Tayvan hakkında
Çin tarafında ise Tayvan bir nevi “tabu” durumunda. Tayvan Boğazının iki yakasının birleşmesini zorunluluk olarak görüp her fırsatta bu dile getiriyorlar.
2021’de Çin Komünist Partisi (ÇKP)’nin 100. Kuruluş yıl dönümde yaptığı konuşmada Xi Jinping konuyu bir anlmada kırmızı çizgileri olarak netleştiriyordu: [1]
Tayvan sorununu çözmek ve Çin'in tam olarak yeniden birleşmesini gerçekleştirmek,ÇKP’nin tarihi bir misyonu ve sarsılmaz bir taahhüdüdür. Aynı zamanda Çin ulusunun tüm oğullarının ve kızlarının ortak arzusudur. Tek Çin ilkesini ve 1992 Mutabakatı'nı destekleyeceğiz ve barışçıl ulusal yeniden birleşmeye ulaşacağız. Tayvan Boğazı'nın her iki yakasındaki yurttaşlar olarak hepimiz bir araya gelmeli ve birlikte hareket etmeliyiz. “Tayvan bağımsızlığına” yönelik her türlü girişimi tamamen yenilgiye uğratmak için kararlı adımlar atmalı ve ulusal canlanma için parlak bir gelecek yaratmak üzere birlikte çalışmalıyız. Çin halkının ulusal egemenliğini ve toprak bütünlüğünü savunma konusundaki kararlılığını, iradesini ve yeteneğini kimse küçümsememelidir.
10 Ağustos 2022’de yayınlanan “Yeni Dönemde Tayvan sorunu ve Çin’in yeniden birleşmesi” adlı beyaz kitapta daha kararlı bir duruş ortaya kondu: [2]
“Önümüzdeki yolculuk tamamen pürüzsüz bir seyir olamaz. Bununla birlikte, Tayvan Boğazının her iki yakasındaki Çinliler olarak, yaratıcılığımızı ve enerjimizi aynı amaca adadığımız sürece, kimsenin şüphesi olmasın ki Tayvan'a hiçbir dış müdahaleye müsamaha göstermeyeceğiz, ülkemizi bölmeye yönelik her türlü girişimi önleyeceğiz ve ulusal yeniden birleşme ve ulusal canlanma için azametli bir güç birliği yapacağız. Anavatanımızı yeniden birleştirmenin tarihi hedefi gerçekleştirilmelidir ve gerçekleştirilecektir. (…) Tarihin çarkı, ulusal yeniden birleşmeye doğru dönüyor ve hiçbir kişi ya da güç tarafından durdurulamayacak”.
Kısacası Çin Tayvan’ı en önemli ulusal meselelerinden biri olarak görmektedir.
Tayvan herkes için önemli
Tayvan dünyanın en büyük çip (yonga) üreticisi ve tüm dünyada kullanılan çiplerin yaklaşık yüzde 65’i TSMC (Taiwan Semiconductor Manufacturing Company) tarafından adada üretiliyor.
Daha da önemlisi mantık çipleri denen 10 nanometre (10 nm) ve altındaki yarı iletkenlerin yüzde 92’si Tayvan’da yapılıyor.
TSMC ayrıca dünyadaki otomotiv mikrodenetleyicilerinin yüzde 35'ini ve dünyadaki akıllı telefon çip setlerinin yüzde 70'ini üretmekte.
Kısacası adanın küresel düzen için hayati bir önemi var.
***
Çin “elbet bir gün kavuşacağız” retoriğini sürdürse de Çin’in parçası olma düşüncesi Tayvan’da giderek daha az taraftar buluyor. Bunda Çin’in Hong Kong’a karşı olan politikasındaki değişimin önemli etkisi var.
Bilindiği gibi 1997’de Hong Kong’un devri için Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) ile İngiltere arasında varılan mutabakata göre Çin Hong Kong’un mevcut yönetim yapısı ve düzenini 50 yıl boyunca korumayı kabul etmişti.
“Tek ülke iki sistem” (一国两制 ) olarak adlandırılan bu uygulama Hong Kong’a Temel Kanun adı verilen mini anayasası çerçevesinde ÇHC’den bağımsız bir hükümet sistemine, yasal, ekonomik ve mali işlere sahip olma hakkı veriyor. Özerklik alanlarına yabancı ülkelerle ticari ilişkiler de dahil.
Ancak Çin’in 30 Haziran 2020’de uygulamaya koyduğu Ulusal Güvenlik Yasası Çin ile ilgili herhangi bir konuya muhalefet etmeyi imkansız hale getirmiş ve yasanın uygulanmaya başlamasıyla yüzlerce kişi tutuklanmıştı. Bu durum pek çoklarınca “Tek ülke iki sistem”in fiiliyatta fişinin çekilmesi olarak değerlendirildi.
Çin’le “Tek ülke iki sistem” çerçevesinde birleşmeye belli ölçüde sıcak bakan Tayvan kamuoyu da Hong Kong’daki bu gelişmelerden sonra giderek bu fikirden oldukça uzaklaşmış gözüküyor.
|
“Müşterek Kılıç 2024A” tatbikatının icra edildiği alanlar
Yarbay Zhang Chi’nin CCTV'de yayınlanan röportajı