Diyarbakır

Olağanüstü hallerin coğrafyası Diyarbakır, depremde sivil toplumun olağanüstü çabası ile hızla yaralarını sarmaya başlamış…

Tarihi Sur içi Gazi Caddesi üzerinde Hasan Paşa Hanı’nda konuştuğum Diyarbakırlılar “Halk kendi bileği ile müdahale etti” diye anlattı.

Deprem öncesi kurulan Diyarbakır Kent Koruma ve Dayanışma Platformu’nun, ki bünyesinde 84 sivil toplum örgütü yer alıyor, hızla kriz masası kurarak barınmadan gıdaya, arama kurtarmadan  iş makinalarına kadar ekipleri yıkım bölgelerine sevk etmişler.

90’larda boşaltılan köylerden gelenlerle büyüyen Bağlar İlçesi, Sakarya Caddesi ve Tesisler yıkımın en fazla olduğu yerler. 409 kişi hayatını kaybederken yoğun bakımdakilerin sayısı 13, yaralı sayısı ise 902. 446 bina için de yıkım kararı alınmış.

Can kaybının yüksek olduğu binalardan biri olan, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’ne çok yakın,  kentin ilk AVM’si Diyar Galeria’nın dört blokundan biri tamamen yıkılmıştı.

Diyarbakır'ın ilk AVM'si Diyar Galeria'ın etrafında enkaz altındaki yakınlarını bekleyenler

Galeria’nın olduğu bölge tamamen polis ve asker tarafından çevrilmişti. Girişlerde kontroller noktası kurulmuş, biz gazeteciler de kimliğimizi göstererek enkaz bölgesine alındık. Yakılan ateşlerin başındaki insanlara gazeteci olduğumu söylediğimde “Geç kaldınız” tepkisiyle karşılaştım.

Anlatılanlara göre Galeria’ya ilk müdahaleyi özel harekât polisleri yapmış, tıpkı Osmaniye’de olduğu gibi… Yıkılan blokta arkadaşlarının olduğunu duyan polisler kendi imkanlarıyla enkaz altından arkadaşlarını çıkarmaya çalışmış.

Diyarbakır’da olduğunuzu hissettiren yoğun güvenliğin gölgesinde yürütülen arama kurtarma çalışmalarının yetersiz olduğunu fısıltıyla söyleyen enkaz başında bekleyen bir kişi “Buradan şu ana kadar hiç kimse sağ çıkmadı” dedi. Çektiğimiz görüntülerden biri de polis tarafından sildirildi.

Can kaybının yüksek olduğu Diyar Galeria-Yenişehir

Yüzündeki acıyla enkaz altında kalan amcasını bekleyen başka bir kişi de “Yazın lütfen. Amcam Mehmet Tanrıverdi. Dengbej…Osman Baydemir’in belediye başkanı olduğu dönemde Avrupa’daki festivallere katılmıştı. Eşi ve iki kızı bir oğlu da aynı enkazda. Kaç gün oldu. Artık tanımamız bile mümkün olmaz. DNA tespitiyle kimlikleri belirleyebileceğiz.”

Sonradan hepsinin hayatını kaybettiği haberi geldi. Arkadaşı olan Dengbêj Mehmet Tepe, Dengbej Mehmet Tanrıverdi’nin ardından “80 yıllık hayatında hiç rahat yüzü görmedi” diyerek ağıt yakmış.

Diyarbakır'ın dengbejlerinden Mehmet Tanrıverdi

Oradan Sur içine geçtim. O bölgede yıkılan bina yok ama insanlar korkudan tarihi Ulu Camii’e sığınmışlar. Yemek ihtiyaçları karşılanıyor ama onlar da günlerdir banyo yapamadıklarını söylediler. Ve sonlarının ne olacağını merak ediyorlardı.

Yıkılmayan binalarda kontroller başlamış. “Ellerinde bir çekiçle sıvaları döküyorlar, bakıyorlar, rapor yazıyorlar. Ama tam güvenemiyoruz” kaygısı depremin yaşandığı illerle ortak kaygı.

7 gün boyunca Adana, Hatay, Gaziantep, Diyarbakır, Adıyaman, Malatya ve Osmaniye’de depremin ilk haftasında acıları istismar etmemeye çabalayarak depremi yaşayanların sesi olmaya çalıştık, devletin hangi konularda sınıfta kaldığını da aktardık, dayanışmayı örgütleyen sivil toplumu da… Kutuplaşmanın gölgeleyemediği bir el ele olma halini başardı Türkiye. Ancak depremin yarattığı yıkımı kaldırmak yeniden inşa etmek zor olan süreç. Depremin gündemden düşmemesi işte bu yüzden çok hayati…  Gazetecilerin fikri takibi bu yüzden daha da hayati...

T24 yine yollarda olmaya devam edecek.

Not: Deprem bölgelerinden bu günlerde daha çok bit ve uyuz ilaçları isteniyor. Özellikle afet sonrası oluşan insani kriz konusunda deneyimli Hayata Destek Derneği'nin raporuna göre Diyarbakır, deprem sonrası ağırlıklı olarak Adıyaman'dan göç almaya başlamış. En az 5 bin kişinin geldiği ifade ediliyor. Hijyen malzemeleri (özellikle kadın ve kız çocukları için), iç giyim, çorap, çocuk bezi ve kışlık kıyafet de acil ihtiyaç olarak öne çıkıyor.