Suriye’deki çatışmaların yavaş yavaş sona ermesiyle, milyonlarca mültecinin evlerine dönme ihtimali belirdi. Bugüne kadar uluslararası toplumun odağı, mültecilerin güvenliğini ve yeni bir hayat kurmasını sağlamak üzerine yoğunlaştı. Ancak, mülteciler geri döndüğünde ne olacağına dair tartışmalar yetersiz kalıyor. Tarih, doğru politikalarla desteklenen geri dönüş göçünün, savaş sonrası ülkeler için güçlü bir kalkınma motoru olabileceğini gösteriyor.

Geri dönen mülteciler ülkelerinin yeniden inşasında önemli rol oynayabilir

1990’larda Yugoslav mültecilerinin yaşadığı tecrübe bu konuda önemli dersler sunuyor. Balkan Savaşları sırasında yüz binlerce Yugoslav, Almanya’ya sığınarak burada ileri sanayi sektörlerinde çalıştı. Birçoğu, Almanya’da edindikleri bilgi ve deneyimleriyle modern üretim tekniklerini, yönetim becerilerini ve yenilikçi iş yapma kültürünü öğrendi. Savaş sona erdikten sonra ülkelerine dönen bu mülteciler, yalnızca mevcut sanayileri güçlendirmekle kalmadı, aynı zamanda savaş öncesinde var olmayan yeni sektörler kurdular. Edindikleri girişimcilik ruhu sayesinde şirketler kuran ve dış ticarete yönelen bu dönüşçüler, ülkelerinin ekonomik yapısında köklü değişimlere neden oldu. Araştırmalar, bu geri dönüşlerin eski Yugoslav ülkelerindeki ihracat büyümesinin yüzde 6’sına kadar katkı sağladığını ve bu büyümenin büyük ölçüde verimlilik artışlarından kaynaklandığını gösteriyor. Kısacası, geri dönen mülteciler yalnızca iş gücüne değil, ülke genelindeki üretkenliğe ve yenilikçiliğe de büyük katkı sağladı.

Mültecilerin başarısı için doğru politikaların geliştirilmesi şart

Bugün benzer bir fırsat Ukrayna ve Suriye için de mevcut. Avrupa’ya sığınan milyonlarca Ukraynalı, çeşitli sektörlerde değerli tecrübeler kazanıyor. Aynı şekilde Türkiye’deki 3,5 milyondan fazla Suriyeli mülteci, tarım, inşaat ve imalat gibi sektörlerde önemli bir iş gücü haline geldi. Türkiye’de bazı Suriyeli girişimciler kendi iş yerlerini açarak istihdam yaratırken, Suriyeli işçiler de modern çalışma yöntemleri konusunda tecrübeler kazandı. Barış umutları güçlenirken, bu mültecilerin geri dönüşü, ülkelerinin ekonomilerine can suyu olabilir. Savaş öncesi zayıf olan veya hiç olmayan sektörlerin, bu dönüşlerle birlikte canlanması ya da yeniden inşa edilmesi mümkün.

Ancak bu potansiyelin hayata geçmesi için aktif destek şart. Geri dönen mülteciler genellikle krediye erişim, iş imkanlarının kısıtlılığı ve yetersiz altyapı gibi engellerle karşılaşıyor. Ev sahibi ülkeler, uluslararası kuruluşların desteğiyle, mültecilerin yeniden entegre olmasını kolaylaştıracak koşullar yaratmalı. Bu da iş yaratma, mesleki eğitim ve girişimcilik programlarına yatırım yapılması anlamına geliyor.

Geri dönüş göçü sadece nüfusun artması demek değil; aynı zamanda bilgi transferi ve ekonomik canlanma demektir. İleri ekonomilerde çalışmış göçmenler, yeni üretim yöntemleri, modern yönetim uygulamaları getirebilir ve yerel sanayilerin rekabet gücünü artırabilir. Ayrıca, geri dönen mültecilerin başarıyla topluma yeniden kazandırılması, sosyal uyumu güçlendirecek ve toplulukların yeniden inşasında önemli bir rol oynayacaktır.

Suriye’de savaşın bitmesiyle, burada yapılacak çalışmaların odak noktası kısa vadeli yardımlardan uzun vadeli kalkınmaya kaymalı. Mültecilerin sınırdan geri dönüşü, uluslararası toplumun müdahalesinin sonu değil, yeni bir başlangıcı olmalı. Doğru destekle geri dönen göçmenler, savaşın yol açtığı yıkımı fırsata çevirerek ulusal kalkınmanın mimarları haline gelebilir.

Geri dönüş, kalkınma için yeni bir başlangıç olabilir

Savaş sonrası geri dönüş göçünün kalkınmada büyük bir potansiyele sahip olduğu görülüyor. Ancak bu potansiyelin hayata geçirilmesi, sadece mültecilerin ülkelerine dönmesiyle değil, dönüş sürecinin doğru politikalarla desteklenmesiyle mümkün olabilir. Krediye erişim, iş yaratma, mesleki eğitim ve girişimcilik programlarına yönelik yatırımlar, bu sürecin başarısında kilit rol oynayacaktır.