youtube.com/watch?v=7iUd2Jni1d0
[3] Eileen Gu is Beijing's Olympic face, but can she find space in China's increasingly nationalistic future?, The Washington Post, 18 Şubat 2022
[4] Büyük göz Çinli kadınlar için önemli bir estetik değerdir. Çekik ve dolayısıyla yarı kapalı intibanı veren göz kapakları ameliyatla kesilip kısaltılmakta, böylece gözlerin batılı kadınlar gibi iri gözükmesi sağlanmaktadır.
[5] "Yarım Boru": Kayakçılar, yaklaşık 7 metre duvarları bulunan U şeklinde bir parkur olan yarım boru içinde atlamalar ve dönüşler gerçekleştirir. https://www.youtube.com/watch?v=NJ3OvbEhvXs
[6] "Büyük Hava": Kayakçılar, onları havaya iten yaklaşık 18.2 metrelik bir rampadan aşağı süzülürler havada dönüşler gerçekleştirip taklalar atarlar. Yere inişte denge önemlidir. https://www.youtube.com/watch?v=_UEcXvQzV_I
[7] Jiǔcài hézi (韭菜盒子) bizim çiğ böreğe benzeyen, içinde yeşil soğan, yumurta vb. bulunan daha ziyade atıştırmalık olarak yenen bir hamur işi
[8] Winter Olympics: Eileen Gu's gold-medal display melts hearts and crashes internet, as China gushes over its new champion, South China Morning Post, 8 Şubat 2022
[9] What is Jiucai Hezi, Gu Ailing's snack while waiting for her score?, Global Times, 15 Şubat 2022
[10] President Xi cites Gu Ailing at awarding ceremony, People's Daily, 11 Nisan 2022
[11] Chinese social media site Weibo briefly crashed after Eileen Gu's win because so many people were searching her name, Insider, 8 Nisan 2022
[12] How Eileen Gu's Chinese choice paid off big dollars, South China Morning Post, 21 Şubat 2022
[13] Eileen Gu Is Trying to Soar Over the Geopolitical Divide, The New York Times, 3 Şubat 2022
[14] Chinese social media site Weibo briefly crashed after Eileen Gu's win because so many people were searching her name, Insider, 8 Nisan 2022
|
Cevdet Kadri Kırımlı
İzmir’de doğdu.
Yurtiçinde ve yurtdışında farklı şirketlerde yöneticilik yaptı.
Çin’de ve Hong Kong’da yaşadı.
|
